«Հայ-ադրբեջանական դիմակայության լուծման բանալին Մոսկվայում չի գտնվում»
Գեորգի Բովտը՝ Caliber.Az-ի հետ կապի մեջ

Հարցազրույց  13 Ապրիլի 2022 - 17:05

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ ռուսաստանցի քաղաքագետ, Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին և պաշտպանական հարցերի Խորհրդի անդամ Գեորգի Բովտի հետ։

—Ապրիլի 6-ին Բրյուսելում Եվրոպական Խորհրդի ղեկավարի միջնորդությամբ կայացավ Ադրբեջանի նախագահի և Հայաստանի վարչապետի հանդիպումը։ Այն առաջացրել է կածիքներ և խոսակցություններ այն մասին, որ քանի դեռ Մոսկվան զբաղված է Ուկրաինայում «ռազմական հատուկ գործողությամբ», Եվրոպան հավակնում է Բաքվի և Երևանի միջև գլխավոր միջնորդի դերին։ Դուք համաձա՞ն եք նման կարծիքի հետ։

—Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև գլխավոր միջնորդի դերին այնքան էլ չի հավակնում Եվրոպական Միությունը, կամ կոլեկտիվ Արևմուտքը, որքան Թուրքիան։ Ամենամեծ աստիճանով Անկարան է ուզում հանդես գալ, որպես Բաքվի և Երևանի միջև միջնորդի դերում։

Եթե Թուրքիայի հետ մեկտեղ հարկավոր լինեն ևս ինչ որ ջանքեր և օգնություն՝ դրանք կմերժվեն։ Օրինակ, Ֆրանսիան ավանդաբար սերտ կապեր ունի Հայաստանի հետ։ Բայց ես կարծում եմ, որ նախկին միջնորդային գերջանքեր հարկվոր չեն լինի, քանզի, ինչպես ինձ է թվում, Հայաստանը առանց այդ էլ այժմ պատրաստ է ավելի շատ փոխզիջումների գնալ, քան առաջ։

—Որտե՞ղ է, Ձեր կարծիքով գտնվում հայ-ադրբեջանական դիմակայության լուծման բանալին՝ Ռուսաստանու՞մ, Վաշինգտոնու՞մ, թե՞ Բրյուսելում։

—Բանալին ավելի շուտ գտնվում է Անկարայում, Փարիզում և Բրյուսելում։ Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ապա այժմ նա ուղղակի Ղարաբաղի ժամանակը չունի։ Նա ամբողջությամբ զբաղված է Ուկրաինայով։ Եվ ես կարծում եմ, որ դա նպաստում է տվյալ հարցում Երևանի դիրքորոշման ճկունությանը, որովհետև Հայաստանը հասկանում է, որ իրավիճակի էսկալացիայի դեպքում Ռուսաստանը չի միջամտի։

—Մինչև Ուկրաինայում պատերազմը հայ-ադրբեջանական հակամարտության լուծման մեջ Ռուսաստանի և Արևմուտքի ջանքերը լավ, թե վատ համակցվում էին։ Սակայն վերջերս Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Լավրովը իր հայ գործընկեր Միրզոյանի հետ հանդիպմանը հայտարարեց, որ այդ հարցում Փարիզը և Վաշինգտոնը արդեն չեն համագործակցում Մոսկվայի հետ։ Ուկրաինայում պատերազմը խախտե՞ց վերջին տարիներին հաստատված հաշվեկշիռը։

—Հայ-ադրբեջանական հարցով Արևմուտքի հետ Ռուսաստանի համագործակցությունը դադարել է նրանից հետո, երբ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը միջնորդի դերով հանդես եկավ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին, պատերազմից հետո եռակողմ հայտարարության ստորագրման ժամանակ։ Եվ Արևմուտքը, այդ թվում նաև ԵԱՀԿ ՄԽ-ն այդ գործընթացից փաստորեն դուրս մնացին, քանզի համապատասխան գործընթացների շրջանակներում նրանք որևէ արդյունավետություն չցուցաբերեցին։

