Ամեն ինչ որոշվեց լեռներում, մերձամարտում ...
Սեպտեմբերյան առճակատումների մանրամասները

Վերլուծություն  20 Սեպտեմբերի 2022 - 13:00

2020 թվականի աշնանը՝ կորոնավիրուսի համավարակից դեռևս ուշքի չեկած համաշխարհային հանրությանը ցնցեց Ղարաբաղում լայնածավալ ռազմական գործողությունների մասին լուրը։ Այն ժամանակ ոչ բոլոր ռազմական վերլուծաբաններն էին կանխատեսում Ադրբեջանի փայլուն հաղթանակը։ Առավել ևս, որոշ փորձագետներ մեր երկրի համար նույնիսկ պարտություն էին կանխատեսում՝ նրա ռազմական հնարավորությունները գնահատելով հեռավոր 90-ականների դրությամբ։

Աշխարհը դարձավ նրա ականատեսը, թե ինչի է ընդունակ ադրբեջանական բանակը։ Ժամանակակից զինատեսակներով հագեցված մեր զորքերը բառացիորեն 44 օրվա ընթացքում ջախջախեցին թշնամու ուժերին։ Բազմաթիվ երկրների ռազմական փորձագետներ գործնականում նոն-ստոպ ռեժիմով մանրակրկիտ կերպով հետևում էին մեր զորքերի տեղաշարժին, բարձր ճշգրտության զենքի կիրառմանը, անօդաչու թռչող սարքերի ոսկերչական աշխատանքին, իսկ այնուհետև վերլուծական հաշվարկներ ներկայացրին Բաքվի ռազմական հաջողությունների վերաբերյալ։ Նույնիսկ այսօր, երկու տարի անց, օտարերկրյա լրատվամիջոցներում հաճախ են հանդիպում 44-օրյա պատերազմի ռազմավարության ու մարտավարության, ավելի ճիշտ՝ Ադրբեջանի ԶՈւ-ի ռազմական հզորության ու հաղթանակի մասին հոդվածներ։

Մտածում ես, որ հայ-ադրբեջանական պայմանական սահմանին սեպտեմբերյան բախումներից հետո ռազմական փորձագետները վերլուծելու բան կունենան։ Ինչպես հայտնի է դարձել Caliber.Az-ին, չնայած սեպտեմբերի 13-ի գիշերը հայկական կողմի անսպասելի լայնածավալ զինված սադրանքին, ադրբեջանական բանակը նորից բարձր պրոֆեսիոնալիզմ է դրսևորել՝ գիշերը լեռնային գոտում անցկացնելով փայլուն ռազմական գործողություն։ Առավել ևս, մեր աղբյուրների խոսքով, Հայաստանի զինված ուժերի բազմաթիվ մարտական դիրքերը ադրբեջանական զինծառայողների կողմից գրավվել են ձեռնամարտի ընթացքում։ Դա է մատնանշում այն փաստը, որ ադրբեջանական բանակի շեհիդները և վիրավորված զինծառայողները հիմնականում ունեցել են փամփուշտային վնասվածքներ, որոնք հիմնականում ստացել են մոտ տարածությունից։

Բանը նրանում է, որ լեռնային տեղանքը շատ դեպքերում սահմանափակում է զորքերի տեխնիկան օգտագործելու հնարավորությունը։ Կանոնադրություններում և դաշտային հրահանգներում լեռնային տեղանքում պատերազմը դիտարկվում է որպես մարտական ակտիվություն հատուկ պայմաններում. հաշվի առնելով նման գործողությունների անցկացման բազմաթիվ առանձնահատկությունները հանդիսանում է հատուկ սարքավորված և պատրաստված լեռնային զորքերի առանձնաշնորհություն: Հայ դիվերսանտներին ոչնչացնելու համար ներգրավվել էին և հատուկ նշանակության ջոկատներ և կոմանդոս ստորաբաժանումներ։ Ադրբեջանցի զինծառայողների մարտական պատրաստվածության բարձր մակարդակը, զորավարժությունների ընթացքում նրանց կողմից ձեռք բերված գիտելիքներն ու հմտությունները, նրանց մարտական ոգին և, իհարկե՝ երկրի, հայրենիքի հանդեպ պատասխանատվությունը նրանց թույլ են տվել կարճ ժամանակահատվածում գրավել Հայաստանի ԶՈւ-ի մարտական դիրքերը և վնասազերծել հակառակորդի կենդանի ուժը.

Սակայն, մեր մարտիկների պատրաստվածության բարձր մակարդակի մասին ամենից լավ ասում են հակառակորդի կորուստները։ Հայկական կողմը արդեն խոստովանում է երկու հարյուրից ավելի զինվորների կորուստը։ Իհարկե, իրենց զորքերի շարքերում խուճապից և հանրության հարձակումներից խուսափելու համար Հայաստանի ղեկավարությունը միտումնավոր նվազեցնում է իր կորուստները։ Ռազմական բախումների արդյունքը, ադրբեջանական զորքերի կողմից գրավված դիրքերը, տեսա-լուսանկարչական նյութերը վկայում են այն մասին, որ հայերի կորուստները զգալիորեն ավելի մեծ են։ Այդ մասին, ի դեպ, ռազմական փորձագետ Վան Համբարձումյանը բառացիորեն բղավում է։

Ադրբեջանի համար պրոֆեսիոնալ զորքերի առկայությունը, որը կարող է լեռնային տեղանքում իրագործել ցանկացած խնդիր՝ շատ կարևոր է, քանի որ Հայաստանի հետ սահմանին կան բարդ ռելիեֆով բազմաթիվ լեռնային և բարձր լեռնային գոտիներ։ Այսօր ՆԱՏՕ-ի ոչ յուրաքանչյուր երկիրը կարող է պարծենալ լեռնային տեղանքում պրոֆեսիոնալ և օպերատիվ կռվող ուժերով։ Մինչդեռ ադրբեջանական հատուկ ջոկատայիններն ու կոմանդոսական ստորաբաժանումները մարտական գործողություն են իրականացրել 3000 մետր բարձրության վրա՝ առանց ավիացիայի ներգրավման, այն էլ՝ գիշերը։

Ֆիզիկական և հոգեբանական բարձր պատրաստվածությունը, լեռնագնացության հմտությունները ստեղծում են հատուկ նշանակության զորքերի ադրբեջանցի զինվորների նոր կերպար և կանխորոշում հակառակորդի ուժերի ջախջախումը։ Բայց, ցավոք, Ադրբեջանին բաժին է ընկել է հավի հիշողությամբ հակառակորդ, և նա ստիպված է նրան անընդհատ հիշեցնել այդ մասին։

Caliber.Az

Դիտումներ: 248