«Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղ պայմանագիրը պետք է Արևմուտքին, բայց ոչ Ռուսաստանին»
Իգոր Դմիտրիևը՝ Caliber.Az -ում
Հարցազրույց 22 Հունիսի 2022 - 18:21
Հուսեյն Սաֆարով Caliber.Az |
Անկախ քաղաքական վերլուծաբան Իգոր Դմիտրիևը Caliber.Az-ին տված հարցազրույցում բաշխել է աշխարհաքաղաքական առաջատար դերակատարների դերերը ռուս-ուկրաինական և հայ-ադրբեջանական հակամարտություններում։
-Ուկրաինայում պատերազմը յուրաքանչյուրը յուրովի է մեկնաբանում։ Ոմանք պնդում են, որ Ռուսաստանը պատերազմում է Արևմուտքի հետ, ոմանք խոսում են աշխարհակարգի վերաբաշխման մասին, երրորդնըրը հայտարարում են, որ Մոսկվան մտադիր է Կիևում հաստատել Ռուսաստանի Դաշնությանը լոյալ ղեկավարություն: Դուք ի՞նչ եք մտածում այս ամենի մասին։
-Տեղ ունի և՛ երկրորդը, և՛ երրորդը, և պատճառների թվում կնշեմ նաև 2024 թվականի ՌԴ նախագահի ընտրությունները: Վլադիմիր Պուտինի ֆիզիկական վիճակն այնպիսին է, որ ժամանակն է մտածել իրավահաջորդի մասին, իսկ «Կրեմլի աշտարակներից» յուրաքանչյուրը այդ հաշվով ունի իր տեսակետը։ Նրանց փոխադարձ վեճերը տարեցտարի աճում էին, և Կրեմլի ներքին մրցակիցներին ինչ-որ մեկին խեղդելու հիանալի հնարավորություն է տալիս …
Սակայն, Ուկրաինայի դեմ Ռուսաստանի պատերազմը սկսվել է ոչ թե այս տարի, այլ դեռ 2014 թվականոին։ Միայն այն ժամանակ այն տեղական էր՝ Դոնբասում, իսկ հիմա Կրեմլը որոշել է այն տեղափոխել լայնածավալ հարթակ։ Այժմ արդեն հասկանալի է, որ «պատերազմի կուսակցությունը» դրան նախապատրաստվել է 2015 թվականին ստորագրված Մինսկի համաձայնագրերից հետո բոլոր տարիներին։ Դա անելու համար դաշնային հեռուստաալիքներով և ընդհանրապես ռուսական հասարակության մեջ ներդրեցին երեք առասպելներ։ Առաջինը՝ իբրև «նացիստական Ուկրաինայի, որտեղ ճնշված են ռուսները» մասին է։ Երկրորդն այն մասին է, որ Ռուսաստանը՝ «1945 թվականին նացիզմի միակ հաղթողն է» և ուրախությամբ «կարող է կրկնել» այդ պատերազմը։ Երրորդը՝ «Ռուսական կայսրության մեծության» մասին է, և այն մասին, որ Ուկրաինան, իբր, «արհեստական պետություն է, այդպիսի ազգ ընդհանրապես գոյություն չունի»։
Բավականեցրել է ամենօրյա ուղեղների լվացման ութ տարին, որպեսզի այս երեք պազլներից ձուլել նոր Ռուսաստան: Վերջերս ես պատերազմի կողմնակից իմ ռուս ծանոթներին ուղարկեցի Հիտլերի 09/01/1939-ին Լեհաստանի վրա հարձակվելու օրվա ելույթի մեծ մասը, փոխարինելով միայն մի շարք աշխարհագրական անուններ («Լեհաստան, Գերմանիա, Դանցիգի միջանցք, ճնշում գերմանացիները»-ը, «Ուկրաինա, Ռուսաստան, միջանցք դեպի Ղրիմ, ռուսների ճնշում»-ի հետ: Իսկ իմ հասցեատերերից ոչ ոք չի հասկացել փոխարինումը, նրանք կարծում էին, որ այս հոդվածը ռուս բարձրաստիճան քաղաքական գործչի կողմից է գրված։ Որովհետև ճիշտ նույն կեղծ թեզերը։
