Ադրբեջանի բանակի գերակայությունը հայ գնդապետի մտորումներում
    Էմին Գալալիի հոդվածը

    Վերլուծություն  11 Մայիսի 2022 - 16:10

    Էմին Գալալա
    Caliber.Az

    «Ադրբեջանի բանակի գերակայությունը՝ ամերիկայի ռազմական հրատարակության էջերում հայ գնդապետի գնահատումների մեջ»։ Հատկապես այսպես կլիներ իմ լավ ծանոթի կողմից ինձ ուղարկված հետաքրքիր հոդվածի միատողանի ամփոփագիրը։Վերջին ժամանակներում բախտս բերում է հայ հրապարակումներում։ Վերջերս կիսվեցի տպավորություններով այն հրապարակման մասին, որի հեղինակը, ատամները կրճտացնելով խոստովանում էր Իլահամ Ալիևը մասշտաբն ու նաշանակությունը, որ հայերը համարում են դժբախտություն։ Հայերի մոտ, իհարկե չկա այն ուժն ու ցանկությունը հասկանալ, որ այդ դժբախտությունները արմատը հենց նրանց կենսական սկզբունքներում է, իսկ Իլհամ Ալիևը ընդամենը հասել է արդարության վերականգնման։

    Լավ ծանոթս իմ առջև դրեց ոչ պակաս հետաքրքիր հրապարակում։ Կրկին անգամ Ադրբեջանի հետ դիմակայության մեջ հայերի դժբախտությունների մասին։ Եվ նորից արձանագրվում է մեր գերազանցությունը։ Միայն այստեղ թեման շոշափվում է բոլորովին այլ՝ պրոֆեսիոնալ ռազմական վերլուծության հարթակում։

    Աշխատության հեղինակը բավականին ուշագրավ է։ Ժիրայր (սա ավիաընկերության անունը չէ, ոչ) Ամիրխանյան (խանը, ինչպես հայտնի է, «հին հայկական խոսք է», որը նշանակում է տիրակալ, դե ամիրը նույնպես, համապատասխանաբար)։ Գնդապետ։ ԱՄՆ-ի ծովային ասպիրանտուրայի ազգային անվտանգության բաժնի գիտությունների թեկնածու։ Պրոֆիլի մասնագետների նախապատրաստման նկատմամբ Միացիալ Նահանգների վերաբերմունքի մասին պատկերացում ունեցողների համար ամեն ինչ հասկանալի է, անտեղյակների համար կավելացնեմ, բավականին ծանրակշիռ հաստատություն է։ Ինչպես և նրա մեդիա ռեսուրսներից մեկը, «Չափանիշներ. ԱՄՆ-ի ռազմական քոլեջի եռամսյա լրաբեր»-ը։ Մեր պաշտպանության նախարարության միջազգային բաժնին ի դեպ ուշադրություն դարձնելու համար։ Չնայած և հնարավոր եմ համարում, որ նրանք տվյալ թեմային արդեն լավ ծանոթ են։

    Այսպես ուրեմն, մասնագիտացված շրջանակներին հայտնի այդ պարբերականի վերջին թողարկման մեջ Ամիրխանյանը կիսվել է 2020 թվականի պատերազմում Հայաստանի պարտության պատճառների մասին։ Անկեղծ ասած, ծանոթանալով Ժիրայրի կենսագրության հետ, ակամայից հարց է առաջանում՝ հենց գնդապետը լինելով Հայաստանի պաշտպանության նախարարության պաշտպանական քաղաքականության հարցերով սպա, ինչի՞ մասին էր մտածում։ Իսկ ինչու՞ չէր խփում հին, գեղեցիկ ազնվամորու հնչողությամբ հայկական զանգեր։ Չէր գոռգոռում և չէր բացահայտում առաջադեմ մտածողության բացակայությունը։ Բայց քանի որ բոլոր նրբությունները ես չգիտեմ (միգուցե նա փորձել է ակնարկային գնահատումների շրջանակներում, միայն պարանը կտրվել է, կամ զանգը ճաքել է, կամ երկուսն էլ), ապա թողնենք նրա անձնական դերը և կենտրոնանաք հետևությունների վրա։

