Հայաստանը և նրա աշխարհաքաղաքական սիրավեպերը
    Ի հեճուկս Ռուսաստանի բարեկամանալ ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի հետ

    Վերլուծություն  10 0Հոկտեմբերի 2022 - 12:21

    Վադիմ Մանսուրով
    Caliber.Az

    Աշխարհի երկրների մեծ մասի համար ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունը, պետական սահմանները բոլորովին մանրուն դրամ և սակարկության առարկա չեն: Ադրբեջանը դրանցից մեկն է, ընդ որում հետևողականորեն ու անսասան։ Բայց ահա «ամենահին» ցեղից մեր հարևանների մոտ ամեն ինչ թարս ու շիտակ է: Հայաստանը, անկասկած, առաջնահերթության հավակնորդ է միջազգային իրավունքը չճանաչողների մեջ, բառացիորեն դրա պոստուլատներից ոչ մեկի։ Նա պարզապես վարակված է «շնաձկային սինդրոմով», որը կայանում է օտար հողերը խժռելու և դրա համար ցանկացած սյուզերենի առջև խոնարհվելու, ցանկացած պայմաններին համաձայնվելու հետ պատրաստակամության մեջ։ Իսկ նրանք՝ սյուզերենները, հայերի մոտ, ինչպես փեսաները թեթևսոլիկ հարսի միտ՝ մեծավուն բազմություն է։

    Հարկ է նշել, որ այն երկրների փորձերը, որոնք ХХ դարում հանկարծակի, լկտիաբար, միջազգային իրավունքին և աշխարհաքաղաքական տրամաբանությանը հակառակ, որոշեցին մեծանալ տարածքներով, ամենից հաճախ ավարտվում էին անհաջողությամբ։ Սակայն այդ երկրները մեծ մասամբ չարեցին այն, ինչը ուղղակիորեն մտել է մեր հարևանների բնավորության մեջ։ Հայաստանը ի վիճակի չլինելով ինքնուրույն, միայն սեփական ուժերի օգնությամբ գրավել օտար հողեր՝ դրան հասել է ամենատարբեր ճանապարհներով: Հայերը երբեք չեն սիրել ձեքերում սեպ ու հրացան բռնել, բացի միայն ցեղասպանություն անելուց՝ համընդհանուր կոտորեցին ամբողջ գյուղեր ու քաղաքներ, որտեղ ապրում էին խաղաղ մարդիկ, հիմնականում կանայք, ծերեր, երեխաներ, և ոչ մի զինվորականներ չկային։ Անցյալ դարասկզբին հայերը բազմաթիվ նման վայրագություններ են կատարել ժամանակակից Թուրքիայի տարածքում։ Բայց որտեղ նրանց կարելի էր հակահարված տալ՝ նրանք այլ մարտավարություն կիրառեցին:

    Համեմատությունը՝ իր տերերի քմահաճույքները տարբեր բարիքների համար կատարող միջին գնով կուրտիզանուհու հետ՝ ավելի քան տեղին է։ Վաղուց դադարել է գաղտնիք լինել, որ հայերը ի օգուտ իրենց՝ այդ նույն 1992 թվականին կորացել են ռուս սուզերենի տակ՝ Ղարաբաղի օկուպացման համար ներգրավելով 366-րդ ռուսական գունդը և ՌԴ բանակի այլ ռեսուրսները։ Նրանք լավ որսացին պահը՝ Ադրբեջանը այն ժամանակ ուներ շատ լուրջ ներքաղաքական խնդիրներ և տարաձայնություններ Մոսկվայի հետ, այնպես որ նա դեմ չէր Բաքվին անախորժություն պատճառել: Իսկ ադրբեջանական հողերի բռնագրավումն իրականացվել է չափազանց ստոր և դավաճանաբար. 1991 թվականին Հայաստանը ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը խորհրդային սահմաններում, իսկ դրանից երկու տարի առաջ արել է ճիշտ հակառակը՝ 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ին Հայաստանի ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը՝ այն ժամանակվա ԼՂԻՄ-ը Հայաստանի կազմում ընդգրկելու մասին անօրինական որոշում է ընդունել: Մի խոսքով, ամեն ինչ կանխամտածված էր։