Վերջերս իր ելույթում Պուտինն իրեն համեմատել է Պետրոս Առաջինի հետ, դատելով այն մասին, որ, Ռուսաստանը, իբր, նույնպես վերադարձնում է իր պատմական հողերը և փոխում «անարդար» աշխարհակարգը։ Բայց պետք է հաշվի առնել, որ Հիտլերից հետո Եվրոպայում ոչ մի պետություն չի փորձել ուժով բռնակցել օտար երկրի տարածքը։ Մոսկվան իրեն այնպես է պահում, կարծես դրսում 18-19-րդ դարեր են՝ առաջ դեպի անցյալ: Ռուսաստանի Դաշնության պարտությունը նրան ձեռնտու կլիներ , ինչպես և 1850-ականների Ղրիմի պատերազմում կրած պարտությունը՝ դրանից հետո երկրում սկսվեցին բարեփոխումներ և արդյունաբերության բարգավաճում: ...Իսկ ուկրաինացիները հերոսաբար պայքարում են՝ անձնուրաց պաշտպանելով իրենց հողն ու իրենց երկրի անկախությունը՝ այստեղ ավելացնելու ոչինչ չկա։
- Ձեր կարծիքով, արդյո՞ք Արևմուտքը բավականաչափ օգնում է Ուկրաինային և ինչպե՞ս եք տեսնում Մեծ Բրիտանիայի օգնությունը Բորիս Ջոնսոնի հրաժարականից հետո։
- Ուկրաինայի առաջին տիկին Ելենա Զելենսկայան ելույթ է ունեցել ԱՄՆ Կոնգրեսում՝ պատմել է իր երկրի ողբերգության մասին և այն մասին, թե ինչպես է անհրաժեշտ զենքի մատակարարման տեսքով աջակցությունը։ Եվ ես հիշեցի, թե ինչպես 1942 թվականին մեկ այլ ուկրաինացի՝ Լյուդմիլա Պավլիչենկոն, ելույթ է ունեցել ԱՄՆ Կոնգրեսում, նույնպես պատմելով այն մասին, թե ինչպես իր երկիրը օգնության կարիք ունի, ռազմական օգնություն՝ իր երկրի վրա հարձակված ֆաշիստների դեմ պայքարում: Ուղղակի անալոգիա. Այն ժամանակ ԽՍՀՄ-ի օգտին ԱՄՆ-ից և Բրիտանիայից լենդ-լիզայով օգնությունը կազմում էր մոտ 20 հազար ինքնաթիռ, գրեթե 20 հազար տանկ և զրահափոխադրիչներ և այլն՝ 2008 թվականի գներով վերահաշվարկմամբ, ընդհանուր գումարը կազմել է 520 միլիարդ դոլար: Այն ժամանակ այդ առաքումները վճռորոշ դեր խաղացին Հաղթանակում։ Հիմա թվերը, ավաղ, բոլորովին այլ են…
Իհարկե, նվիրված ձիու ատամներին չեն նայում՝ Ուկրաինային ցանկացած ռազմական օգնություն չափազանց օգտակար է: Եվ այդուհանդերձ, չափազանց մեծ է «թեժ աջակցության» մասին և ռազմական տեխնիկայի իրական մատակարարումների մասին ելույթների միջև անհամապատասխանությունը՝ հատկապես Եվրամիության առաջնորդների կողմից։ Ուկրաինական հասարակության մեջ սա արդեն դարձել է մեմերի ու պարոդիաների թեմա։ Օրինակ, ես հիշեցի այսպիսի մի բան. Գերմանիայի, Ֆրանսիայի և Իտալիայի ղեկավարները, վերադառնալով Կիևից գնացքով, ուղեկցորդուհուն թեյ են պատվիրում, իսկ նա պատասխանում է. «Իհարկե, հիմա կբերեմ՝ թեյը հոկտեմբերին, իսկ շաքարը մինչև տարեվերջ, դուք միայն կամաց խառնեք, այլապես կջղայնացնեք Պուտինին»:
Գերմանիան մինչև վերջերս ոչ մի ծանր զինատեսակ չէր տեղափոխում Ուկրաինա, և միայն վերջերս վերջապես սկսվեցին մատակարարումները՝ գերմանական հաուբիցների խմբաքանակից։ Ինչպես երևում է, Արևմուտքը, Ուկրաինայից նման հերոսական դիմադրություն չէր սպասում և դրա համար չէր շտապում հարձակողական զինատեսակներ փոխանցել նրան, որպեսզի դրանք չընկնեն ՌԴ ԶՈւ-ի ձեռքը։ Միայն այն ժամանակ, երբ Ուկրաինայի Զինված ուժերը կարողացան փաստորեն ինքնուրույն տապալել ռուսական բլիցկրիգի պլանը և ՌԴ ԶՈւ-ին տապալել Խարկովի, Կիևի և Չեռնիգովի մոտ, դրանից հետո աստիճանաբար սկսվեցին ռազմական տեխնիկայի արևմուտքի մատակարարումները։ Եվ նույնիսկ այն ժամանակ, ԱՄՆ-ն, օրինակ, միայն վերջերս է մի քանի «Himars» ՀԿՀՀ-ներ մատակարարել Ուկրաինայի Զինված ուժերին, որոնք մի քանի շաբաթվա ընթացքում կարողացել են Ուկրաինայի ամբողջ օկուպացված տարածքով մեկ ռմբակոծել զինամթերքի տասնյակ պահեստներ և Ռուսաստանի զինված ուժերի մի շարք հրամանատարաշտաբային կետեր: Այժմ ԱՄՆ-ը խոստանում է փոխանցել այս ՀԿՀՀ-ի ևս մեկ խմբաքանակ: Սակայն, ինչպես օրերս ասել էր Ուկրաինայի պաշտպանության նախարար Ալեքսի Ռեզնիկովը, ՌԴ ԶՈւ-ի հարձակումները դադարեցնելու համար ուկրաինացիներին անհրաժեշտ է 50 «Himars», իսկ հաջող հակահարձակմանը հասնելու համար՝ 100։
Պատերազմի ամիսներին Ուկրաինային ակտիվ ռազմական տեխնիկայի առաջնորդներ են դարձել Բրիտանիան, Լեհաստանը և Բալթյան երկրները՝ ավաղ, վերջինս չի կարող պարծենալ իր մեծ պաշարներով։ Հենց այս երկրներն են, ինչպես նաև Թուրքիան («Բայրաքթար»-ների համար) և ԱՄՆ-ը («Ջավելին»-երի համար) դարձել են ուկրաինական հասարակության սիրելիները։ Հուսով եմ, որ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի պաշտոնից Բորիս Ջոնսոնի ներքաղաքական պատճառներով հեռանալը չի փոխի այս երկրի դիրքորոշումը Ուկրաինայի նկատմամբ։ Առավել ևս, որ այժմ իշխող պահպանողականներից նոր վարչապետ դառնալու ամենամեծ շանսերն ունի արտաքին գործերի նախարար Լիզ Թրասսը՝ իսկ նա չափազանց կտրուկ է հանդես գալիս Ռուսաստանի Դաշնության հասցեին և Ուկրաինայի օգտին։
- Արդյո՞ք հակառուսական պատժամիջոցները բավականաչափ արդյունավետ են։
Ռուսաստանի Դաշնության ֆինանսների նախարարությունը ստիպված է դիմել բյուջեի արմատական կրճատմանը՝ 30 միլիարդ դոլարով երեք տարվա ընթացքում, գրեթե բոլոր պետական ծրագրերի կրճատման հաշվին։ Մայիսին Ռուսաստանի Դաշնությունում ավտոմեքենաների արտադրությունը նվազել է 97%-ով, ավտոբուսները՝ 77%-ով, ջերմաքարշերը՝ 63%-ով, ապակին՝ 61%-ով, լվացքի մեքենաները՝ 59%-ով, սառնարաները՝ 58%-ով, բեռնատար վագոնները՝ 52%-ով, էլեկտրաշարժիչները՝ 50%-ով:
Մյուս կողմից, պատերազմի հակառակորդները շատ ավելի մեծ ազդեցություն էին ակնկալում։ Թեև ընդունվել է պատժամիջոցների վեց փաթեթ, սակայն արտահանումից Ռուսաստանի Դաշնության բյուջեի եկամուտները նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նույնիսկ աճել են։ Պատճառն նրանում է, որ Ռուսաստանից, նրա եկամտի հիմնական աղբյուրներ՝ նավթի և գազի արտահանումների վրա այդպես էլ էմբարգոն չի սահմանվել։ Գազի արգելքը նույնիսկ չի դիտարկվում։ Նավթի համար՝ այն պետք է կարծեմ ընդունվեր պատժամիջոցների ամենավերջին՝ վեցերորդ փաթեթում։ Արդյունքում որոշեցին, որ տանկերներով նավթի փոխադրման արգելքը կսկսվի միայն վեց ամիս հետո, իսկ նավթամթերքներինը՝ ութից հետո։ Այսինքն՝ այն ժամանակ, երբ պատերազմն Ուկրաինայում կարող է և ավարտվել։
