Ուկրաինայի «դենացիֆիկացիան» և «Երկաթե բռունցքը» Ղարաբաղում
    XX դարի պատերազմ և XXI դարի պատերազմ

    Վերլուծություն  10 Մարտի 2022 - 18:58

    Բահրամ Բատիև
    Caliber.Az

    Պատերազմները առանց զոհերի չեն լինում։ Սակայն համաշխարհային գլախվոր արտահանողների ռազմաարդյունաբերական համալիրները անընդհատ աշխատում են բարձր ճշգրտության՝ զենքերի և արդեն առկա զենքերի արդիականացման վրա, որպեսզի մի կողմից բարձրացնել դրանց հզորությունը, իսկ մյուս կողմից՝ առավելագույնս նվազեցնել հավանական հակառակորդի խաղաղ բնակչության շրջանում կորուստները։ Սա այնուամնենայնիվ տեսականորեն։ Գործնականում այդ երկու պահերը միշտ չէ, որ լրացնում են միմյանց։ Եվ արդեն երկու շաբաթ շարունակվող ռուս-ուկրաինական պատերազմը՝ դրա ակնառու հաստատումն է։

    Նախօրեին ՄԱԿ-ի կողմից հրապարակված տվյալների համաձայն, մարտի 7-ի դրությամբ՝ Ուկրաինայում քաղաքացիական անձանց միջավայրում կա Ռուսաստանի հարձակման հետևանքով 1335 զոհ՝ 474 սպանված (97 տղամարդ, 54 կին, 8 տղա և 4 աղջիկ, ինչպես նաև 17 երեխա և 294 մեծահասակներ, որոնց սեռը առայժմ անհայտ է)։ Քաղաքացիական բնակչության շրջանում գրանցված կորուստների մեծամասնությունը առաջացել է լայն գոտու ընդգրկմամբ պայթունային գործունեությամբ զենքի կիրառմամբ, ներառյալ ծանր հրետանու և հրանոթային կրակի ռեակտիվ համակարգերից հրետանակոծումները, ինչպես նաև հռթիռային և օդային հարվածները։ ՄԱԿ-ում համարում են, որ իրական թվերը զգալիորեն ավել են, հատկապես կառավարության կողմից վերահսկվող տարածքներում և հատկապես վերջին օրերին, քանզի որոշ տեղերից ստացվող տեղեկությունները, որտեղ տեղի են ունենում ինտենսիվ մարտական գործուղությունները՝ ուշանում են- իսկ շատ զեկույցներ սպասում են հաստատումներին։

    Տվյալ համատեքստում կցանկանայի հիշեցնել փետրվարի 24-ին, պատերազմի առաջին օրվա ճեպազրույցին Ռուսաստանի Պնախարարության ներկայացուցիչ Իգոր Կոնոշենկովի խոսքերը. «Ռուսաստանի Դաշնության զինված ուժերը Ուկրաինայի քաղաքների ուղղությամբ ոչ մի ավիացիոն, կամ հրետանային հարվածներ չեն հասցնւմ։ Ռուսաստանի զինված ուժերի բարձր ճշգրտությամբ զենքերի միջոցով շարքից հանվում են միայն ռազմական ենթակառուցվածքը, ՀՕՊ օբյեկտները, ռազմական օդանավակայանները, Ուկրաինայի օդային ուժերի ավիացիան»։ Սակայն փաստորեն մենք տեսնում ենք այլ բան՝ որքան երկար է ձգձգվում պատերազմը, այնքան ավելի «անհասկանալի» են դառնում ռուսական զորքերը՝ ուկրաինական քաղաքները ենթարկելով հրետանային գնդակոծումների և հռթիռակոծումների։ Շատ օրինակներ չենք բերի՝ դրանք համացանցում բավականին կան։ Արժե հայացք գցել Կիևի և Խարկովի վրա, որպեսզի հասկանալ ռմբակոծումների և ավերվածությունների մասշտաբները։

