Երևանը պետք է հաշտվի տարածաշրջանի նոր իրողությունների հետ
Սոչիում առաջնորդների հանդիպման վերջնաբանը
Վերլուծություն 02 Նոյեմբերի 2022 - 16:58
Մաթանաթ Նասիբովա Caliber.Az |
Մոսկվայի նախաձեռնությամբ նախօրեին կայացած Ադրբեջանի, Ռուսաստանի և Հայաստանի ղեկավարներ՝ Իլհամ Ալիևի, Վլադիմիր Պուտինի և Նիկոլ Փաշինյանի Սոչիում հանդիպումը հաստատել է առավելապես Բաքվի դիրքորոշումը՝ Երևանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հիմնարար կարևոր հարցերում։
Որպես ասվածի հաստատում է ծառայում կողմերի կողմից ընդունված նոր եզրափակիչ հայտարարությունը, որն ամբողջությամբ արտացոլում է Ադրբեջանի դիրքորոշումը։ Եվ սա առանցքային պահ է Բաքվի համար. երեք կողմերի՝ Ադրբեջանի, Հայաստանի և Ռուսաստանի կողմից ստորագրվել է տարածաշրջանի երկրների համար բացառիկ նշանակություն ունեցող փաստաթուղթ։ Եվ դրա տեքստում ոչ մի կերպ չի հիշատակվում Ղարաբաղի «կարգավիճակի» մասին։ Մինչդեռ ոչ մի խոսք չկա նաև բուն Ղարաբաղի մասին, իսկ դա նշանակում է, որ տարածաշրջանը անվերապահորեն ճանաչվել է որպես Ադրբեջանի տարածք, և այն ամենը, ինչ կապված է դրա հետ՝ հանդիսանում է երկրի ներքին գործը։ Ինչպես և հայտարարել է Ալիևը Պուտի հետ հանդիպմանը։ Սա համատեղ հայտարարության առաջին կարևոր շեշտադրումն է, որից հետո նույնքան միանշանակ նշվել են, ինչպես Ադրբեջանի, այնպես էլ Հայաստանի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության հարցերը։
Փաստաթղթում ընդգծվում է, որ «բանակցությունների մասնակիցները պայմանավորվել են զերծ մնալ ուժի կիրառումից, կամ դրա կիրառման սպառնալիքից, բոլոր խնդրահարույց հարցերը քննարկել և լուծել բացառապես ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության և սահմանների անձեռնմխելիության փոխադարձ ճանաչման հիման վրա՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրության և Ալմա-Աթայի 1991 թվականի հռչակագրի համապատասխան»: Սա լիովին համապատասխանում է Ադրբեջանի դիրքորոշմանը և պահանջներին։ Այսինքն, տարածքային ամբողջականության, ինքնիշխանության և սահմանների անձեռնմխելիության սկզբունք, սա հենց այն է, ինչը պնդում էր և պնդում է Բաքուն, և ինչից խուսափում է հայկական կողմն այս ամբողջ ընթացքում։ Սակայն, այսպես թե այնպես, Երևանը ստիպված է լինելու հաշտվել իր համար այս տհաճ իրականության հետ։