Չի նախատեսվում նույնիսկ արգելել նավթի խողովակաշարով հոսքը, այն շարունակում է Ռուսաստանի Դաշնությունից Եվրոպա հասնել Հունգարիայի տարածքով։ Մյուս մասն այժմ արտահանվում է Հնդկաստանով, որտեղ այն նավթավերամշակման գործարաններում վերամշակվում է վառելիքի, կամ խառնվում այլ նավթի հետ, այնուհետև ուղարկվում ԵՄ և ԱՄՆ: Ուկրաինայում պատերազմի սկսվելուց հետո ռուսական նավթի Հնդկաստան ներկրումը աճել է տասնյակ անգամ, Հնդկաստանից Եվրոպա վառելիքի մատակարարումները աճել են մեկ երրորդով, իսկ ԱՄՆ՝ 43%-ով՝ նախորդ եռամսյակի համեմատ։ Շխթան հասկանալի՞ է։
Հիմա գազի մասին։ Պատերազմի ժամանակահատվածում Ռուսաստանի Դաշնությունից դրա արտահանումը նրան բերել է նույնիսկ երկու անգամ ավելի բյուջետային եկամուտներ, քան նախորդ նույն ժամանակահատվածում։ Պատճառը համաշխարհային շուկաներում գազի գնի զգալի աճն է։ Միևնույն ժամանակ, Կրեմլն այժմ կտրուկ կրճատել է դրա մատակարարումները Եվրոպա՝ օգտագործելով հատկապես գազի մտրակը Արևմուտքին շանտաժի ենթարկելու համար։ Բայց Եվրոպան ուզում է դուրս գալ այս կախվածությունից, իսկ այստեղ մեծ դեր կխաղա Ադրբեջանը, հուսով եմ։ Վերջերս Եվրամիության և Ադրբեջանի միջև էներգետիկ գործընկերության մասին հուշագրի ստորագրումից հետո նախատեսվում է Հարավային գազային խողովակաշարով աստիճանաբար 2,5 անգամ ավելացնել գազի հոսքը։ Բացի այդ, նաև Կատարից, Ալժիրից և Արաբական Միացյալ Էմիրություններից Եվրոպա գազի լրացուցիչ մատակարարումների վերաբերյալ պայմանագրեր են ստորագրվել։
-Որքանո՞վ է, Ձեր կարծիքով, արդար փետրվարի 24-ից հետո աշխարհասփյուռ ռուսների նկատմամբ անբարյացակամ վերաբերմունքը։
-Սկսեմ նրանից, որ ամբողջ աշխարհում նորմալ մարդիկ տարբերում են «էթնոս», «երկիր», «պետություն» հասկացությունները՝ դրանք նշանակում են տարբեր բաներ։ Ես ինքս կիսով չափ ռուս եմ, և կտրուկ բացասական եմ վերաբերվում ներկայիս ռուսական պետության և Ուկրաինայի դեմ նրա բարբարոսական ագրեսիայի նկատմամբ։ Եվ դա ցույց եմ տալիս նրանով, որ թևիս դեղին և կապույտ թղթե ապարանջան եմ կրում: Այդ իսկ պատճառով այստեղ իմ հասցեին բացասական վերաբերմունքի եմ հանդիպում միայն Պուտինի կողմնակիցների կողմից, որոնք, ցավոք, հանդիպում են նաև Բաքվում։
Նույնը լսում եմ Թուրքիայում, Վրաստանում և արևմտյան երկրներում գտնվող իմ ծանոթներից։ Այն ռուսների նկատմամբ, ովքեր դեմ են պատերազմին, նորմալ են վերաբերվում։ Ավաղ, նույնիսկ Արևմուտքում կան շատ այնպիսի ռուսներ, ովքեր չեն թաքցնում իրենց ուրախությունը, պաշտպանում են Պուտինի կուրսը և ընդհանրապես իրենց տիպիկ կայսերականների պես են պահում։ Ռուսաստանում նման մեծատիրակալ շովինիստներն այժմ իրենց զգում են, որպես իրավիճակի տերեր։ Վերջապես, իբր, որ եկել է նրանց ժամանակը՝ նրանք, ովքեր սովոր են հեզ ու հնազանդ դիմանալ աղքատությանը, հսկայական սոցիալական անհավասարությանը, իշխանությունների կողմից մշտական նվաստացմանը և նույնիսկ նախկին կայսրության փլուզման ուրվական ցավին, որն, ինչպես ասում են, «աշխարհում բոլորը վախենում էին»: Հիմա Պուտինը նրանց տալիս է դրա վերադարձի պատրանք՝ և կարևոր չէ, որ տանը և բակում առաջվա պես վհատ թշվառություն է, որ այդ նույն Ուկրաինայում գյուղերը շատ ավելի խնամված են, քան ռուսական կիսախարխուլ գյուղերը։ Փոխարենը, փլված բազմոցի վրա նստելով կիսադատարկ սառնարանի առջև, կարող ես ուրախությամբ բղավել. «Հիմա կվերցնենք Կիևը, իսկ հետո կխփենք Լեհաստանին և մյուսներին՝ այդ ինչու՞ են նրանք բոլորը վախը կորցրել»։