    Ցանկացած ժամանակակից պատերազմին, ինչպես հայտնի է, նախորդում է հատուկ ծառայությունների երկարաժամկետ աշխատանքը։ Հապճեպ հավաքվում են ոչ միայն ռազմական, այլ նաև քաղաքացիական ենթակառուցվածքի մասին տվյալներ, որոնք կան Գլխավոր շտաբի քարտեզների վրա։ Հրետանավորների և հռթիռային զորքերի համար նախօրոք նշանակվում են թիրախներ, օդաչուների համար նախապատրաստվում են թռիչքային հանձնարարություններ և նշանակվում են թիրախներ։ Բացի դրանից, հաշվի առնելով Ռուսաստանում մեծ քանակությամբ արբանյակների առկայությունը, որոնց օգնությամբ կարելի է տիեզերքից կարդալ ոչ միայն երկրի վրա ավտոմեքենայի համարանիշը, այլ նույնիսկ անվադողերի ապրանքանիշը՝ դժվար է հասկանալ նրանց տրամաբանությունը, ովքեր ուկրաինական քաղաքներում բնակելի տների հռթիռակոծման հրաման են տալիս։ Եվ այստեղ մենք մոտենում ենք գլխավորին՝ ինչու՞ Ուկրաինայի հետ Ռուսաստանի պատերազմը բերել է քաղաքցիական ենթակառուցվածքի այդչափ մասշտաբային ավերվածությունների և խաղաղ բնակչության շրջանում մեծ քանակությամբ զոհերի։

    Ինչպես հայտնի է Ռուսաստանը ԱՄՆ-ի, Իսրայելի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և Չինաստանի հետ հավասարապես ամուր առաջնորդող տեղ է գրավում զենքի գլխավոր համաշխարհային արտադրողների ցանկում։ Ռուսաստանի Դաշնության բարձրաստիճան սպաների մասնակցությամբ խորհրդակցություններին պարբերաբար զեկուցվում է այն մասին, որ զորքերը շարունակում են ստանալ ժամանակակից բարձր ճշգրտության զենքեր։ Եվ թղթի վրա դրանք իրոք տիրապետում են տեխնիկական լավ բնութագրերի, բառացիորեն «նմանակիցներ չունեն» աշխարհում։ Սակայն ուկրաինական քաղաքների օրինակով մենք տեսնում ենք հակառակը։ Որտե՞ղ է այդ նույն գերճշգրիտ հռթիռային սպառազինությունը, որը ի վիճակի է վիրահատական ճշգրտությամբ ոչնչացնել ռազմական ենթակառուցվածքը՝ զգալի վնաս չհասցնելով քաղաքացիական օբյեկտներին։ Սա տեխնիկայի խնդի՞ր է, թե՞ անձնակազմի և նրա նախապատրաստման։

    Ըստ երևույթի, և այն է, և մյուսը։ Նախ՝ հարկ է հիշել, որ անհնար է առանց ժամանակակից էլեկտրոնիակայի ստեղծել գերճշգրիտ զենք։ Իսկ դրա հետ կապված, Ռուսաստանի ռազմաարդյունաբերական համալիրը վերջին տարիներին մեծ լարվածություն է զգում 2014 թվականից Արևմուտքի կողմից սահմանված պատժամիջոցների պատճառով։ Արևմտյան էլեկտրոնիկան՝ ցանկացած ժամանակակից զենքի բարձր ճշգրտության և հուսալիության գրավականն է։ Ցանկացածի, որքան էլ ինչ որ մեկը վայ-հայրենասիրության և գլխարկանետման պոռթկմամբ չձգտի ինչ որ կերպ դա առարկել։ Արդյունքում, Ուկրաինայում մենք տեսնում ենք, որ ռուսական զինուժը փոխհատուցում է իր սպառազինության անճշտությունը քաղաքացիական ենթակառուցվածքների ռմբակոծմամբ:

    Երկրորդը՝ պետք է հաշվի առնել նաև ռուս զինվորականների մոտիվացիան։ 8 տարի շարունակ տարբեր քաղաքական թոք-շոուներից և լրատվամիջոցների էջերից ռուսները ողողված էին Ուկրաինայում «Բենդերայի գերիշխանության», ռուս և ռուսալեզու բնակչության «ճնշման» մասին տեղեկություններով. Կիևում ահավոր ֆաշիստական-ազգայնամոլական ռեժիմի մասին»: Նման պայմաններում, և նույնիսկ բանակի քաղաքական սպաների քարոզչության ճնշման ներքո, Ուկրաինայում ռուսական զորքերի խմբի անձնակազմի հուզական վիճակը նախապատրաստվել է ոչ միայն Ուկրաինայի զինված ուժերի, այլ նաև «ֆաշիստների և բենդերականների» տեսքով խաղաղ ուկրաինական բնակչության հետ պատերազմին։ Այստեղ հարկ է նաև ավելացնել, որ Ուկրաինայում հեշտ զբոսանքի տրամաբանության փաստով հաջողության չհասավ աշխարհի երկրորդ ամենահզոր բանակը՝ ոչ միայն Ուկրաինայի զինված ուժերը, այլև ողջ ուկրաինացի ժողովուրդը շարունակում է համառորեն դիմադրել։ Համաձայնեք, այլ իրավիճակում ռուս հրետանավորը, հրթիռակոծը, տանկիստը, կամ ռազմական օդաչուն հազիվ թե կրակ բացեին քաղաքացիական օբյեկտների վրա մի երկրում, որից՝ Բելառուսից հետո մշակույթով, կրոնով, պատմությամբ և լեզվով Ռուսաստանի համար ավելի մոտիկ երկիր չկա:

    Այս չափազանց տխուր ֆոնի վրա հարկ ենք համարում բերել մեկ այլ պատերազմի օրինակ, որը տևեց շատ ավելի երկար և նվազագույն կորուստներ ունեցավ խաղաղ բնակչության շրջանում։ Սա այն նույն պատերազմն է, որն արդեն մեկուկես տարի ուսումնասիրվում է աշխարհի առաջատար երկրների գլխավոր շտաբներում ու ռազմական բուհերում։ Խոսքը Ղարաբաղում 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի մասին է։ Ռազմական գործողությունների առաջին իսկ ժամերից Ադրբեջանի զինված ուժերի Գերագույն գլխավոր հրամանատար Իլհամ Ալիևը հակահարձակողական «Երկաթե բռունցք» օպերացիան իրականացնող զորքերի առջև կարևոր խնդիր է դրել՝ նվազագույնի հասցնել խաղաղ բնակչության շրջանում կորուստները։ Իսկ այդ առաջադրանքը կատարվել է բարձր ճշգրտության անօդաչու թռչող սարքերի օգնությամբ, որոնք ապահովում էին ռազմական թիրախների ճշգրիտ ոչնչացումը։ Այս համատեքստում ես կցանկանայի մեջբերել հատվածներ Իլհամ Ալիևի հետ հարցազրույցից, որը նա տվել է 2021 թվականի սեպտեմբերին ռուսական «Նացիոնալնայա օբորոնա» ամսագրին։

    «...Եվ դրա համար էլ հայկական կողմը շատ քիչ զոհեր ունի խաղաղ բնակչության շրջանում, մեր տվյալներով մոտ 30։ Եվ նրանք, իմ կարծիքով, չեն վիճարկում այս տվյալները։ Իսկ նրանց մեծամասնությունը այն խաղաղ բնակիչներն են, ովքեր եղել են հրետանու մոտ, զինամթերք են բերել և իրենք են կրակել դրանցից։ Նույնիսկ, երբ մեր քաղաքները ռմբակոծում էին, մեր երեխաներին ու կանանց սպանում էին, մենք նույն կերպ չէինք պատասխանում Հայաստանին, չէինք ռմբակոծում նրանց քաղաքները։ Թեև կարելի էր հասկանալ այն էմոցիան, որը պատում էր մեզ։ Մենք ռազմական հանցագործություններ չենք կատարել։ Եվ ռազմական գործողությունների հենց առաջին օրը ես շատ խիստ ցուցումներ եմ տվել զինծառայողներին, որ նրանք, ովքեր իրենց թույլ կտան ռազմական հանցագործություններ կատարել, խստագույն կերպով կպատժվեն»,- ասել է նախագահ Իլհամ Ալիևը։

    Առանց որևէ չափազանցության, 2020 թվականի աշնանային այդ օրերին ադրբեջանական բանակը ոչ միայն ամբողջ աշխարհին ցույց տվեց XXI դարի պատերազմի օրինակ, երբ կիրառվեցին բոլոր դասերի անօդաչու թռչող սարքեր, որոնք կատարում էին և՛ հետախուզության, և՛բացահայտված թիրախների բարձր ճշգրտությամբ զենքով ոչնչացման ֆունկցիաներ, այլ նաև դրա օրինակը, թե ինչպես նվազագույնի հասցնել խաղաղ բնակչության կորուստները Ղարաբաղում։ Ռուս-ուկրաինական պատերազմի դեպքում մենք տեսնում ենք XX դարի առաջին կեսի պատերազմի դասական օրինակ, պատերազմ ամեն ինչի համընդհանուր ոչնչացման համար՝ թշնամու բանակ, խաղաղ բնակիչներ, քաղաքացիական ենթակառուցվածքներ։ Պատերազմ այրված հողի մարտավարության կիրառմամբ. Եվ դրա վերջը, ցավոք առայժմ չի երևում։