    Նա սկսել է հավերժական հայկական երգով։ Նրանում երգվում է ազատատենչ «Արցախի» մասին, որը 90-ական թվականներին հաղթեց չար ադրբջանցիներին և ուրախությամբ ազատագրեց իր հողերի մեծամասնությունը (!!!)։ Ուշադրություն՝ «Արցախը» Ադրբեջանից պետք է ավելի շատ թռցներ։ Տոնոյանի «նոր պատերազմ-նոր տարածքներ» անհեթեթության բացթողի տարբերակով, որտեղ գլխուղեղը և ուղիղ աղիքը «արցախամիացումային» պաթոլոգիայի բարդ մուտացիայում շփվում են անմիջականորեն։ «Արցախը», խաղաղության նկատմամբ սիրուց դրդված (բա ի՞նչ, ձեր կարծիքով) ընթացքում, որպես անվտանգության գոտի զավթեց Ադրբեջանի մի քանի շրջանները։ Այստեղ ակտիվորեն, կամ նույնիսկ թերակտիվորեն է կիրառվում «արցախի հանրապետության» և Ադրբեջանի Հանրապետության հակադրությունը։ Դրանով հանդերձ մոռանում են, որ առաջին կազմավորումը եղել և մնում է անջատողականների մահածին չարորակ վերապրուկ, որը երբեք չի հանդիսացել համաշխարհային հանրության անդամ և չի ճանաչվել որևէ մեկի կողմից, իսկ Ադրբեջանը պետություն է, որի միջազգային սահմանները ճանաչվել են աշխարհի կողմից։ Բացի մի երկրի, դե օրենքը հիմարների համար չի գրված։ Այդ երգում, իհարկե, տեղ չի գտել բնիկ ադրբեջանական բնակչության վտարումը, Խոջալուի մղձավանջը, մեր երկրի կողմից խաղաղ լուծում գտնելու մերժված փորձերը և խոտի դեզի վրա շան նման մեր հողերը ծվատած ավազակ-կրծողների եռեսունամյա սագան։ Ամեն ինչում մեղավոր են ադրբեջանցիները, այդ թվում նաև նրանում, որ նրանք 2020 թվականին հարվածին հարվածով պատասխանեցին և ՄԱԿ-ի բանաձևերի և միջազգային իրավունքի համապատասխան վերադարձրին իրենց հողերը։