Սա էթնիկակակնության հետ կապ չունի։ Ռուսաստանի Դաշնության ամենամեծ ազգային փոքրամասնությունը՝ միլիոնավոր ուկրաինացիներ, նույնպես մեծամասնությամբ պաշտպանում են Պուտինի գործողությունները, ինչպես նաև Ռուսաստանում մեծացած թաթարները, բաշկիրները, կովկասցիները, յակուտները և այլն։ Ռուսական հմուտ քարոզչությունը ռուս ազգին վերածում է զոմբիների. Իզուր չէ, որ հոլիվուդյան բլոքբաստերներում զոմբիներ նշանակող Z տառը դարձել է Ուկրաինայի ներկայիս պատերազմի խորհրդանիշը։ Z-գաղափարախոսությունը գրավել է երիտասարդության նույնիսկ զգալի մասը։ Մատնությունները բազմապատկվում են. երեխաները մատնում են ուսուցիչներին, ովքեր գաղտնի փորձում են նրանց ասել ճշմարտությունը ուկրաինական պատերազմի մասին, կինը՝ ամուսնուն, մայրը՝ որդուն, ամուսինը՝ կնոջը, աշակերտուհին՝ հակապատերազմական թռուցիկներ կպցնող հարեւան տատիկին՝ այս ամենը իրական դեպքեր են: Նորմալ մարդու համար դժվար ու վտանգավոր է այս մթնոլորտում ապրելը։
«Ռուսական մեծ կայսրության» վերածննդի մասին երազանքներ, «ուժեղ առաջնորդի» պաշտամունքը, այլընտրանքային կարծիքների արգելքով տոտալիտար գաղափարախոսությունը, արհամարհանքը և կարեկցանքի բացակայությամբ այլ երկրների բնակիչների հանդեպ, եթե նրանք չեն ցանկանում խոնարհվել Ռուսաստանի առջև։ Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի այլասերված պաշտամունքի նման ռազմական ավանդույթների ապավինելը՝ այս ամենը ֆաշիզմի հատկանիշներ են։ Իսկ նա վարակիչ է։ Ուստի դրա կրողներին բոյկոտելը ես համարում եմ արդարացված։
Նաև։ Ոչ մի «ռուսական մշակույթի չեղարկում», որի մասին ողբում են Կրեմլի քարոզիչները՝ տեղի չեն ունենում։ Բոյկոտվում են միայն այն «մշակույթիկի գործիչները», ովքեր քսված են պատերազմին աջակցությամբ կամ առնվազն նրանում լուռ մեղսակցությամբ։ Իսկական ռուսական մշակույթը միշտ դեմ է եղել իր պետությանը՝ Ռադիշչև, Չաադաև, Լերմոնտով, Լև Տոլստոյ, Չեխով, Պլատոնով, Զինով, Գրեբենշչիկով, Մակարևիչ... Եվ այս ռուսական մշակույթը հարգվել է, հարգված է և կհարգվի աշխարհի բոլոր երկրներում:
- Դուք ի՞նչ եք կարծում հայ-ադրբեջանական կարգավորման հարցում Ռուսաստանի դիրքորոշման մասին, ու՞մ կողմն է (Բաքվի, թե՞ Երևանի) Մոսկվան այսօր։
- Ադրբեջանը այժմ գտնվում է եվրոպական և, ավելի լայն, գլոբալ քաղաքականության էպիկենտրոնում։ Այն հարցերը, որոնք Հարավային Կովկասում լուծվում են վերջին մեկ ամսվա ընթացքում, բնորոշում են ոչ միայն իրավիճակը տարածաշրջանում, այլ նաև աշխարհաքաղաքական դասավորվածությունը Եվրասիական մայրցամաքի կեսում... Այնպես է ստացվել, որ իմ կենսագրության մեջ եղել է երեք երկիր. Ադրբեջանը, որտեղ ես ծնվել և անցկացրել եմ իմ պատանեկությունը, ուկրաինական Դոնեցկը, որտեղ անցկացրել եմ իմ մանկության մի մասը մինչև 11 տարեկանը, Ռուսաստանը, որտեղ ապրել եմ քառորդ դար և