Այժմ Ռուսաստանը գտնվում է պատժամիջոցային հարվածների տակ և նրա համար դժվար է զբաղվել բոլոր ճակատներով դիվանագիտությամբ։ Ռուսաստանը որոշ չափով կներկայանա հայ-ադրբեջանական վազքուղու վրա, և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ լավ կապերի շնորհիվ կօգնի կարգավորման գործընթացում։ Բայց միևնույն ժամանակ պետք է հասկանալ, որ նրա հիմնական ուժերը ներգրավված են ուկրաինական ուղղությամբ։

—Այնուամենայնիվ, Հայաստանում կա ռևանշիստական տրամադրություն, բայց չկան ոչ ուժեր, ոչ սպառազինություն։ Ուկրաինայում պատերազմի ֆոնին Ռուսաստանը ունի արդյո՞ք Հայաստանին զինելու հնարավորություն։

—Հայաստանին սպառազինության մատակարարման հետ իրոք կարող են որոշակի խնդիրներ ծագել։ Մասնավորապես, այդ մատակարարումների անվանացուցակի իրագործման մասով, որովհետև դեռ հայտնի չէ, թե երբ կավարտվի Ուկրաինայում պատերազմը և որքան երկար կտևի այն։ Ակնհայտ է, որ այնտեղ ռուսական բանակի սպառազինության ծախսերը մեծ են և այդ ծախսերը պետք է անընդհատ լրացնել։

Միևնույն ժամանակ Հայաստանին ռուսական սպառազինության մատակարարումները հազիվ թե լիովին դադարեցվեն, զուտ վարկանիշի և դեմքի պահպանման նկատառումներով։ Բայց ինձ թվում է, որ հնարավոր են և ուշացումներ, և մատակարարումների անվանացանկի խախտումներ։

—Դուք համաձա՞ն եք Բաքվի դիրքորոշման հետ այն մասին, որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ն մնացել է անցյալում։

—Այո, ԵԱՀԿ ՄԽ-ի դերը խաղացվել է, քանզի փչացել են Ռուսաստանի հարաբերությունները և՛ բուն կազմակերպության, և՛ այդ կազմակերպության անդամ պետությունների հետ։ Հետագայում նրանք կարող են միջնորդել առանց Ռուսաստանի մասնակցության, եթե ցանկանան։ Ինձ թվում է, որ եվրոպական, և ընդհանրապես արևմտյան գերտերությունների ներկայացուցիչները դեռ երկար ժամանակ Ռուսաստանի հետ մի սեղանի շուրջ չեն նստի։

—Բայց Երևանում շարունակում են անհասկանալի հույսեր կապել ԵԱՀԿ ՄԽ-ի հետ։ Ձեր կարծիքով, ինչու՞մն է կայանում Երևանի նման շահագրգռվածությունը։

—Հայաստանի շահագրգռվածությունը կայանում է նրանում, որ ԵԱՀԿ ՄԽ-ի անդամ երկրները Ռուսաստանի հետ մեկտեղ կարող են ինչ որ կերպ նպաստել կարգավորմանը, հաշվի առնելով Երևանի շահերը։ Այնուամենայնիվ այնտեղ կա Ֆրանսիան, որը տվյալ դեպքում ավելի շուտ Հայաստանի կողմն է, քան Ադրբեջանի։ Սկզբունքայնորեն, Վաշինգտոնն էլ, հավանաբար, նույնպես ձեռնատու միջնորդ է Երևանի համար։ Չնայած Ադրբեջանի համար էլ Վաշինգտոնը լիովին ընդունելի միջնորդ է։ Այնուամենայնիվ, իմ կարծիքով, Ադրբեջանը անցկացնում է բավականին արդյունավետ բազմավեկտորային քաղաքականություն, և հույսը չի դնում միայն Մոսկվայի հետ հարաբերությունների վրա։ Ներկա իրավիճակում, երբ Ռուսաստանը գտնվում է կոլեկտիվ Արևմուտքի կողմից տնտեսական, ֆինանսային և քաղաքական լիակատար մեկուսացման եզրին, ապա պետք է խոստովանել, որ դա միանգամային խելամիտ է։ Ուստի, իհարկե, Բաքուն բոլոր ձվերը մեկ զամբյուղի մեջ չի դնի։

Caliber.Az

Դիտումներ: 1555