    Ադրբեջանական տարածքներն իրենց տիրապետության տակ պահելու ձգտումները հայերին դրդել է տարբեր հնարքների։ Հաշվի առնելով 90-ական թվականներին ընդունված ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի չորս բանաձևերը, որոնք պահանջում էին հայկական զորքերի անվերապահ դուրս բերումը ադրբեջանական տարածքներից, հայերն այլևս չհամարձակվեցին անել այն, ինչ չէին խորշում 1989 թվականին, երբ դիմում էին գորբաչովյան Մոսկվայի օգնությանը։ Սակայն և՛ այն ժամանակ, և՛ հետագայում, հայերի կողմից օտար քաղաքների և գյուղերի գրավումը ցույց տվեց միայն նրանց վախկոտ դավաճանությունը՝ իրենց հարևաների նկատմամբ ատելությամբ հետ համաչափ: Նրանց բնորոշ վախկոտությունը, ամենաուժեղին ստրկամտության հետ մեկտեղ, հատկապես արտահայտիչ է վկայում այն փաստը, որ Երևանը այդպես էլ չհամարձակվեց, ավելի ճիշտ՝ չհամարձակվեց ճանաչել անջատողական Ղարաբաղը։ Հայերը վախենում են պաշտոնապես հռչակվել օկուպանտների, շատ են վախենում...

    Իսկ հետո ողջ քսան տարի՝ ընդհուպ մինչև 2020 թվականը, Հայաստանը անսկզբունքորեն կորացել է նրա տակ, ով կարող էր այդ ժամանակ քաջալերել ղարաբաղի հարցում նրա հավակնությունները, այսինքն Ռուսաստանի։ Մոսկվայի՝ Ղարաբաղում և այլ օկուպացված ադրբեջանական շրջաններում հայերի կամայականությունների նկատմամբ իրեն անտարբեր պահելու, իրավիճակին շատ չմիջամտելու համար՝ արտաքնապես պահելով միջնորդ-խաղաղարարի կարգավիճակը, հայկական վերնախավը դիմում էր տարբեր հնարքների. Քոչարյանի և Սարգսյանի կառավարությունները, մեջքի հետևում երեք մատով ծաղրանշան պահելով, երկար տարիներ ընդօրինակում էին Ադրբեջանի հետ բանակցությունների գործընթացը՝ դրանով հանդերձ շողոքորթելով Մոսկվայի բոլոր քմահաճույքներին։ Կարելի է միանշանակ պնդել՝ Քոչարյանի և Սարգսյանի վարչակարգի օրոք, Ղարաբաղը պահելու համար, Հայաստանը գործնականում դարձավ Ռուսաստանի գաղութը Հարավային Կովկասում, ըստ էության, բաժանվելով ինքնիշխան քաղաքականությունից, ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին։ Դրա համար Երևանը աջակցեց Գյումրիում ռուսական 102-րդ ռազմակայանի ներկայությանը` դրա համար, պարբերաբար, գործնականորեն ձրի թարմացնելով ռուսական զենքի իր զինանոցը և իրեն հպարտորեն անվանելով Մոսկվայի ռազմավարական գործընկերը: Եվ դրանով հանդերձ լցված էր սեփական անվտանգության, և միևնույն ժամանակ տարածաշրջանում հանցավոր արարքների համար անպատժելիության զգացմունքով։

    Բայց ժամանակները փոխվում են, փոխվում են նաև իրողությունները: 44-օրյա պատերազմը, մեկ ամսից քիչ ավել ժամանակի ընթացքում Հայաստանին զրկելով իր բոլոր այն չափից դուրս հավակնություններից և ուրիշների թալանված ունեցվածքից՝ նրան ցավալիորեն ամպերից հողի վրա իջեցրեց։ Իսկ այստեղ և միշտ փրկող և օգնող Մոսկվան Երևանին հասկացրեց, որ այլևս մտադիր չէ նրան զինել՝ մղելով հայկական նկրտումները, այո և ընդհանրապես, գնալով ավելի է հակվելու տարածաշրջանում Ադրբեջանի ողջամիտ և արդար քաղաքականության կողմը։ Եվ Հայաստանում ընկել են հիստերիայի մեջ։ Ոչնչով չցանկանալով բաժանվել «մեծ Հայաստանի» երազանքներից՝ երևանյան վերնախավը ցույց տվեց, որ շատ հեշտությամբ ի վիճակի է փոխել իր սյուզերենին, գործընկերոջը, հովանավորին... մի խոսքով ում ուզես, միայն թե, ինչ-որ կերպ ապահովեն օտար հողերի օկուպացիայի հայկական պահանջը և աչք փակեն այն փաստի վրա, որ նրանք անօրինականություն և խավարամտություն են անում օկուպացված հողերում։ Հայաստանի նոր զուգընկերների հետ պարերը, որոնք նա սկսել է դեռ 2020 թվականին, երբ Մոսկվայում տեսավ իր շահերին չհամապատասխանելու ցանկություն, իրականում ավելի շատ նման է նոր պարոնի հետ կուրտիզանուհիների չարաճճի պարերին։ Այս երկու տարվա ընթացքում Հայաստանը կարծես փորձեց բոլոր տարբերակները՝ սկզբում հնարավորինս կռանալ Ֆրանսիայի, հետո մի ամբողջ ԵՄ-ի տակ, իսկ հետո «սիրո վալս» կազմակերպել ԱՄՆ-ի հետ և անպարկեշտ կերպով իրեն առաջարկել նույնիսկ Հնդկաստանին։ Իսկ որտե՞ղ են հայերի ու Ռուսաստանի այդ դարավոր կապերը, որոնց մասին մինչև համեմատաբար վերջերս սիրում էին խոսել Երևանում, պնդելով Մոսկվային անսասան հավատարմությունը։

