«Դեպի ՆԱՏՕ ուղին աղետալի է Վրաստանի համար»
Caliber.Az-ը՝ Թբիլիսիից

Հարցազրույց  03 Հունիսի 2022 - 17:16

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ քաղաքական գիտությունների թեկնածու, քաղաքագետ, Եվրասիայի (Վրաստան) ինստիտուտի ղեկավար Գուբաաթ Ռցխիլաձեի հետ։

—Ինչպե՞ս եք գնահատում Վրաստանի կառավարության արտաքին քաղաքական ուղին։

—«Վրացական երազանք»-ի արտաքին քաղաքական ուղին բավականին հակասական է, սակայն ուկրաինական իրադարձությունների, ինչպես նաև այդ կապակցությամբ ամբողջ սև ծովյան տարածաշրջանում ստեղծված իրավիճակի լույսի ներքո այդ ուղին կարելի է գնահատել, որպես բավականին պրագմատիկ և զգուշավոր։ Կանոնավորման, որակական բարելավման կարիք այն, իհարկե ունի, բայց այնուամենայնիվ...

—Վրաստանը ունի տարածքային ամբողջականության խնդիրներ։ Վրաստանի ղեկավարությունը ինչ որ բան ձեռնարկում է արդյո՞ք օկուպացված տարածքները վերադարձնելու համար։

-Մենք ունեցել ենք ազգամիջյան կոնֆլիկտ Ռուսաստանի հետ, որը դարձավ Վրաստանում ռազմական գործողությունների պատճառը։ Աբխազիան և Հարավային Օսիան այժմ մեր կողմից չվերահսկվող տարածքներ են։ Սակայն սա, անշուշտ, վրացական իրավական դաշտն է՝ տվյալ հողերը իրավաբանորեն և պատմականորեն պատկանում են Վրաստանին։ Մենք պետք է վերաինտեգրենք նրանց և վերականգնենք երկրի տարածքային ամբողջականությունը, ժողովուրդների՝ վրացիների, աբխազների, օսերի միասնությունը։ Բայց դա անել ոչ թե ուժային ճանապարհով, այլ աստիճանաբար, քայլ առ քայլ վերականգնելով վստահությունը մեր կովկասյան ժողովուրդների միջև։ Դա հնարավոր է Ռուսաստանի միջնորդության և բարի կամքի դեպքում։ Մոսկվան բազմիցս ազդարարել է նման բարի կամքի առկայության մասին։ Այո, դա կլինի բարդ գործընթաց, բայց խաղաղ, որը մեզ կտանի այն հայտարարի, որն ընդունելի կլինի բոլոր կողմերի համար։

—Ի՞նչ եք կարծում, Վրաստանը ունի ՆԱՏՕ-ի անդամակցության կարիքը:

- ՆԱՏՕ-ի ուղին աղետալի է Վրաստանի համար։ Շևարդնաձեի որոշումը այն մասին, որ երկիրը կսկսի թակել դաշինքի դռները, սխալ էր՝ մենք դրանով մարտահրավեր նետեցինք Ռուսաստանին և դրա դիմաց ոչինչ չստացանք Արևմուտքից։ Այսինքն՝ Վրաստանը դարձավ Հարավային Կովկասում գրգռիչ, ինչը հանգեցրեց Մոսկվայի հետ հարաբերություններում տարաձայնությունների, ինչը աճեց և ի վերջո հանգեցրեց 2008 թվականի պատերազմին: Մոսկվայի հետ հարաբերությունների խզումից Վրաստանը շատ բան է կորցրել և կորցնում է քաղաքական առումով, քանի որ երկիրը հանդիսանում է հանգույց ողջ Հարավային Կովկասի համար՝ Հայաստանը Ռուսաստանի հետ, Ադրբեջանը Թուրքիայի և Սևծովյան տարածաշրջանի հետ կապվում են հատկապես Վրաստանի տարածքով։ Վրաստանը՝ կարևոր տարանցիկ երկիր է Կովկասի և ողջ Մետաքսի ճանապարհի մասշտաբներով։

Բայց Թբիլիսին շատ անընդունակ է օգտագործում իր հաղթաթղթերը, և դա կապված է հատկապես նրա հետ, որ մեր երկիրը միակողմանի կարգով հրաժարվել է Ռուսաստանի հետ ցանկացած բնույթի համագործակցությունից։ Այո, հնարավոր է, կան դժգոհություն այն պատճառով, որ Մոսկվան օգնում է Օսիային և Աբխազիային, բայց սա մեծ քաղաքականություն է, և պետք է ելնել իրողություններից, ոչ թե ցանկություններից ու եզրակացություններից։ Նման իրավիճակում Վրաստանը չպետք է վնասի ինքը իրեն, պետք է ելնի իր սեփական շահերից։ Եվ նա կարող է դա անել: Ի վերջո, երբ ԱՄՆ-ը սկսեց ճնշումներ գործադրել մեր կառավարության վրա, նա անմիջապես ցցվեց ամերիկացիների առաջ։ Ես նկատի ունեմ, որ հարկավոր է հավասարակշռված մոտենալ ցանկացած միջազգային խնդրին։