    Caliber.Az

    Դիտումներ: 227

    Բաժանորդագրվեք մեր թելեգրամյան ալիքին


Կարդացեք նաև

Զուտ անգլիական հայություն «Հին աշխարհի հիստերիկներ»

28 Մարտի 2024 - 18:50

«Le Figaro»-ի խոստովանությունը. Ֆրանսիան պարտվել է Ադրբեջանին Բաքվի վրա ճնշում գործադրելը անիմաստ է

28 Մարտի 2024 - 15:47

Ահաբեկչություն Կրոկուսում և Ռուսաստանի հայկական լոբբին Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

29 Մարտի 2024 - 10:58

Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II «Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ

28 Մարտի 2024 - 10:10

Գնալով դեպի Արևմուտք ՝ Հայաստանը կհասնի «Սիրիա» Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

27 Մարտի 2024 - 12:51

Հայաստանը դրված է վաճառքի. ո՞վ է նրանով առևտուր անում Անունը, Հակոբ, անունը։

27 Մարտի 2024 - 19:58
ԳՈՎԱԶԴ
Տեսանյութ
Վերջին լուրեր

    Խանքենդին դեռ մաքրվում է հայկական զենքից

    ԹՎԵՐ

    29 Մարտի 2024 - 13:28

    Բլոգեր Աղաջանյանը՝ Հայաստանի զինված ուժերի զորավարժությունների մասին. «Վերջ տվեք այս կրկեսին»

    29 Մարտի 2024 - 12:56

    Ադրբեջանի և Հայաստանի խորհրդարանների նախագահները կրկին կհանդիպեն մայիսի կեսերին

    29 Մարտի 2024 - 12:03

    Հիքմեթ Հաջիևը չինական Phoenix հեռուստաալիքի եթերում խոսել է Ադրբեջանի մասին

    29 Մարտի 2024 - 11:33

    Մեծ վերադարձ. ևս 35 ընտանիք ուղևորվել է Ֆիզուլի

    ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ

    29 Մարտի 2024 - 11:15

    Ահաբեկչություն Կրոկուսում և Ռուսաստանի հայկական լոբբին

    Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

    29 Մարտի 2024 - 10:58

    Ստորագրվել է «ԻՀԿ-ի երիտասարդական մայրաքաղաք. Շուշա-2024» ծրագրի իրականացման պարտավորությունների արձանագրությունը

    ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ

    29 Մարտի 2024 - 10:40

    Թահա Այհան. Շուշան կարևոր է բոլոր թյուրքական պետությունների համար

    29 Մարտի 2024 - 10:13

    Թուրք և ադրբեջանցի կինոգործիչները համատեղ պատմական ֆիլմ կնկարահանեն

    29 Մարտի 2024 - 09:49

    Ադրբեջանում արգելվել է հին մեքենաները որպես տաքսի օգտագործել

    29 Մարտի 2024 - 09:30

    ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը բարձր պաշտոնի է նշանակել ադրբեջանցի դիվանագետին

    29 Մարտի 2024 - 09:15

    Զուտ անգլիական հայություն

    «Հին աշխարհի հիստերիկներ»

    28 Մարտի 2024 - 18:50

    Երևանը չի ճանաչում ոչ մի «Ղարաբաղի վտարանդի իշխանություն»

    Փաշինյանի հայտարարությունը

    28 Մարտի 2024 - 18:30

    Պետական ​​դավաճանության և լրտեսության քանի՞ քրեական գործ է հետաքննել ՊԱԾ-ը

    Մեկնաբանում է Ալի Նաղիևը

    28 Մարտի 2024 - 17:58

    «Փաշինյանը ֆրասիական քամի է զգացել իր առագաստներում»

    Ալեքսեյ Նաումովը՝ Caliber.Az-ի հյուր

    28 Մարտի 2024 - 17:42

    Քաղաքագետ Բադալյան.Փաշինյանին Բրյուսել են կանչում, որպեսզի նա ընդունի Բաքվի պայմանները