    Դե, այս երգը բոլորին է հայտնի, ինչ հետաքրքիր բան կա այստեղ, դուք կհարցնեք։ Եվ սխալվելու եք: Այնուհետև, Ամիրխանյանը հայկական կողմի համար ներկայացնում է Ադրբեջանի առավելությունների ռազմական ասպեկտների վերաբերյալ անողոք և ոչ առանց հետաքրքրության վերլուծություն։ Ես ռազմական փորձագետ չեմ և չեմ սկսի դատել եզրակացությունների ճիշտությունը, բայց դրանցից մի քանիսը միանգամայն տրամաբանական են թվում։ Սկսենք հոդվածի «Նորարարությունների նկատմամբ անկարողությունը. Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմը» վերնագրից։ Իհարկե, հայկական կողմի անկարողության։ Նա իր երկրի բանակի բոլոր ձախողումները (նույնիսկ եթե դրանք անվանում է «հայկական ուժեր», բոլորին հայտնի է, որ Ադրբեջանը Հայաստանի բանակի և նրան կից տիկնիկային ղարաբաղյան անջատողական ստորաբաժանումների հետ) կռվել է պատերազմի խորհրդային հյուծվածության դոկտրինայով, երբ շեշտը դրվում է հակառակորդին հյուծելու վրա՝ ոչնչացնելով կենդանի ուժ և տեխնիկա՝ ընդհուպ մինչև մարտական գործողություններ իրականացնելու հակառակորդի անկարողությունն ու չկամությունը։ Գնդապետը ավելի խորն է փորել, ի թիվս այլ բաների մատնանշելով բանակը զարգացնելու ունակ քաղաքացիական-ռազմական պատշաճ համագործակցության բացակայությունը և երկրի բարձրագույն ռազմական ղեկավարության անառողջ պահպանողականությունը։ Տեղ-տեղ, ի դեպ, նա բավականին ազնիվ է, որպեսզի ընդունել, որ պարտություն կրեցին հատկապես հայ-«արցախական» միացյալ ուժերը։ Ամիրխանյանը կոչ է անում 2020 թվականի պատերազմի արդյունքները դիտարկել որպես դառը դաս այն մասին, թե ինչի է հանգեցնում ռազմատեխնիկական մտքին և նորարարությանը համընթաց չգնալու անկարողությունը։ Ու թեև հեղինակը, լինելով հայ, հակված է ներկայացնելու իր զինված ուժերի թույլ տված սխալները՝ դրանում տրամաբանական մինուս դնելով, բայց մենք հպարտությամբ կարող ենք բացասականի երանգով ասվածը վերածել յուղոտ պլյուսի, քանի որ ցանկացած քննադատություն Հայաստանի և նրա բանակի հասցեին. մեր երկրի ու նրա զինված ուժերի ու ղեկավարության գործողությունների ուշագրավ գնահատականն է... ոչ, ոչ թե անաչառ, այլ գերկողմնակալ գնահատողից։ Գնդապետ Ամիրխանյանի։

    Կանդրադառնամ նշված հիմնական թեմաներից միայն մի քանիսին։ Անօդաչու թռչող սարքերի արդյունավետ օգտագործում։ Մարդկային և ֆինանսական կորուստներ կրելու հայ հասարակության սոցիալական և ուսմունքային պատրաստակամությունը։ Պաշտպանական նպատակներով կատարվող ծախսերի ծավալը։ Հեղինակը հատուկ ուշադրություն է դարձնում Ադրբեջանի բարձրմանևրային կետային հարվածների ֆոնին հայկական ուժերի անառողջ կախվածությանը ավանդական ռազմական գործողություններից։ Մեր հիմնական առավելությունների միջև անվանվում է 21-րդ դարի երկրորդ տասնամյակի սկզբի (2010 թվականից) դոկտրիններին համապատասխան կոմպակտ հարվածային խմբերի հաջող օգտագործումը։ Նման մոտեցումը խաղից դուրս թողեց հսկայածավալ ամրություններով ամրացված տարածքների հայերի որդեգրած մարտավարությունը և կենդանի ուժի ու տեխնիկայի մեծ շարասյուների տեղաշարժը։ Որպես վերոհիշյալի կվինտ-էսենցիա է նշվել Շուշայի համար մարտերը, որոնցում հայկական հրամանատարությունը կուրորեն հավատում էր զրահատեխնիկայի, հրետանու և անօդաչու թռչող սարքերի բացակայության դեպքում Ադրբեջանի կողմից որևէ արդյունավետ գործողություն իրականացնելու անկարողությանը։ Ինչպես գիտեք, Շուշան վերցվել է առաջին հերթին մեր հատուկ ջոկատայինների սխրանքի ու պատրաստվածության շնորհիվ։

