Տարասով. «Գլխարկս հանում եմ Ալիևի առջև»
Ռուս քաղաքագետի խոստովանումները՝ Caliber.Az-ում

Հարցազրույց  29 Հունիսի 2022 - 17:42

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ «REGNUM» լրատվական գործակալության արեւելյան խմբագրության գլխավոր խմբագիր, ռուսասանցի քաղաքագետ Ստանիսլավ Տարասովի հետ։

-Ստանիսլավ Նիկոլաևիչ, Երևանում անցկացվում են հերթական հակառուսական դեմարշներ պահանջելով փակել ռուսական դպրոցները, անտեսել ռուսաց լեզուն և այլն։ Այդպիսով ինչի՞ են հասնում նրանք, ովքեր դրա թիքունքում կռվում են։

- Հայաստանում հակառուսական տրամադրությունները, որոնք վերջին շրջանում սրվել են, տարակուսանք են առաջացնում թեկուզ այն պատճառով, որ Մոսկվան այնտեղ երբեք ռուսաց լեզուն չի պարտադրել։ Ուկրաինայի փորձը ցույց է տվել, որ մենք ոչ մի տեղ բռնի ուժով ռուսաց լեզուն չենք պարտադրելու։ Անձամբ ես ժամանակին աշխատել եմ Քաբուլում և շատ լավ հիշում եմ, որ բնակչության ճնշող մեծամասնությունը խոսում էր ռուսերեն։ Այսինքն՝ ռուսաց լեզուն ձեռնտու էր։ Նույն բանն էլ նկատեցի Թուրքիայում, որտեղ այնուամենայնիվ, ռուսաց լեզուն մինչ օրս շարունակում է մնալ ամենաբարձր առաջնահերթություններից մեկը։ Ռուսերեն լեզվին տիրապետումը դառնում է ոչ այնքան վարկանիշային, այլ ավելի շուտ շահավետ. ռուսերեն իմացող թուրքերին դա միայն օգուտ է բերում աշխատանք փնտրելու, կամ կրթություն ստանալու ժամանակ: Ուստի ինձ համար անհասկանալի է, թե ինչու է Հայաստանում նկատվում հակառակ իրավիճակ, թույլատրվում են ինչ որ հակառուսական հարձակումներ։

-Չե՞ք կարծում որ, այս գործընթացների ետևում կանգնած են ինչ որ ռեւանշիստական ուժեր։

Չեմ կարծում, որ հիմա տեղին է խոսել ինչ որ ռեւանշիստական ուժերի մասին։ Եթե նույնիսկ հիպոթետիկորեն ենթադրենք Հայաստանում իշխանափոխություն, ապա նույնիսկ այս դեպքում այնտեղ ոչ ոք ռեւանշի չի դիմի։ Ղարաբաղում ստատուս քվոն փոխել հնարավոր չէ, հիմնական խաղն արդեն խաղացվել է։ Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմում հայերը միանշանակ պարտվեցին. Հետևաբար հիմա պետք է մտածել ոչ միայն Հայաստանի, այլ ողջ տարածաշրջանի ապագայի մասին, հատկապես ներկա ժամանակաշրջանում, երբ տեղի է ունենում աշխարհաքաղաքական վերաբաշխում։ Ուկրաինայի փորձը ցույց է տվել, որ նույնիսկ այնպիսի անկայուն տարածաշրջանում, ինչպիսին Մերձավոր Արևելքն է, դեռ շատ բան կարող է փոխվել։

-Ի՞նչ եք կարծում, Հայաստանի ապագան Ռուսաստանի հետ է, թե՞ Արեւմուտքի հետ։

-Այս հարցը ես ինքս կտայի Փաշինյանին։ Մենք ինքներս էլ ոչ մի կերպ չենք կարող դա հասկանալ։ Այո, Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի, ԵԱՏՄ-ի անդամ է, բայց, միեւնույն ժամանակ, նա չի խզում հարաբերություններն Արևմուտքի հետ։ Այս իմաստով ես բազմիցս, որպես օրինակ, բերել եմ Բաքվի քաղաքականությունը։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Ադրբեջանը չի հանդիսանում ՀԱՊԿ-ի, ԵԱՏՄ-ի անդամ, այնուամենայնիվ, Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմի նախապատրաստման շրջանում Ալիևը ռուսական և թուրքական ռեսուրսները փայլուն կերպով օգտագործեց ի շահ իր պետության։ Սա պետք է խոստովանել: Չնայած նրան, որ նախկինում թերահավատորեն էի վերաբերվում նրա կողմից անցկացվող քաղաքականությանը, բայց հիմա գլխարկս հանում եմ։ Սա առաջին հերթին:

Երկրորդը, Հայաստանը, որը հանդիսանում է ՀԱՊԿ-ի, Եվրասիական տնտեսական միության անդամ, սակայն չկարողացավ այդ ռեսուրսները օգտագործել հօգուտ իր ազգային շահերի, իսկ որոշ դեպքերում նաև վաճառեց իր դաշնակցի շահերը։ Սա առնվազն տարակուսանք է առաջացնում։ Ժամանակն է, որ հայերը կողմնորոշվեն, թե ում հետ են ուզում ընկերանալ և որտեղ լինել։

- Հնարավոր է, որ ԿՀՎ տնօրեն Ուիլյամ Բերնսի վերջերս Հայաստան կատարած այցի ժամանակ քննարկվել է նաև այս հարցը...