    28 Մարտի 2024 - 17:39

    Նոր Կալեդոնիայում բողոքի ցույցեր են անցկացվում ընդդեմ ֆրանսիական նեոգաղութատիրության

    Բարձրացվել է Ադրբեջանի դրոշը

    28 Մարտի 2024 - 16:57

    ԱԿԲ. Ադրբեջանում պահպանվում է վստահությունը մանաթի նկատմամբ

    28 Մարտի 2024 - 16:16

    Համայնք. Ֆրանսիան ձգտում է իրականացնել իր ստոր աշխարհաքաղաքական պլանները տարածաշրջանում

    28 Մարտի 2024 - 15:56

    «Le Figaro»-ի խոստովանությունը. Ֆրանսիան պարտվել է Ադրբեջանին

    Բաքվի վրա ճնշում գործադրելը անիմաստ է

    28 Մարտի 2024 - 15:47

    Փաշինյանի զինակից. ռուս սահմանապահները կլքեն նաև Հայաստանի սահմանները

    28 Մարտի 2024 - 15:42

    Մարիա Զախարովա. Ամբողջ աշխարհի աչքի առաջ Հայաստանը վերածում են Արևմուտքի գործիքի

    28 Մարտի 2024 - 15:32

    Բաքվում տեղի կունենա ականազերծման միջազգային համաժողով

    28 Մարտի 2024 - 14:19

    Խանքենդին շարունակում են մաքրել հայկական զենքից

    ԹՎԵՐ

    28 Մարտի 2024 - 14:06

    Սաբինա Ալիևան հանդիպել է Խանքենդիի հայազգի բնակիչների հետ

    28 Մարտի 2024 - 13:26

    ՊԱԾ պետ. Ֆրանսիան ծրագրում է Հարավային Կովկասը վերածել մարտի դաշտի

    28 Մարտի 2024 - 13:18

    Ալի Նաղիևը՝ Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում անհայտ կորածների ճակատագրի մասին

    28 Մարտի 2024 - 12:30

    «Հրապարակ». Փաշինյանի կողմնակիցները վախի մեջ են

    28 Մարտի 2024 - 12:12

    Գոզլու գյուղում նռնակներ և մարտագլխիկներ են հայտնաբերվել

    28 Մարտի 2024 - 11:35

    Տոկաև. Միջին միջանցքը ապահովում է Ասիայի և Եվրոպայի միջև մատակարարումների անվտանգությունը

    28 Մարտի 2024 - 11:24

    ԱԵԳԽ. Եվրախորհրդարանը պետք է վերջ տա Ադրբեջանի նկատմամբ երկակի չափանիշներին

    28 Մարտի 2024 - 11:07

    Այխան Հաջիզադեն՝ Ռասմուսենի խմբի զեկույցի մասին

    28 Մարտի 2024 - 10:49

    Մոսկվան Երևանին ու Բաքվին առավելագույն զսպվածության կոչ է անում. Զախարովա

    28 Մարտի 2024 - 10:33

    Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II

    «Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ

    28 Մարտի 2024 - 10:10

    Հիքմեթ Հաջիևը՝ ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղարի մասին. նա մոռացել է իր զեկույցում նշել վճարված գումարի մասին

    28 Մարտի 2024 - 09:48

    «Ֆրանսիայի ներկայությունը Հարավային Կովկասում զուտ հետախուզական տվյալների հավաքագրում է». Զախարովա

    28 Մարտի 2024 - 09:12

    Ո՞վ է Ռուբեն Վարդանյանը – պատասխանը՝ «Վերադարձ Ղարաբաղ» միավորման զեկույցում

    27 Մարտի 2024 - 20:42

    Trading Economics-ը հրապարակել է Ադրբեջանի տնտեսական աճի կանխատեսումը

    27 Մարտի 2024 - 20:29

    Բլոգեր Աղաջանյան. Հայաստանը կարող էր միլիարդներ ստանալ ադրբեջանական նավթի տարանցման համար

    27 Մարտի 2024 - 20:17

    Հայաստանը դրված է վաճառքի. ո՞վ է նրանով առևտուր անում

    Անունը, Հակոբ, անունը։

    27 Մարտի 2024 - 19:58

ԲՈԼՈՐ ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