    Հիշատակվում է նաև 2016 թվականի ապրիլյան և 2020 թվականի հուլիսյան հակամարտություններից Հայաստանի դասեր քաղելու անկարողությունը։ Սխալ է մատնանշվում նաև Ղարաբաղի հարակից տարածքներում Ադրբեջանի տրանսպորտային և գործառնական հնարավորությունների վերլուծության մեջ, ինչը, ի վերջո, ապահովել է ռեզերվների հսկայական գերազանցություն և դրանց օգտագործման ազատություն։ Ավագ սպայական կազմին հասցվել է նաև ներքին քաշքշուկների և զինված ուժերի կոնկրետ ճյուղերի շահերը ի վնաս հայկական բանակի ընդհանուր պաշտպանունակության առաջ մղելու ցանկության համար (թեև հայ զինվորականների դեպքում ավելի ճիշտ է ասելն «օկուպացիաունակություն», որովհետև հատկապես դրանով էլ նրանք զբաղվում էին, միաժամանակ ապրելով նոր նվաճումների հույսով դեռահասների երազախաբությունները): Ինչպես պարզվեց, հայկական բանակում երկու անգամ ձեռնարկվեց իրավիճակը ռազմավարորեն գնահատելու և դոկտրինան վերանայելու փորձերը, սակայն դրանք ձախողվեցին։

    Պատճառը քաղաքական կամքի բացակայությունն է։ Ինչի՞ մասին էի գրել պլյուսի և մինուսի մասին։ Այն, ինչում նրանք անխնա ձախողվեցին, մեր կողմից իրականացվել է հնարավորինս արդյունավետ։ Հիշեք մեր բանակի նոր ու հին դպրոցի առճակատման մասին խոսակցությունները, և շատ բան իր տեղը կընկնի։

    Հայ գնդապետն ավելի հեռու է գնացել, առաջ քաշելով ռազմական նորարարությունն արագացնելու առաջարկները։ Սա նրա գործողությունների ծրագիրն է, թեկուզ և փոքր-ինչ մակերեսային, նույնիսկ իմ դելիտանտ կարծիքով։ Այսպիսով, իսկ ի՞նչ է առաջարկվում:

    Հստակորեն սահմանել դերերը նորարարությունների իրականացման գործում: Ընդ որում հեղինակը հնարավոր է համարում, որ դրանց ներդրումն ապահովելու համար անհրաժեշտ կլինի պարադիգմայի փոփոխության մակարդակով հաղթահարել բազմամակարդակ իներտ դիմադրությունը։ Նա նաև մատնանշում է քաղաքական գործընթացների սինթեզի և այդ նույն քաղաքացիական-ռազմական համագործակցության կարևորությունը, որոնք մենք նշել ենք վերևում։ Հասարակության մեջ տարաձայնության և էլիտաների (նախկին և նոր կառավարիչների և նրանց շրջապատի) բևեռացման սարսափելի դերի մասին։ Կարելի էր նաև հիշել պետական ղեկավարների ամուսինների՝ որևէ պաշտոնական դերի և լիազորության բացակայության դեպքում հրամանատարական կետեր թույլ չտալու կարևորությունը, նրանց տված խորհուրդների ու հրահանգների տիեզերական հիմարությունը, բայց եկեք մեծահոգի լինենք...

    Իհարկե, այն, որ Ադրբեջանը 2020 թվականի սեպտեմբերին մի գլուխ բարձր մոտեցավ իր հակառակորդից և մի քանի որակական քայլերով առաջ անցավ, դա հենց այդ նույն մարդու՝ Իլհամ Ալիևի խելամիտ ու համակարգված քաղաքականության արժանիքն ու արդյունքն է, ում տրամաչափին ու խելամտությանն էր նվիրված իմ կողմից վերոհիշյալ հայկական հրապարակումներից առաջինը։ Նրա տեսլականի իրականացման գործում հսկայական դեր խաղացին մեր զինվորականները՝ կյանքի կոչելով նախագահի ռազմավարական տեսլականը և հիմնարար ալգորիթմների ըմբռնումը, որոնք զինվորների և սպաների հերոսության շնորհիվ դարձան մեր հաղթանակի հիմքը։ Գլխավորն այն է, որպեսզի մենք հետևողականորեն պահպանենք այս դասավորվածությունը և մեծացնենք բացը՝ դրանով իսկ նպաստելով Հայաստանից որոշ ոչ ադեկվատ մարդկանց վերջնական սթափմանը։

    Բայց սա, հավանաբար հայկական հրապարակումների փաստարկներոով հաջորդ ռեպորտաժի թեման է...