    Ամեն ինչ մոռացության մեջ ընկավ, հենց որ Հայաստանը հասկացան, որ Մոսկվան առաջվա պես ակտիվ չի կարող օգնել Երևանին։ Այս առումով Հայաստանը վարվեց այնպես դավաճանաբար, ինչպես, թերևս, Ռուսաստանի ոչ մի ռազմավարական գործընկեր ԱՊՀ գոյությունից ի վեր։ Ըստ էության, Երևանը իր սյուզերենին լքեց նրա ամենադժվար ժամին, երբ Ուկրաինայում պատերազմի պատճառով Ռուսաստանը մնաց մի քանի ընկերներով և գործընկերներով, և Երևանի ակտիվ աջակցությունը Մոսկվային չէր խանգարի։

    Սակայն վերջին ամիսներին Հայաստանն իրեն դրսևորեց իր ամբողջ թերություններով, այսինքն՝ առավելագույնը, ինչի ընդունակ է. բավական սիրախաղ անելով Փարիզի հետ, բայց ըմբռնելով, որ Մակրոնը չի հավատա հայկական նվնվոցին, Երևանը սկսեց ցուցադրաբար վրդովվել և նույնիսկ ընդվզել տարածաշրջանում Ռուսաստանի ազդեցության դեմ՝ բացելով իր գիրկը ԿՀՎ տնօրեն Ուիլյամ Բերնսի և ԱՄՆ Կոնգրեսի ստորին պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի այցերի համար:

    Իսկ օրերս Պրահայում հայերը ցույց տվեցին տարածաշրջանում աշխարհաքաղաքականությունը սրելու իրենց կարողության ևս մեկ առավելագույնը, ի հեճուկ բոլորին, ովքեր, ինչպես նրանց է թվում, չեն կիսում նրանց շահերը, տոգորված չեն տարածաշրջանային անջատողականության գաղափարներով։ Տվյալ դեպքում ի հեճուկս Ադրբեջանի, Ռուսաստանի և Թուրքիայի։ Տարածաշրջան, իրենց և պայմանական սահմաններ կանչելով ԵՄ-ի ինչ-որ վերացական առաքելությանը՝ նրանք ազդարարել են, որ այժմ նա է այդ տարածքների տեսչական ստուգումներ անելու։ Այսինքն, փաստորեն, երկիրն այսպիսով պատրաստ է նորից կռանալ ցանկացած սյուզերենի տակ՝ իր տուն թողնելով նույնիսկ օտարներին, այսինքն կողմնակի դերակատարներին՝ տարածաշրջանում վերահսկողության ինչ-որ երևակայական զգացում պահպանելու հույսով: Ադրբեջանը եվրոպացիների նման «օգնությունից» իհարկե կտրականապես հրաժարվեց. եթե Հայաստանին դուր է գալիս եվրոպացիների հետ քաղաքական սիրախաղի մթնոլորտը, թող դա անի իր տարածքում։

    Չնայած, իհարկե, կողքից նայելով, ուղղակի ապշում ես, թե ինչի է ընդունակ կեխտոտվել հայաստանյան քաղաքականությունը՝ հանուն իր առասպելական որոշ շահերին հասնելու համար։ Իսկ թվում է, թե ավելի հեշտ կլինի խաղաղության պայմանագիր կնքել Ադրբեջանի հետ՝ ընդունելով առաջարկվող հինգ սկզբունքները և ապրել բարօրության և բարգավաճման մեջ, դառնալով տարանցիկ երկիր, ստանալով Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ սահմանների բացումից միլիարդավոր դոլարներ...