- Սա նույնպես հարց է։ ԿՀՎ-ի տնօրենը հենց այնպես ոչ մի տեղ չի գնում։ Բնական է, այցը կոնկրետ նպատակ եղել է, սակայն այն մամուլում հրապարակայնություն չստացավ։ Կարծում եմ, որ Բերնսի այցը մեծապես կապված էր հայ-թուրքական հարաբերությունների հետ։ Ամերիկացիները ցանկանում են հայ-թուրքական հարաբերությունները դուրս բերել առանձին սպեկտրի մեջ։ Այժմ Թուրքիան և Ադրբեջանը Հայաստանի նկատմամբ հանդես են գալիս որպես միասնական դաշինք։ Հետևաբար ԱՄՆ-ի խնդիրը նրանում է, որպեսզի նրանց տարանջատել տարբեր ուղղություններով։ Այսինքն՝ Հայաստանը ու Թուրքիան առանձին խաղ է, իսկ Հայաստանը ու Ադրբեջանը՝ այլ խաղ է։ Սա հնարավորություն է տալիս մանևրել կողմերից յուրաքանչյուրի հետ: Սա առաջին հերթին:

Իսկ երկրորը՝ ամերիկացիների մոտ կասկած կա, որ Մոսկվայի, Բաքվի և Անկարայի միջև ստեղծվում է դաշինք, և դա, իհարկե, իրեն ձեռնատու չէ։

-Սոչիում Պուտինի և Էրդողանի առաջիկա հանդիպումը էլ ավելի կսրի՞ Վաշինգտոնի կասկածները։

-Անկասկած։ Կարծում եմ, որ Վաշինգտոնի մտահոգության տեղիք արդեն տվել է նաև Թեհրանում վերջերս կայացած գագաթնաժողովը, որին մասնակցում էին երեք տարածաշրջանային տերություններ՝ Թուրքիան, Ռուսաստանը և Իրանը։ Սակայն Սոչիում կայանալիք հանդիպման ընթացքում առաջնորդները, ամենայն հավանականությամբ, կքննարկեն մի շարք հարցեր, և սիրիական խնդիրը առաջին հերթին։ Ինչպես կարծում եմ, Թեհրանում կայացած գագաթնաժողովում այս հարցը քննարկվել է ավելի մանրակրկիթ, եւ հնարավոր է, որ երեք երկրներն արդեն համաձայնության են եկել սիրիական ճգնաժամի շուրջ։ Առայժմ դա չի հնչցվում, ըստ երեւույթին Մերձավոր Արեւելքում Թուրքիայի ծրագրերի պատճառով։ Մոսկվան և Թեհրանը դեմ են Սիրիայում Թուրքիայի նոր պատերազմին և համարում են, որ այդ հարցը անհրաժեշտ է լուծել դիվանագիտական մեթոդներով։ Եվ իմ կարծիքով, սիրիական խնդիրը կարող է լուծվել այն դեպքում, եթե կողմերին հաջողվի հաշտեցնել Ասադին ու Էրդողանին։ Սա առաջին պահն է։

Երկրորդը կապված է Թեհրանի գագաթնաժողովի արդյունքներով ձեռք բերված հացահատիկի գործարքի հետ։ Հիմա պարզվում է, որ հացահատիկի այն ծավալները, որոնց մասին խոսում էր Ուկրաինան (20-25 մլն տոննա), չկան։ Հետեւաբար, այս հարցի շուրջ կան բազմաթիվ երկիմաստություններ։ Նույնիսկ Եգիպտոսը նախօրեին խզեց պայմանագիրը Ուկրաինայի հետ, քանի որ, ինչպես պարզվեց, հացահատիկ չկա։ Կասկած ունեմ, որ այս թեմայի շուրջ ինչ-որ քաղաքական խաղեր են ընթանում։

- Ստացվում է, որ հենց Ռուսաստանն է դառնու՞մ հացահատիկի համաշխարհային շուկաների հիմնական մատակարար։

-Օբյեկտիվորեն, այո։ Ուկրաինական հացահատիկի հայտարարագրված՝ 20-25 մլն տոննա պաշարները կազմում են համաշխարհային ծավալների ընդամենը 5-6 տոկոսը։ Ուստի հիստերիան այն մասին, որ առանց ուկրաինական հացահատիկի կսկսվի համաշխարհային սով, կատարյալ անհեթեթություն է։

- Ի վերջո ռուս-թուրքական հարաբերությունների ապագայի մասին՝ ինչպիսի՞ն եք դա պատկերացնում:

- Լսեցեք, որ՞ ապագայի մասին է խոսքը: Մենք ունենք հիանալի հարաբերություններ և այդպիսի հիանալի ապագա:

Caliber.Az

Դիտումներ: 357