Ի դեպ, այս և բազմաթիվ այլ վիճահարույց հարցերում հայկական կողմը մեկը մեկի հետևից ձախողվել է, այդ թվում նաև եվրոպական բանակցային հարթակներում։ Բավական է հիշել Շառլ Միշելի մասնակցությամբ Բրյուսելում Իլհամ Ալիևի և Նիկոլ Փաշինյան երրորդ հանդիպման արդյունքները։ Այդ ժամանակ հենց Եվրախորհրդի նախագահը՝ Արևմուտքին համար սովորական «Լեռնային Ղարաբաղ» բառակապակցության փոխարեն տարածաշրջանը անվանեց Ղարաբաղ, ինչպես դա պահանջում է պաշտոնական Բաքուն, փաստացի ճանաչելով Ղարաբաղի, ներառյալ Խանքենդիի տարածքային պատկանելությունը Ադրբեջանին։ Եվ դա ամենևին էլ պատահական չէր՝ ավելի ուշ, Բրյուսելում չորրորդ հանդիպմանը արդեն անգամ խոսք չի եղել Ղարաբաղի թեմայի մասին, թեև այն անհաջող կերպով հայկական կողմը առաջ էր մղել բանակցությունների ընթացքում։ Այսինքն միտումը ստացել է բնականոն բնույթ։
Ոչ պակաս նշանակալից է դարձել Ալիև-Պուտին երկկողմ հանդիպումը, որտեղ Ադրբեջանի ղեկավարը ևս մեկ անգամ հաստատել է Բաքվի անսասան դիրքորոշումը Երևանի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում։
«Ադրբեջանը վերջերս առաջ է քաշել հինգ հիմնական սկզբունքներ, որոնց հիման վրա պետք է կարգավորվեն հարաբերությունները Հայաստանի հետ։ Սրանք միջազգային իրավունքի հիմնարար սկզբունքներն են, և կարծում եմ, որ այդ հիման վրա կարելի է հասնել նորմալացման։ ...Ղարաբաղյան հակամարտությունն արդեն պատմություն է, այն լուծվել է երկու տարի առաջ, հետևաբար այս համատեքստում գործնականում քննարկելու բան չկա։ Իսկ ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունների նորմալացումը այն ձեւաչափն է, որը պահանջում է, իհարկե, շատ լուրջ քայլեր»,- հայտարարել է Իլհամ Ալիեւը։
Ադրբեջանի նախագահի այս կարևորագույն ուղերձը, անշուշտ, հասցեագրված էր ոչ միայն Հայաստանին, այլեւ բանակցային գործընթացում բոլոր շահագրգիռ-միջնորդներին՝ Ռուսաստանին ու Եվրոպային։ Դրանով իսկ Իլհամ Ալիևը փաստացի հասկացրել է, որ երկու տարի առաջ Բաքուն շրջել է գրեթե 30-ամյա հակամարտության էջը, և որ իմաստ չունի վերադառնալ այս հարցին։ Եվ հետևաբար, իրադարձությունների տրամաբանությանը լիովին համապատասխան, Սոչիի հանդիպման արդյունքներով ստորագրվել է բոլորովին ոչ թե «ղարաբաղյան հակամարտությանը», այլ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների կարգավորմանը նվիրված հայտարարություն։
Իսկ ինչ վերաբերում է Սոչիում հայկական կողմի դիվանագիտական սխալ հաշվարկներին, ապա, ըստ իրազեկ աղբյուրների, դրանք մեկ կամ երկուսը չեն եղել։ Այդ մասին են վկայում նաեւ ռուսական բանակցային հարթակի արդյունքները։
Նախ՝ Փաշինյանին այնպես էլ չհաջողվեց եզրափակիչ հայտարարության մեջ մղել մի կետ, որ մատնանշում է, որ իբր 2021 թվականի մայիսին Ադրբեջանը «ներխուժել» է «Հայաստանի ինքնիշխան տարածք», և հետևաբար պահանջվում է վերականգնել ստատուս քվոն։ Երկրորդը, եզրափակիչ հայտարարության մեջ կրկին հիշատակված չէ սեպտեմբերի 12-13-ի իրադարձությունները, որտեղ հայկական կողմը սադրանքներ ու միջադեպեր կազմակերպելով պայմանական սահմանին, ավանդաբար դրանում մեղադրում է Ադրբեջանին։ Իսկ այն, որ եզրափակիչ հայտարարության մեջ «Ղարաբաղի կարգավիճակի» թեմայի վերակենդանացման ակնարկ անգամ չկա, ոչնչացնում է հայերի վերջին պատրանքները այդ տարածաշրջանի վերաբերյալ։
