Կաթողիկոսներն և դաշնակները հայերին մղում են Ադրբեջանի հետ նոր պատերազմի...
Եվ հերթական պարտության

Վերլուծություն  28 0Հոկտեմբերի 2022 - 12:26

Օրերս հայկական ԶԼՄ-ները հայտնել են, որ Երեւանում կայանալիք Համաշխարհային հայկական ֆորումը կանցկացվի առանց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Երկրորդի, Կիլիկիո Արամ Առաջին կաթողիկոսի և դաշնակների մասնակցության։

Լուրը ոչ միայն չափազանց հետաքրքիր է, այլեւ խորհելու տեղիք է տալիս։ Թեև դժվար է պատկերացնել, որ համայն հայությանը միասնության կոչ անող հարթակը այս անգամ կկայանա՝ առանց «Ծովից ծով Մեծ Հայաստան» կերտելու տխրահռչակ գաղափարախոսության ամենաեռանդուն քարոզիչների և հայկական շովինիզմի մոլեռանդ քարոզիչների մասնակցության։

Երկու կաթողիկոսներն էլ հրաժարվել են ֆորումին մասնակցել պատճառաբանելով բուն Հայաստանում տիրող «անբարենպաստ մթնոլորտը», իսկ Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությունը (ՀՀԴ) բնավ չի էլ բացատրել մերժման պատճառը։ Սակայն հայտնի է, որ երկու տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների պատճառով, երբ Հայաստանի հետ պատահեց 44-օրյա պատերազմում ջախջախիչ պարտությունը՝ նրա հոգևոր առաջնորդները և քաղաքական գաղափարախոսները չեն ցանկանում որևէ ընդհանուր բան ունենալ Փաշինյանի դավաճանական, ինչպես նրանք են համարում, ռեժիմի հետ։

Գարեգին Երկրորդը 2020 թվականի դեկտեմբերին նույնիսկ աղերսել է վարչապետին, որպեսզի նա հրաժարական տա։ Այդ ժամանակ նմանատիպ կոչով Փաշինյանին է դիմել նաև Կիլիկիո Արամ Առաջինը։ Հատկապես այդ ժամանակ տասնյոթ ընդդիմադիր կուսակցությունները բողոքի ցույց կազմակերպեցին Փաշինյանի կառավարական ամառանոցի մոտ, որտեղ նրանից վերջնագրային ձևով պահանջում էին մինչև դեկտեմբերի 8-ը հրաժարվել վարչապետի լիազորություններից։ Իսկ 2021 թվականի հունվարին Հայ առաքելական եկեղեցու ներկայացուցիչը, մեկնաբանելով վարչապետի հրաժարականի վերաբերյալ Կաթողիկոսի պահանջը՝ հայտարարել է, որ հատկապես Փաշինյանն է պատասխանատու Ղարաբաղում հակամարտության աշնանային սրման արդյունքի համար, և որ նա ի վիճակի չէ ուղղել իրավիճակը։ Եվ կարելի է չկասկածել, որ այդ Գարեգինին աջակցելու համար են հայ հոգեւորականության ներկայացուցիչները բացահայտ դեմարշ սկսել գործող իշխանությունների դեմ։ Գարա Քիլսում (հայերը անվանում են «Սիսիան»- Խմբ.), օրինակ, երբ վարչապետը մտավ եկեղեցի, քահանա Պարգև Զեյնալյանը ցուցադրաբար նրա չմեկնեց ձեռքը՝ իր արարքը բացատրելով երկրում իրադարձությունների նկատմամբ իր դժգոհությամբ։ Միջադեպից հետո եկեղեցին շրջափակվել է Փաշինյանի վրդովված կողմնակիցների կողմից, իսկ Զեյնալյանին սպառնացել են հաշվեհարդարով։