    Ինչու՞ է Հայաստանի համար այդքան դժվար ապրել հարեւանների հետ խաղաղության մեջ, հանուն ինչի՞ է նա մահվան ճիրանով կառչում «մեծության» իր անհեթեթ երազանքներից՝ անընդհատ ինչ-որ զառանցիկ պահանջներ ներկայացնելով իր հարեւանների հասցեին։ Այս պահին ակնհայտ է միայն մի բան՝ Հայաստանը խորամանկել է ինքը իրեն և շարունակում է սրել աշխարհաքաղաքական լարվածությունը, դրանով հանդերձ խորացնելով միայն իր վիճակը՝ ողջ համաշխարհային հանրության աչքի առաջ կորցնելով իր քաղաքական հեղինակության ողորմելի մնացորդները։

    Caliber.Az

    Դիտումներ: 106

    Բաժանորդագրվեք մեր թելեգրամյան ալիքին


Կարդացեք նաև

Զուտ անգլիական հայություն «Հին աշխարհի հիստերիկներ»

28 Մարտի 2024 - 18:50

«Le Figaro»-ի խոստովանությունը. Ֆրանսիան պարտվել է Ադրբեջանին Բաքվի վրա ճնշում գործադրելը անիմաստ է

28 Մարտի 2024 - 15:47

Ահաբեկչություն Կրոկուսում և Ռուսաստանի հայկական լոբբին Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

29 Մարտի 2024 - 10:58

Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II «Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ

28 Մարտի 2024 - 10:10

Գնալով դեպի Արևմուտք ՝ Հայաստանը կհասնի «Սիրիա» Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

27 Մարտի 2024 - 12:51

Հայաստանը դրված է վաճառքի. ո՞վ է նրանով առևտուր անում Անունը, Հակոբ, անունը։

27 Մարտի 2024 - 19:58
ԳՈՎԱԶԴ
Տեսանյութ
Վերջին լուրեր

    Հիքմեթ Հաջիևը՝ Հայաստանի հետ խաղաղության և Ադրբեջանի մոտեցման մասին

    Հարցազրույց՝ չինական Phoenix հեռուստաալիքին

    29 Մարտի 2024 - 15:33

    Օտարերկրացիները միլիարդավոր դոլարներ են ներդրել Ադրբեջանի տնտեսության մեջ

    Նախորդ տարվա ցուցանիշները

    29 Մարտի 2024 - 14:48

    Սահիբա Գաֆարովան՝ Ալեն Սիմոնյանի հետ հանդիպման մասին

    29 Մարտի 2024 - 14:09

    Խանքենդին դեռ մաքրվում է հայկական զենքից

    ԹՎԵՐ

    29 Մարտի 2024 - 13:28

    Բլոգեր Աղաջանյանը՝ Հայաստանի զինված ուժերի զորավարժությունների մասին. «Վերջ տվեք այս կրկեսին»

    29 Մարտի 2024 - 12:56

    Ադրբեջանի և Հայաստանի խորհրդարանների նախագահները կրկին կհանդիպեն մայիսի կեսերին

    29 Մարտի 2024 - 12:03

    Հիքմեթ Հաջիևը չինական Phoenix հեռուստաալիքի եթերում խոսել է Ադրբեջանի մասին

    29 Մարտի 2024 - 11:33

    Մեծ վերադարձ. ևս 35 ընտանիք ուղևորվել է Ֆիզուլի

    ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ

    29 Մարտի 2024 - 11:15

    Ահաբեկչություն Կրոկուսում և Ռուսաստանի հայկական լոբբին

    Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

    29 Մարտի 2024 - 10:58

    Ստորագրվել է «ԻՀԿ-ի երիտասարդական մայրաքաղաք. Շուշա-2024» ծրագրի իրականացման պարտավորությունների արձանագրությունը

    ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ

    29 Մարտի 2024 - 10:40

    Թահա Այհան. Շուշան կարևոր է բոլոր թյուրքական պետությունների համար

    29 Մարտի 2024 - 10:13

    Թուրք և ադրբեջանցի կինոգործիչները համատեղ պատմական ֆիլմ կնկարահանեն

    29 Մարտի 2024 - 09:49

    Ադրբեջանում արգելվել է հին մեքենաները որպես տաքսի օգտագործել

    29 Մարտի 2024 - 09:30

    ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին

    29 Մարտի 2024 - 09:15

    Զուտ անգլիական հայություն

    «Հին աշխարհի հիստերիկներ»