Ընդհանուր առմամբ, Սոչիի գագաթնաժողովը բանակցային գործընթացում եվրոպական թևի ակտիվացման ֆոնին ցույց տվեց, որ Մոսկվային դեռ հաջողվում է լինել Բաքվի և Երևանի միջև հարաբերությունների կարգավորման մոդերատորներից մեկը, և որ նա կշարունակի փորձել իրեն պահպանել այդ կարգավիճակում:
Միևնույն ժամանակ, այս ամսին ակնկալվում են Բրյուսելում ԱԳՆ ղեկավարների, խաղաղ պայմանագրի հարցերով փորձագիտական խմբերի մի շարք կարևոր հանդիպումներ։ Իսկ այն, թե որքան արդյունավետ է եղել Սոչիի բանակցությունների հարթակը, պարզ կդառնա առաջիկա հանդիպումների արդյունքներից։
Ռուսաստանի Միջազգային հարաբերությունների հարցերով խորհրդի առաջատար փորձագետ Ալեքսեյ Նաումովը Caliber.Az-ին մեկնաբանելով Սոչիի հանդիպման արդյունքները հայտարարել է, որ երբ խաղաղության պայմանագրի կնքման բարդ և երկար գործընթացը հասնում է ավարտական ուղղագծին՝ կոնկրետ ձևակերպումները ընդունում են են շատ կաևոր բնույթ։
«Եվ ինձ թվում է, որ այստեղ առանցքայինն այն է, որ Սոչիի փաստաթղթում մենք չտեսանք «կարգավիճակ» բառը։ Իրոք, ինչպես նշել է Ադրբեջանի նախագահը, հարցը լուծված է, ընդ որում վաղուց և հիմա քննարկելն իմաստ չունի։ Ինձ համար կարևոր է թվում այն, որ նշվել է Ղարաբաղում ժամանակավորապես տեղակայված ռուսական խաղաղապահ զորախմբի դրական դերը և հայտարարվել է, որ Ռուսաստանը շարունակելու է կողմերի միջև հարաբերությունների բարելավման ուղղությամբ ջանքերը։ Այսինքն՝ Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակից օգտվելու և կարգավորման գործընթացում անմիջականորեն ներգրավված և հակամարտության երկու կողմերին պատմականորեն ու մշակութային առումով սերտորեն ծանոթ երկրի՝ Ռուսաստանին հեռացնելու Արևմուտքի փորձը հաջողությամբ չպսակվեցին։
Եթե խոսել այն մասին, թե որ կողմին է ավելի մեծ ուշադրության հատկացվել, ապա բավական է վերլուծել, թե նախագահ Պուտինը որքան ժամանակ է ծախսել Հայաստանի ղեկավարի, միաժամանակ երկու առաջնորդների և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ զրույցի վրա։ Այստեղ ամեն ինչ ակնհայտ է։ Իսկ ինչ վերաբերում է հարցին, թե արդյոք Սոչիի հանդիպումը կողմերին կմոտեցնի խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը, ապա կարծում եմ, որ վերջնական եզրակացություններ կարելի է անել Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների բրյուսելյան հանդիպումից հետո։ Այնտեղ կերևա։ Եթե բրյուսելյան համաձայնագիրը կլինի ավելի կոնկրետ և ավելի արագ առաջ կտանի խաղաղ կարգավորման հարցը, ապա Սոչիի հանդիպումը, ինչպես հասկանում ենք, եղել է ոչ ամենահաջողը։ Իսկ եթե ոչ, ապա մենք արձանագրում ենք բանակցությունների վերադարձը ռուսական հարթակ և խաղաղության մոտեցումը այն կողմի միջնորդությամբ, որն անմիջականորեն ներգրավված է այս հակամարտության մեջ և, ինչպես իրավացիորեն նշել է նախագահ Պուտինը, «շատ ավելի լավ է հասկանում այս բանակցություններում ներգրավված կողմերին։ », - ասել է Ալեքսանդր Նաումովը:
Caliber.Az
Դիտումներ: 222
1
|
ՊԱՆ. Ադրբեջանից Ուկրաինա ռազմական արտադրանքի առաքման մասին տեղեկատվությունը կեղծ է
25 Մարտի 2024 - 13:2274 Դիտումներ
|
2
|
Գնալով դեպի Արևմուտք ՝ Հայաստանը կհասնի «Սիրիա» Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը
27 Մարտի 2024 - 12:5143 Դիտումներ
|
3
|
Տիեզերական շուկայավարում «Հին աշխարհի հիստերիկները»
27 Մարտի 2024 - 09:3335 Դիտումներ
|
4
|
Ադրբեջանի մամուլի խորհուրդը Սոլովյովին մեղադրել է սադրանքի մեջ
26 Մարտի 2024 - 11:0035 Դիտումներ
|
5
|
Սիրիական սցենարը Հայաստանի համար Մեկնաբանում են Պոլոսկովան և Գոլցմանը
27 Մարտի 2024 - 15:5634 Դիտումներ
|
Զուտ անգլիական հայություն
«Հին աշխարհի հիստերիկներ»28 Մարտի 2024 - 18:50
Երևանը չի ճանաչում ոչ մի «Ղարաբաղի վտարանդի իշխանություն»
Փաշինյանի հայտարարությունը28 Մարտի 2024 - 18:30
Պետական դավաճանության և լրտեսության քանի՞ քրեական գործ է հետաքննել ՊԱԾ-ը
Մեկնաբանում է Ալի Նաղիևը28 Մարտի 2024 - 17:58
«Փաշինյանը ֆրասիական քամի է զգացել իր առագաստներում»
Ալեքսեյ Նաումովը՝ Caliber.Az-ի հյուր28 Մարտի 2024 - 17:42
Քաղաքագետ Բադալյան.Փաշինյանին Բրյուսել են կանչում, որպեսզի նա ընդունի Բաքվի պայմանները
28 Մարտի 2024 - 17:39
Նոր Կալեդոնիայում բողոքի ցույցեր են անցկացվում ընդդեմ ֆրանսիական նեոգաղութատիրության
Բարձրացվել է Ադրբեջանի դրոշը28 Մարտի 2024 - 16:57
ԱԿԲ. Ադրբեջանում պահպանվում է վստահությունը մանաթի նկատմամբ
28 Մարտի 2024 - 16:16
Համայնք. Ֆրանսիան ձգտում է իրականացնել իր ստոր աշխարհաքաղաքական պլանները տարածաշրջանում
28 Մարտի 2024 - 15:56
«Le Figaro»-ի խոստովանությունը. Ֆրանսիան պարտվել է Ադրբեջանին
Բաքվի վրա ճնշում գործադրելը անիմաստ է28 Մարտի 2024 - 15:47
Փաշինյանի զինակից. ռուս սահմանապահները կլքեն նաև Հայաստանի սահմանները
28 Մարտի 2024 - 15:42
Մարիա Զախարովա. Ամբողջ աշխարհի աչքի առաջ Հայաստանը վերածում են Արևմուտքի գործիքի
28 Մարտի 2024 - 15:32
Բաքվում տեղի կունենա ականազերծման միջազգային համաժողով
28 Մարտի 2024 - 14:19
Խանքենդին շարունակում են մաքրել հայկական զենքից
ԹՎԵՐ28 Մարտի 2024 - 14:06
Սաբինա Ալիևան հանդիպել է Խանքենդիի հայազգի բնակիչների հետ
28 Մարտի 2024 - 13:26
ՊԱԾ պետ. Ֆրանսիան ծրագրում է Հարավային Կովկասը վերածել մարտի դաշտի
28 Մարտի 2024 - 13:18