    Caliber.Az

    Դիտումներ: 172

    Բաժանորդագրվեք մեր թելեգրամյան ալիքին


Կարդացեք նաև

Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II «Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ

28 Մարտի 2024 - 10:10

Գնալով դեպի Արևմուտք ՝ Հայաստանը կհասնի «Սիրիա» Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

27 Մարտի 2024 - 12:51

Հայաստանը դրված է վաճառքի. ո՞վ է նրանով առևտուր անում Անունը, Հակոբ, անունը։

27 Մարտի 2024 - 19:58

Ադրբեջանը ընդդեմ ահաբեկչության. համապարփակ անվտանգության ռազմավարություն

27 Մարտի 2024 - 17:07

Մենք չենք խառնվում ընտանեկան հարցերին Մենք հարգում ենք ինչպես գաղտնիությունը, այնպես էլ միջազգային իրավունքը

22 Մարտի 2024 - 12:24

Պատասխան գործողությունների քվոտա Համամասնությունները պահպանելու համար

20 Մարտի 2024 - 13:02
ԳՈՎԱԶԴ
Տեսանյութ
Վերջին լուրեր

    Բաքվում տեղի կունենա ականազերծման միջազգային համաժողով

    28 Մարտի 2024 - 14:19

    Խանքենդին շարունակում են մաքրել հայկական զենքից

    ԹՎԵՐ

    28 Մարտի 2024 - 14:06

    Սաբինա Ալիևան հանդիպել է Խանքենդիի հայազգի բնակիչների հետ

    28 Մարտի 2024 - 13:26

    ՊԱԾ պետ. Ֆրանսիան ծրագրում է Հարավային Կովկասը վերածել մարտի դաշտի

    28 Մարտի 2024 - 13:18

    Ալի Նաղիևը՝ Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում անհայտ կորածների ճակատագրի մասին

    28 Մարտի 2024 - 12:30

    «Հրապարակ». Փաշինյանի կողմնակիցները վախի մեջ են

    28 Մարտի 2024 - 12:12

    Գոզլու գյուղում նռնակներ և մարտագլխիկներ են հայտնաբերվել

    28 Մարտի 2024 - 11:35

    Տոկաև. Միջին միջանցքը ապահովում է Ասիայի և Եվրոպայի միջև մատակարարումների անվտանգությունը

    28 Մարտի 2024 - 11:24

    ԱԵԳԽ. Եվրախորհրդարանը պետք է վերջ տա Ադրբեջանի նկատմամբ երկակի չափանիշներին

    28 Մարտի 2024 - 11:07

    Այխան Հաջիզադեն՝ Ռասմուսենի խմբի զեկույցի մասին

    28 Մարտի 2024 - 10:49

    Մոսկվան Երևանին ու Բաքվին առավելագույն զսպվածության կոչ է անում. Զախարովա

    28 Մարտի 2024 - 10:33

    Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II

    «Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ

    28 Մարտի 2024 - 10:10

    Հիքմեթ Հաջիևը՝ ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղարի մասին. նա մոռացել է իր զեկույցում նշել վճարված գումարի մասին

    28 Մարտի 2024 - 09:48

    «Ֆրանսիայի ներկայությունը Հարավային Կովկասում զուտ հետախուզական տվյալների հավաքագրում է». Զախարովա

    28 Մարտի 2024 - 09:12

    Ո՞վ է Ռուբեն Վարդանյանը – պատասխանը՝ «Վերադարձ Ղարաբաղ» միավորման զեկույցում

    27 Մարտի 2024 - 20:42

    Trading Economics-ը հրապարակել է Ադրբեջանի տնտեսական աճի կանխատեսումը

    27 Մարտի 2024 - 20:29

    Բլոգեր Աղաջանյան. Հայաստանը կարող էր միլիարդներ ստանալ ադրբեջանական նավթի տարանցման համար