հաստատվել որպես մասնագետ, պրոֆեսիոնալ։ Ուստի ես ուղիղ զուգահեռ եմ տեսնում Ղարաբաղի, Դոնբասի, ինչպես նաև Մերձդնեստրի և Հարավային Օսիայի միջև։ Այս բոլոր անջատողական կազմավորումները ստեղծվել են Մոսկվայի շահերի համար և մեկ նպատակով՝ այնտեղ տեղավորել ռուս «խաղաղապահներին» և նրանց օգնությամբ ունենալ իրենց գտնվելու երկրների վրա անընդհատ ճնշում գործադնելու լծակը, լինի դա Ադրբեջանը, Ուկրաինան, Մոլդովան, Վրաստանը։
Ամեն ինչ շատ պարզ է, որովհետև Կրեմլը շահագրգռված չի եղել և չի լինի ղարաբաղյան հակամարտության իրական կարգավորմամբ։ Չէ որ այդ դեպքում ՌԽԿ-ն (Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտը) պարզապես պետք չի լինի։ Օրերս Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն ՌԽԿ-ին ուղղակիորեն մեղադրել է Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքից հայկական անօրինական զինված խմբավորումներին դուրս բերելու իր պարտավորությունները չկատարելու մեջ։ Այո, և պաշտոնական Երևանն էլ ձգձգում է տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին համաձայնագրի իրականացումը, կարծում եմ, Կրեմլի ճնշման ներքո։ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ պայմանագրի ստորագրումը հետաձգելու այլ կողմնակիցներ այժմ չկան այս գործընթացում ներգրավված գերտերությունների մեջ։ Հայկական ռազմատենչ դիրքորոշումները կորցրել են Արեւմուտքի աջակցությունը։ Իսկ սա տալիս է իսկական լավատեսություն։
Բանը նրանում է, որ Ուկրաինայի պատերազմը փոխել է նաև աշխարհաքաղաքական իրավիճակը Հարավային Կովկասում։ Նախորդ տարիներին Հայաստանը իր թիկունքում զգում էր ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի աջակցությունը, որտեղ ուժեղ է հայկական սփյուռքի ազդեցությունը։ Եվ դա նրան ուժ էր տալիս Ադրբեջանին դիմակայելու համար։ Բայց հիմա արևմտյան տերությունները մոտ հայտնվել է ավելի կարևոր նպատակ, քան հայացք նետել հայերի վրա՝ նրանք պետք է Եվրոպան դուրս բերեն ռուսական գազային մտրակի տակից։ Այստեղից էլ, ինչպես արդեն ասացի, ԵՄ-ի և Ադրբեջանի միջև ռազմավարական էներգետիկ գործընկերության մասին հուշագրի ստորագրումը, ըստ որի Հարավային գազամուղով գազի հոսքը կավելանա 2,5 անգամ։ Իսկ դրա համար անհրաժեշտ է քաղաքական կայունություն Հարավային Կովկասում, այսինքն՝ խաղաղության պայմանագիր Բաքվի և Երևանի միջև։ Այն պետք է Արևմուտքին, Թուրքիային, Ադրբեջանին, Հայաստանին, որը նույնպես դրանից կունենա իր տնտեսական դիվիդենտները։ Իսկ դրանում ո՞վ չի շահագրգռված։ Ակնհայտ է, որ միայն Կրեմլը, ում գազային թելադրանքը Եվրոպայում կխախտվի։
Այստեղից էլ Երևանում մոլեգնող անկարգությունները։ Նրանց բացահայտ աջակցում էին Ռուսաստանի Դաշնությույունից, որտեղ ազդեցիկ ու հարուստ հայկական սփյուռքը ֆինանսավորում էր «ղարաբաղյան կլանը»։ Նիկոլ Փաշինյանին տապալելու փորձը կանխատեսելի պարտություն կրեց՝ հայ հասարակության մեջ արդեն քիչ են Ադրբեջանի դեմ պատերազմ ցանկացող անխելք գլուխները։ Սակայն Կրեմլը դեռևս ունի այնպիսի հաղթաթղթեր, ինչպիսին է Գյումրիում ՌԴ ԶՈւ ռազմաբազան՝ և այստեղից էլ շարունակվող ճնշումը Փաշինյանի վրա։