Ալի Նաղիևը՝ Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում անհայտ կորածների ճակատագրի մասին
28 Մարտի 2024 - 12:30
«Հրապարակ». Փաշինյանի կողմնակիցները վախի մեջ են
28 Մարտի 2024 - 12:12
Գոզլու գյուղում նռնակներ և մարտագլխիկներ են հայտնաբերվել
28 Մարտի 2024 - 11:35
Տոկաև. Միջին միջանցքը ապահովում է Ասիայի և Եվրոպայի միջև մատակարարումների անվտանգությունը
28 Մարտի 2024 - 11:24
ԱԵԳԽ. Եվրախորհրդարանը պետք է վերջ տա Ադրբեջանի նկատմամբ երկակի չափանիշներին
28 Մարտի 2024 - 11:07
Այխան Հաջիզադեն՝ Ռասմուսենի խմբի զեկույցի մասին
28 Մարտի 2024 - 10:49
Մոսկվան Երևանին ու Բաքվին առավելագույն զսպվածության կոչ է անում. Զախարովա
28 Մարտի 2024 - 10:33
Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II
«Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ28 Մարտի 2024 - 10:10
Հիքմեթ Հաջիևը՝ ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղարի մասին. նա մոռացել է իր զեկույցում նշել վճարված գումարի մասին
28 Մարտի 2024 - 09:48
«Ֆրանսիայի ներկայությունը Հարավային Կովկասում զուտ հետախուզական տվյալների հավաքագրում է». Զախարովա
28 Մարտի 2024 - 09:12
Ո՞վ է Ռուբեն Վարդանյանը – պատասխանը՝ «Վերադարձ Ղարաբաղ» միավորման զեկույցում
27 Մարտի 2024 - 20:42
Trading Economics-ը հրապարակել է Ադրբեջանի տնտեսական աճի կանխատեսումը
27 Մարտի 2024 - 20:29
Բլոգեր Աղաջանյան. Հայաստանը կարող էր միլիարդներ ստանալ ադրբեջանական նավթի տարանցման համար
27 Մարտի 2024 - 20:17
Հայաստանը դրված է վաճառքի. ո՞վ է նրանով առևտուր անում
Անունը, Հակոբ, անունը։27 Մարտի 2024 - 19:58
Նիկ Մեդիչ. COP29-ը հնարավորություն է արագացնելու կանաչ անցումը ամբողջ աշխարհում
27 Մարտի 2024 - 19:37
Խոջալիում հիմնվում է Շեհիդների ծառուղի
27 Մարտի 2024 - 17:34
Սիմոնյանը Գազախի չորս գյուղերի մասին. Սա Ադրբեջան է
27 Մարտի 2024 - 17:24
Ադրբեջանը ընդդեմ ահաբեկչության. համապարփակ անվտանգության ռազմավարություն
27 Մարտի 2024 - 17:07
Մոդեստ Կոլերով. Հայաստանն այլևս չի հետաքրքրում Ռուսաստանին
27 Մարտի 2024 - 16:58
Իլհամ Ալիևը հաստատել է Հիփոթեքային հիմնադրամի կանոնադրության փոփոխությունները
27 Մարտի 2024 - 16:56
Քանի՞ զբոսաշրջիկներ են ընդունել Ադրբեջանի ազգային զբոսայգիերը տոնական օրերին
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ27 Մարտի 2024 - 16:52
Այսպես է ՆԳՆ-ն մաքրում Խանքենդին հայկական զենքից
ՖՈՏՈ27 Մարտի 2024 - 16:19
Սիրիական սցենարը Հայաստանի համար
Մեկնաբանում են Պոլոսկովան և Գոլցմանը27 Մարտի 2024 - 15:56
Նահատակի հրաժեշտի արարողություն է անցկացվում, ում աճյունը հայտնաբերվել է Խոջալիում
27 Մարտի 2024 - 15:40
Ե՞րբ է սկսվելու Խոջալուի վերաբնակեցման առաջին փուլը
27 Մարտի 2024 - 15:27