    28 Մարտի 2024 - 18:50

    Երևանը չի ճանաչում ոչ մի «Ղարաբաղի վտարանդի իշխանություն»

    Փաշինյանի հայտարարությունը

    28 Մարտի 2024 - 18:30

    Պետական ​​դավաճանության և լրտեսության քանի՞ քրեական գործ է հետաքննել ՊԱԾ-ը

    Մեկնաբանում է Ալի Նաղիևը

    28 Մարտի 2024 - 17:58

    «Փաշինյանը ֆրասիական քամի է զգացել իր առագաստներում»

    Ալեքսեյ Նաումովը՝ Caliber.Az-ի հյուր

    28 Մարտի 2024 - 17:42

    Քաղաքագետ Բադալյան.Փաշինյանին Բրյուսել են կանչում, որպեսզի նա ընդունի Բաքվի պայմանները

    28 Մարտի 2024 - 17:39

    Նոր Կալեդոնիայում բողոքի ցույցեր են անցկացվում ընդդեմ ֆրանսիական նեոգաղութատիրության

    Բարձրացվել է Ադրբեջանի դրոշը

    28 Մարտի 2024 - 16:57

    ԱԿԲ. Ադրբեջանում պահպանվում է վստահությունը մանաթի նկատմամբ

    28 Մարտի 2024 - 16:16

    Համայնք. Ֆրանսիան ձգտում է իրականացնել իր ստոր աշխարհաքաղաքական պլանները տարածաշրջանում

    28 Մարտի 2024 - 15:56

    «Le Figaro»-ի խոստովանությունը. Ֆրանսիան պարտվել է Ադրբեջանին

    Բաքվի վրա ճնշում գործադրելը անիմաստ է

    28 Մարտի 2024 - 15:47

    Փաշինյանի զինակից. ռուս սահմանապահները կլքեն նաև Հայաստանի սահմանները

    28 Մարտի 2024 - 15:42

    Մարիա Զախարովա. Ամբողջ աշխարհի աչքի առաջ Հայաստանը վերածում են Արևմուտքի գործիքի

    28 Մարտի 2024 - 15:32

    Բաքվում տեղի կունենա ականազերծման միջազգային համաժողով

    28 Մարտի 2024 - 14:19

    Խանքենդին շարունակում են մաքրել հայկական զենքից

    ԹՎԵՐ

    28 Մարտի 2024 - 14:06

    Սաբինա Ալիևան հանդիպել է Խանքենդիի հայազգի բնակիչների հետ

    28 Մարտի 2024 - 13:26

    ՊԱԾ պետ. Ֆրանսիան ծրագրում է Հարավային Կովկասը վերածել մարտի դաշտի

    28 Մարտի 2024 - 13:18

    Ալի Նաղիևը՝ Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում անհայտ կորածների ճակատագրի մասին

    28 Մարտի 2024 - 12:30

    «Հրապարակ». Փաշինյանի կողմնակիցները վախի մեջ են

    28 Մարտի 2024 - 12:12

    Գոզլու գյուղում նռնակներ և մարտագլխիկներ են հայտնաբերվել

    28 Մարտի 2024 - 11:35

    Տոկաև. Միջին միջանցքը ապահովում է Ասիայի և Եվրոպայի միջև մատակարարումների անվտանգությունը

    28 Մարտի 2024 - 11:24

    ԱԵԳԽ. Եվրախորհրդարանը պետք է վերջ տա Ադրբեջանի նկատմամբ երկակի չափանիշներին

    28 Մարտի 2024 - 11:07

    Այխան Հաջիզադեն՝ Ռասմուսենի խմբի զեկույցի մասին

    28 Մարտի 2024 - 10:49

    Մոսկվան Երևանին ու Բաքվին առավելագույն զսպվածության կոչ է անում. Զախարովա

    28 Մարտի 2024 - 10:33

    Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II

    «Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ

    28 Մարտի 2024 - 10:10

    Հիքմեթ Հաջիևը՝ ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղարի մասին. նա մոռացել է իր զեկույցում նշել վճարված գումարի մասին

    28 Մարտի 2024 - 09:48

    «Ֆրանսիայի ներկայությունը Հարավային Կովկասում զուտ հետախուզական տվյալների հավաքագրում է». Զախարովա

    28 Մարտի 2024 - 09:12

    Ո՞վ է Ռուբեն Վարդանյանը – պատասխանը՝ «Վերադարձ Ղարաբաղ» միավորման զեկույցում

    27 Մարտի 2024 - 20:42

ԲՈԼՈՐ ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