Քանի որ եկեղեցին միշտ կարևոր դեր է խաղացել հայերի պատմության մեջ, իշխանությունների նկատմամբ նրա դժգոհությունը սպառնալիքի տակ էր դրել, ծայրահեղ դեպքում այդ պահին՝ Փաշինյանի իշխանությանը։ Սակայն երկրի ղեկավարությանը հասցեագրված Հայաստանի հոգևոր առաջնորդների բողոքի հայտարարությունները շարունակվում են նաև հետկոնֆլիկտային ներկա ժամանակահատվածում։ Համեմատաբար վերջերս Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Երկրորդը մտահոգություն է հայտնել «Հայաստանի տարածքային ամբողջականության սպառնալիքների» և աղբարկղ նետված «Ղարաբաղի կարգավիճակի» կապակցությամբ։ Ելույթ ունենալով Երեւանում Հայկական բարեգործական ընդհանուր միության (ՀԲԸՄ) համագումարի բացմանը, նա հայ ժողովրդին՝ «Ադրբեջանի հետ 44-օրյա պատերազմի սարսափները հաղթահարելու համար» համախմբվելու կոչ է արել։

Այս ամենը, անվիճելի, հաստատում է հայ հոգևոր առաջնորդների սադրիչ գործունեությունը, և գլխավոր խնդիրն նրանում չէ, որ այն ուղղված է Փաշինյանի քաղաքականության դեմ, այլ նրանում է, որ եկեղեցական ամբիոններից ամեն ձևով քարոզում է ռևանշիզմի գաղափար։ Երկու կաթողիկոսներն էլ, արհամարհելով խաղաղությանը նպաստելու մեջ կայացող քահանայապետի առաքելությունը՝ իրենց լիազորություններն օգտագործում են Ադրբեջանի դեմ ատելություն և նոր պատերազմ հրահրելու համար՝ դրանով հանդերձ էլ ավելի մեծացնելով հայ հասարակության մեջ պառակտումը և խոչընդոտելով հարևան պետությունների՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ համարժեք երկխոսության հաստատմանը։

Որպես հայ հոգևորականության ռազմական քարոզչության ևս մեկ օրինակ կարելի է բերել Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի՝ հատուկ հանձնարարություններով անմոռանալի բանագնաց Պարգև Մարտիրոսյանի 2021 թվականի ապրիլին արած հայտարարությունը։ Նա հայ ժողովրդին կոչ է արել հավատալ, որ «հաղթանակ կլինի», հավելելով, որ «քիչ է դրան հավատալը, քիչ է դրան սպասելը, պետք է նպաստել դրան և ամեն ինչ անել ուս ուսի տված»։ Ի՞նչ է սա, եթե ոչ բացահայտ կոչ դեպի մարդատյացության, նոր արյունահեղության, իսկ եթե իրերը իրենց անուններով կոչել, հայ ժողովրդի հերթական պարտությանը։ Ինչպես նաև հակառակ քրիստոնեական դրույթների՝ Հայ առաքելական եկեղեցին անտեսում է ադրբեջանցիների զանգվածային գերեզմանների բազմաթիվ փաստերը, խաղաղ բնակիչների և ռազմագերիների ահաբեկման
հետքերը Ադրբեջանի այժմ ազատագրված տարածքներում։ Համեմատաբար վերջերս Ադրբեջանի Ղարաբաղի մարզի Խոջավենդի շրջանի Էդիլլի գյուղում և Ֆիզուլի քաղաքում հայտնաբերվել են Առաջին ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ զոհված ադրբեջանցիների զանգվածային գերեզմաններ։ Հաստատվել է, որ Էդիլլի գյուղում հողում անկանոն թաղված դիակները պատկանում են Ադրբեջանի քաղաքացիներին, որոնք հայ զինվորականների կողմից պատանդ են վերցվել Առաջին ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ և սպանվել են դաժան խոշտանգումներից հետո։

Իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանի իշխանությունների և դաշնակների միջև առճակատմանը, ապա այն սկսվել է վաղուց և շարունակվում է առայսօր։ Օրինակ, այս տարվա օգոստոսին Երեւան մուտք թույլ չտվեցին եվրոպացի դաշնակցական Մասիս Աբրահամյանին, ում «Զվարթնոց» օդանավակայանում հետ վերադարձրին։ Իսկ հուլիսին այդ նույն «Զվարթնոցից», կարելի է ասել, հետ Փարիզ վերադարձրին Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի համանախագահ, հայտնի դաշնակցական Մուրադ Փափազյանին, ով որոշակի շրջանակներում ձեռք է բերել, որպես Ֆրանսիայի Ազգային ժողովի կողմից 1994 թվականի սահմաններում այսպես կոչված «լղհ»-ի ճանաչման մասին բանաձեւի հեղինակներից մեկի համբավ։ Տեղին է հիշեցնել, որ 44-օրյա պատերազմում Հայաստանի պարտությունից հետո, նրա, Ֆրանսիայում Փափազանի կողմից ղեկավարվող սփյուռքը, գրեթե անեցքներ է հեղեղել Փաշինյանի վրա՝ նրան մեղադրելով հայ ազգին դավաճանելու մեջ։ Դաշնակները եռանդագին դեմ են հանդես գալիս Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման և Ղարաբաղի նկատմամբ հավակնություններից հրաժարվելու դեմ, դե՜հ և որպես հետևանք՝ դեմ են Բաքվի հետ խաղաղության համաձայնագրի ստորագրմանը և Անկարայի հետ հարաբերությունների նորմալացմանը։ Այդ կապակցությամբ ՀՀԴ-ն բացահայտ արշավ է իրականացնում հենց Փաշինյանի դեմ, ինչը Հայաստանի վարչապետին տալիս է պատասխան հարկադրանքի մեթոդներ կիրառելու բոլոր հիմքերը։

Դրա հետ մեկտեղ, հաշվի առնելով դաշնակցականների, որպես սփյուռքի առաջատար ուժի գործոնը, չարժե թերագնահատել նրանց ազդեցությունը Հայաստանի հետ կապված գործընթացների վրա։ Ուստի ամենևին էլ պատահական չէ, որ այս տարվա ապրիլին Նիկոլ Փաշինյանին տապալելու կոչերով Երեւանի փողոցներ դուրս եկած ցուցարարների շարասյուները գլխավորում էր դաշնակցական Իշխան Սաղաթելյանը։ Եվ հետաքրքիրն այն է, որ այդ ցույցերին մասնակցել են նաև ՀՀ նախկին նախագահներ՝ Սերժ Սարգսյանի և Ռոբերտ Քոչարյանի գլխավորությամբ ռեւանշիստների միացյալ ուժերը։

Տեղին է ասել, որ դաշնակների և Փաշինյանի միջև քաղաքական պայքարը սկսվել է դեռևս Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմում Հայաստանի ջախջախիչ պարտությունից առաջ։ Այս երկու քաղաքական ուժերի միջև ներքաղաքական լարվածությունը սրվել է 2019 թվականի մայիսին, այն բանից հետո, երբ մեկ տարի առաջ (2018 թվականի դեկտեմբերին) «Դաշնակցություն»-ը ընտրություններում ստացավ ընդամենը 48 811 ձայն (3,89%) և չանցավ խորհրդարան։ Մյուս կողմից, Սաղաթելյանի կողմից 2022 թվականի փետրվարին հնչեցրած հայտարարությունը այն մասին, որ Դաշնակցություն»-ը այսօրվա իրավիճակից ելքը տեսնում է «Հայաստանում, Ղարաբաղում և սփյուռքում համազգային դիմադրության ձևավորման մեջ» հանդիսանում է ռևանշի բացհայտ կոչ, որը հակասում է պաշտոնական Երևանի ներկայիս՝ թեկուզ խոսքերով և բազմաթիվ վերապահումներով Ադրբեջանի խաղաղության օրակարգին և Թուրքիայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատմանը համաձայնեցված քաղաքականությանը։ Համազգային դիմադրության առնչությամբ Սաղաթելյանը հայտարարել է նաև նախորդ տարվա նոյեմբերին կայացած հանրահավաքի ժամանակ՝ կոչ անելով փողոցային և քաղաքական պայքարի։

Այս բոլոր փաստերը խոսում են այն մասին, որ ռեւանշիզմի գաղափարները հետագայում ևս կշարունակվեն հայ դաշնակների և հոգևոր առաջնորդների հանձնարարությամբ առաջ մղվել հայ հասարակության մեջ՝ էլ ավելի խորացնելով Հայաստանի աննախանձելի վիճակը, այն հասցնելով անդառնալի սահմանագծին։

Caliber.Az

Դիտումներ: 108