Տրամաբանական էին նաև ԿՀՎ տնօրեն Ուիլյամ Բերնսի՝ Երևան և արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի՝ ՆԱՏՕ-ի կենտրոնակայան այցերը։ չէ՞ որ Կրեմլը օբյեկտիվորեն շահագրգռված է ապակայունացնել իրավիճակը Հարավային Կովկասում, որպեսզի շարունակի այն պահել իր վերահսկողության տակ։ Սրանում է, թերևս կայանում, Կրեմլի համար Թեհրանում Իրանի, Թուրքիայի և Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարների միջև եռակողմ բանակցությունների ևս մեկ իմաստը։ Այնուամենայնիվ, ես մնում եմ պատմական լավատես և հավատում եմ, որ բարությունը, առաջընթացը հնարավոր չէ կանգնեցնել, ինչը նշանակում է, որ խաղաղության պայմանագիր կստորագրվի և կիրականացվի ոչ միայն Հարավային Կովկասի, այլ նաև շատ այլ երկրների շահերի համար։
Caliber.Az
Դիտումներ: 170
1
|
ՊԱՆ. Ադրբեջանից Ուկրաինա ռազմական արտադրանքի առաքման մասին տեղեկատվությունը կեղծ է
25 Մարտի 2024 - 13:2272 Դիտումներ
|
2
|
Գնալով դեպի Արևմուտք ՝ Հայաստանը կհասնի «Սիրիա» Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը
27 Մարտի 2024 - 12:5142 Դիտումներ
|
3
|
Տիեզերական շուկայավարում «Հին աշխարհի հիստերիկները»
27 Մարտի 2024 - 09:3335 Դիտումներ
|
4
|
Ադրբեջանի մամուլի խորհուրդը Սոլովյովին մեղադրել է սադրանքի մեջ
26 Մարտի 2024 - 11:0035 Դիտումներ
|
5
|
Սիրիական սցենարը Հայաստանի համար Մեկնաբանում են Պոլոսկովան և Գոլցմանը
27 Մարտի 2024 - 15:5634 Դիտումներ
|
Նոր Կալեդոնիայում բողոքի ցույցեր են անցկացվում ընդդեմ ֆրանսիական նեոգաղութատիրության
Բարձրացվել է Ադրբեջանի դրոշը28 Մարտի 2024 - 16:57
ԱԿԲ. Ադրբեջանում պահպանվում է վստահությունը մանաթի նկատմամբ
28 Մարտի 2024 - 16:16
Համայնք. Ֆրանսիան ձգտում է իրականացնել իր ստոր աշխարհաքաղաքական պլանները տարածաշրջանում
28 Մարտի 2024 - 15:56
«Le Figaro»-ի խոստովանությունը. Ֆրանսիան պարտվել է Ադրբեջանին
Բաքվի վրա ճնշում գործադրելը անիմաստ է28 Մարտի 2024 - 15:47
Փաշինյանի զինակից. ռուս սահմանապահները կլքեն նաև Հայաստանի սահմանները
28 Մարտի 2024 - 15:42
Մարիա Զախարովա. Ամբողջ աշխարհի աչքի առաջ Հայաստանը վերածում են Արևմուտքի գործիքի
28 Մարտի 2024 - 15:32
Բաքվում տեղի կունենա ականազերծման միջազգային համաժողով
28 Մարտի 2024 - 14:19
Խանքենդին շարունակում են մաքրել հայկական զենքից
ԹՎԵՐ28 Մարտի 2024 - 14:06
Սաբինա Ալիևան հանդիպել է Խանքենդիի հայազգի բնակիչների հետ
28 Մարտի 2024 - 13:26
ՊԱԾ պետ. Ֆրանսիան ծրագրում է Հարավային Կովկասը վերածել մարտի դաշտի
28 Մարտի 2024 - 13:18
Ալի Նաղիևը՝ Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում անհայտ կորածների ճակատագրի մասին
28 Մարտի 2024 - 12:30
«Հրապարակ». Փաշինյանի կողմնակիցները վախի մեջ են
28 Մարտի 2024 - 12:12
Գոզլու գյուղում նռնակներ և մարտագլխիկներ են հայտնաբերվել
28 Մարտի 2024 - 11:35
Տոկաև. Միջին միջանցքը ապահովում է Ասիայի և Եվրոպայի միջև մատակարարումների անվտանգությունը