    27 Մարտի 2024 - 20:17

    Հայաստանը դրված է վաճառքի. ո՞վ է նրանով առևտուր անում

    Անունը, Հակոբ, անունը։

    27 Մարտի 2024 - 19:58

    Նիկ Մեդիչ. COP29-ը հնարավորություն է արագացնելու կանաչ անցումը ամբողջ աշխարհում

    27 Մարտի 2024 - 19:37

    Խոջալիում հիմնվում է Շեհիդների ծառուղի

    27 Մարտի 2024 - 17:34

    Սիմոնյանը Գազախի չորս գյուղերի մասին. Սա Ադրբեջան է

    27 Մարտի 2024 - 17:24

    Ադրբեջանը ընդդեմ ահաբեկչության. համապարփակ անվտանգության ռազմավարություն

    27 Մարտի 2024 - 17:07

    Մոդեստ Կոլերով. Հայաստանն այլևս չի հետաքրքրում Ռուսաստանին

    27 Մարտի 2024 - 16:58

    Իլհամ Ալիևը հաստատել է Հիփոթեքային հիմնադրամի կանոնադրության փոփոխությունները

    27 Մարտի 2024 - 16:56

    Քանի՞ զբոսաշրջիկներ են ընդունել Ադրբեջանի ազգային զբոսայգիերը տոնական օրերին

    ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ

    27 Մարտի 2024 - 16:52

    Այսպես է ՆԳՆ-ն մաքրում Խանքենդին հայկական զենքից

    ՖՈՏՈ

    27 Մարտի 2024 - 16:19

    Սիրիական սցենարը Հայաստանի համար

    Մեկնաբանում են Պոլոսկովան և Գոլցմանը

    27 Մարտի 2024 - 15:56

    Նահատակի հրաժեշտի արարողություն է անցկացվում, ում աճյունը հայտնաբերվել է Խոջալիում

    27 Մարտի 2024 - 15:40

    Ե՞րբ է սկսվելու Խոջալուի վերաբնակեցման առաջին փուլը

    27 Մարտի 2024 - 15:27

    Էկվադորի նախագահը շնորհավորել է Իլհամ Ալիևին

    27 Մարտի 2024 - 14:43

    Ադրբեջանն ու Մոլդովան ընդլայնում են համագործակցությունը մաքսային ոլորտում

    27 Մարտի 2024 - 14:06

    Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտարարել է քաղաքացիներին գերժամկետ զինծառայության ընդունելու մասին

    ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

    27 Մարտի 2024 - 13:20

    Գնալով դեպի Արևմուտք ՝ Հայաստանը կհասնի «Սիրիա»

    Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը

    27 Մարտի 2024 - 12:51

    Գուբադլիում զինամթերք են գտել

    ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ

    27 Մարտի 2024 - 12:21

    Ադրբեջանը Ժնևում ներկայացվել է որպես COP29-ը հյուրընկալող երկիր

    ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

    27 Մարտի 2024 - 11:55

    ԱՀ ԱԳՆ. ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի հայտարարությունները կողմնակալ բնույթ են կրում

    27 Մարտի 2024 - 11:28

    Պետքարտուղարությունը կրկին խոսել է Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության մասին

    27 Մարտի 2024 - 11:01

    Նախարար. Ադրբեջանը շարունակում է մնալ հանածո վառելիքի համաեվրոպական մատակարար

    27 Մարտի 2024 - 10:54

    Ադրբեջանում կալանավորված Ղրղզստանի չորս քաղաքացիներ հանձնվել են իրենց երկրին

    27 Մարտի 2024 - 10:32

    Ֆարիդ Շաֆիև. ԵՄ-ն հանդես է գալիս օկուպանտի կողմից

    27 Մարտի 2024 - 10:27

ԲՈԼՈՐ ՆՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