—Հարավօսական անջատողականների ղեկավար Գագլոևը սառեցրել է Ռուսաստանի Դաշնության հետ միավորվելու «հանրաքվեն»։ Ի՞նչ եք կարծում, Մոսկվան այս կերպ ճնշում է գործադրում Թբիլիսիի արտաքին քաղաքականության վրա։

—Հարավային Օսիայի «անկախությունը» շատ պայմանական հասկացություն է, այն չի կարող առանձին գոյություն ունենալ, այն գրեթե ամբողջությամբ որոշվում է Ռուսաստանի կողմից։ Նույնը Աբխազիայի դեպքում։ Բայց Կրեմլի համար սա միջազգային իրավունքի սուբյեկտ է, Ռուսաստանի Դաշնությունը այնտեղ դեսպաններ է ուղարկում։

Ամենայն հավանականությամբ, Գագլոևի որոշումը իսկապես կապված է Մոսկվայի հետ, որը, ի դեմս դիվանագետ Գրիգորի Կարասինի և Ռուսաստանի Դաշնության հետ հարաբերությունների հարցերով Վրաստանի հատուկ ներկայացուցիչ Զուրաբ Աբաշիձեի՝ հայտարարել է, որ իրեն չի հետաքրքրում այս «հանրաքվեն» և չի աջակցի դրան։ Արդյունքում այդպես էլ ստացվեց:

Այլ կերպ ասած, Մոսկվան հստակ նշել է սահմանը՝ Ցխինվալիում դա հասկացել են և ընդունել են համապատասխան որոշում։

—Ինչպե՞ս եք գնահատում Ադրբեջան-Թուրքիա-Վրաստան համագործակցության ձևաչափը։

—Դա հիանալի համագործակցություն է, եթե այն ուղղված չի լինի երրորդ կողմի դեմ։ Դրանով հանդերձ, ձևաչափը պետք է ներառի ոչ միայն Ադրբեջանը, Թուրքիան և Վրաստանը, ինչպես նաև Ռուսաստանը, Հայաստանը, Իրանը։ Դրանում արդեն մասնակցել են բոլորը, բացի Վրաստանից։

—Դուք, ինչպես հասկացա, նկատի ունեք «3 + 3» ձևաչա՞փը։

—Այո, ես համարում եմ, որ Վրաստանի արտաքին քաղաքական ուղին պետք է փոխվի այս ուղղությամբ, որպեսզի մեր երկիրը դառնա այս ձևաչափի լիիրավ մասնակիցը։

Մեր նախկին ԱԳՆ ղեկավարը դեմ էր նման դաշինքին, բայց հիմա նա հեռացել է, և մեր կառավարությունը դարձել է ավելի միասնական։ Հուսով եմ, որ ժամանակի ընթացքում կհասկանան, որ Թբիլիսին պետք է մասնակցի 3+3 ձևաչափին։

— Ինչպե՞ս եք գնահատում ադրբեջանա-վրացական հարաբերությունների ներկա մակարդակը։

—Ինչպես էլ կազմավորվեն ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունները, Թբիլիսին անփոխարինելի կլինի Բաքվի և Երևանի համար։ Եվ հակառակը, Ադրբեջանը նույնպես անփոխարինելի է Վրաստանի համար, այն շատ արժեքավոր և վստահելի գործընկեր է։ Մեր երկրների միջև կան որոշ լուրջ խնդիրներ, բայց դրանք լուծվում են խաղաղ, բանակցությունների ճանապարհով։

— Ինչպե՞ս եք վերաբերվում Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության հնարավորությանը:

—Վրաստանը կողջունի Բաքվի և Երևանի հաշտեցման բուն փաստը, չէ որ մեր երկրում ապրում են երկու ժողովուրդների ներկայացուցիչներ, ընդ որում, բավականին խաղաղ։ Մեր քաղաքացիները պետք է ապրեն խաղաղության մեջ՝ անկախ ազգային և կրոնական պատկանելիությունից, ինչը իր հերթին կամրապնդի կայունությունը մեր տարածաշրջանում։

Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղությունը հնարավոր է։ Ադրբեջանը իսկապես ենթարկվել էր խտրականության, շատ երկար համբերել է, բայց հարցը ոչ մի կերպ չէր լուծվում։ Վերջի վերջո, նրա համբերությունը պարզապես պայթեց, և նախագահ Ալիևը, սկսելով Ղարաբաղի օկուպացված տարածքների ազատագրման գործողությունը, հիմնավորեց դա։ Նա չի ասել, որ Բաքուն արյուն է ուզում և ատում է հայերին, նա ընդամենը հայտարարել է բանակցային գործընթացի ձախողման մասին։ Ադրբեջանի նախագահը դա անելու լիարժեք օրինական իրավունք ուներ։ Մարդիկ իզուր չեն զոհվել իրենց հայրենիքի համար, քանի որ արդյունքը ձեռք է բերվել։

Caliber.Az

Դիտումներ: 227