28 Մարտի 2024 - 11:24
ԱԵԳԽ. Եվրախորհրդարանը պետք է վերջ տա Ադրբեջանի նկատմամբ երկակի չափանիշներին
28 Մարտի 2024 - 11:07
Այխան Հաջիզադեն՝ Ռասմուսենի խմբի զեկույցի մասին
28 Մարտի 2024 - 10:49
Մոսկվան Երևանին ու Բաքվին առավելագույն զսպվածության կոչ է անում. Զախարովա
28 Մարտի 2024 - 10:33
Փաստեր Սալահադդին Այուբիի թյուրքական արմատների մասին. Մաս II
«Դժվար պատմություն» Ռիզվան Հուսեյնովի հետ28 Մարտի 2024 - 10:10
Հիքմեթ Հաջիևը՝ ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղարի մասին. նա մոռացել է իր զեկույցում նշել վճարված գումարի մասին
28 Մարտի 2024 - 09:48
«Ֆրանսիայի ներկայությունը Հարավային Կովկասում զուտ հետախուզական տվյալների հավաքագրում է». Զախարովա
28 Մարտի 2024 - 09:12
Ո՞վ է Ռուբեն Վարդանյանը – պատասխանը՝ «Վերադարձ Ղարաբաղ» միավորման զեկույցում
27 Մարտի 2024 - 20:42
Trading Economics-ը հրապարակել է Ադրբեջանի տնտեսական աճի կանխատեսումը
27 Մարտի 2024 - 20:29
Բլոգեր Աղաջանյան. Հայաստանը կարող էր միլիարդներ ստանալ ադրբեջանական նավթի տարանցման համար
27 Մարտի 2024 - 20:17
Հայաստանը դրված է վաճառքի. ո՞վ է նրանով առևտուր անում
Անունը, Հակոբ, անունը։27 Մարտի 2024 - 19:58
Նիկ Մեդիչ. COP29-ը հնարավորություն է արագացնելու կանաչ անցումը ամբողջ աշխարհում
27 Մարտի 2024 - 19:37
Խոջալիում հիմնվում է Շեհիդների ծառուղի
27 Մարտի 2024 - 17:34
Սիմոնյանը Գազախի չորս գյուղերի մասին. Սա Ադրբեջան է
27 Մարտի 2024 - 17:24
Ադրբեջանը ընդդեմ ահաբեկչության. համապարփակ անվտանգության ռազմավարություն
27 Մարտի 2024 - 17:07
Մոդեստ Կոլերով. Հայաստանն այլևս չի հետաքրքրում Ռուսաստանին
27 Մարտի 2024 - 16:58
Իլհամ Ալիևը հաստատել է Հիփոթեքային հիմնադրամի կանոնադրության փոփոխությունները
27 Մարտի 2024 - 16:56
Քանի՞ զբոսաշրջիկներ են ընդունել Ադրբեջանի ազգային զբոսայգիերը տոնական օրերին
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ27 Մարտի 2024 - 16:52
Այսպես է ՆԳՆ-ն մաքրում Խանքենդին հայկական զենքից
ՖՈՏՈ27 Մարտի 2024 - 16:19
Սիրիական սցենարը Հայաստանի համար
Մեկնաբանում են Պոլոսկովան և Գոլցմանը27 Մարտի 2024 - 15:56
Նահատակի հրաժեշտի արարողություն է անցկացվում, ում աճյունը հայտնաբերվել է Խոջալիում
27 Մարտի 2024 - 15:40
Ե՞րբ է սկսվելու Խոջալուի վերաբնակեցման առաջին փուլը
27 Մարտի 2024 - 15:27
Էկվադորի նախագահը շնորհավորել է Իլհամ Ալիևին
27 Մարտի 2024 - 14:43
Ադրբեջանն ու Մոլդովան ընդլայնում են համագործակցությունը մաքսային ոլորտում
27 Մարտի 2024 - 14:06
Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտարարել է քաղաքացիներին գերժամկետ զինծառայության ընդունելու մասին
ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ27 Մարտի 2024 - 13:20
Գնալով դեպի Արևմուտք ՝ Հայաստանը կհասնի «Սիրիա»
Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը27 Մարտի 2024 - 12:51
Գուբադլիում զինամթերք են գտել
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ27 Մարտի 2024 - 12:21