«Պուտինը և Էրդողանը քննարկելու են Ղարաբաղի և Զանգեզուրի միջանցքի ապաշրջափակման հարցը»
Սերգեյ Մարկովը Caliber.Az կայքում

Հարցազրույց  04 Օգոստոսի 2022 - 14:07

Ինչպես արդեն հաղորդվել է, օգոստոսի 5-ին Սոչիում նախատեսվում է Ռուսաստանի և Թուրքիայի նախագահներ՝ Վլադիմիր Պուտինի և Ռեջափ Թայիբ Էրդողանի հանդիպումը, որի ժամանակ կողմերը պատրաստվում են քննարկել տարածաշրջանային և համաշխարհային օրակարգի արդիական հարցերը։

Caliber.Az-ին մեկնաբանելով առաջիկա միջոցառումը՝ ռուսաստանցի պետական և հասարակական գործիչ, դիվանագետ Սերգեյ Մարկովը երկու համաշխարհային առաջնորդների առաջիկա հանդիպումը բնութագրել է, որպես դրական և ժամանակին։

«Պուտինը և Էրդողանը՝ ականավոր քաղաքական գործիչներ են, դա միանգամայն ակնհայտ է, նրանց յուրաքանչյուր հանդիպումը գտնվում է Արևմուտքի լարված ուշադրության տակ, երկուսն էլ անցկացնում են սեփական ազգային շահերին ուղղված քաղաքականություն, և վայելում են իրենց ժողովրդի մեծամասնության աջակցությունը։ Իմ կարծիքով, դա երկու քաղաքական գործիչների բարեկամական հանդիպում է, որը ենթարկվում է Արևմուտքի կողմից կատաղի հարձակումներին, բայց չնայած հարաբերությունների բարդությանը՝ միմյանց աջակցում են, միշտ իրենց խոսքերի տեր են և ամենից հաճախ են փոխզիճում գտնում։

Իմ կարծիքով, առաջնորդները կքննարկեն մի քանի առանցքային հարցեր, որոնցից առաջինը, եթե իրերը անվանենք իրենց անուններով, կայանում է նրանում, թե ինչպես շրջանցել Արևմուտքի պատժամիջոցները։ Այսինքն կողմերը կքննարկեն մի սխեմա, որը թույլ կտա Ռուսաստանին Թուրքիայի միջոցով շրջանցել արեւմտյան պատժամիջոցները, և այս դեպքում Անկարան կստանա հսկայական դիվիդենտներ։ Մյուս կողմից, մի քանի անգամ ավելացել է ռուսաստանցիների կողմից Թուրքիայում անշարժ գույքի գնումները, իսկ թուրքական բիզնեսը լուրջ ներդրումներ է ստանում ռուս գործարարներին եվրոպական պատժամիջոցներին շրջանցելու մեջ օգնություն ցուցաբերելու հաշվին։ Այնպես որ, առաջնորդները, ամենայն հավանականությամբ քննարկելու են այս ֆինանսական սխեմայի աշխատանքի մեխանիզմի կատարելագործումը։

Երկրորդ հարցը կապված է ուկրաինական հացահատիկը արտաքին շուկաները դուրս բերելու հետ։ Այն փաստը, որ ԱՄՆ-ը և Եվրամիությունը բարձրացրել են այս գործընթացի կարգավիճակը, Պուտինի և Էրդողանի համար բացում է այն սեփական շահերի համար օգտագործելու հնարավորություններ։ Այսպիսով, հենց Թուրքիայի միջոցով է անցկացվելու այդ հացահատիկի վերավաճառքը, ինչը նշանակում է, որ Անկարան կստանա լուրջ ֆինանսական միջոցներ, փաստորեն, դրանով կարող է միլիարդներ վաստակել։ Մոսկվան նույնպես կշահի, քանի որ այն պայմանների հիման վրա, որոնց հիման վրա հացահատիկ կարտահանվի ուկրաինական նավահանգիստներից, տեղի կունենա նաև ռուսական հացահատիկի և ռուսական կալիումային պարարտանյութերի ապաշրջափակում։ Ընդհանուր առմամբ, Մոսկվան այս համաձայնագրից շատ ավելի կշահի, քան Կիևը։

Երրորդ հարցը, որ կքնարկվի Սոչիում, դա Սիրիան է։ Թուրքիան այնուամենայնիվ չի վերացրել հատուկ ռազմական գործողության անհրաժեշտությունը այն տարածքներում, որտեղ ապրում են քրդերը։ Ռուսաստանը, սկզբունքորեն, դեմ չէ, որպեսզի Թուրքիան հարվածի ամերիկամետ քրդերին, սակայն դեմ է դրան, որպեսզի վնասվեն Դամասկոսում Բաշար ալ-Ասադի կառավարության իրավունքները։ Ուստի նախագահները անպայման կքննարկեն այս նուրբ պրոբլեմատիկան։

Չորրորդ հարցը՝ Ղարաբաղն է։ Ակնհայտ է, որ կան չլուծված խնդիրներ, որոնք կապված են 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի Եռակողմ հայտարարության կետերի իրագործման հետ։ Մինչ օրս հայկական զինված կազմավորումները դեռ ամբողջությամբ դուրս չեն բերվել, Զանգեզուրի տրանսպորտային միջանցքը չի ապաշրջափակվել։ Կարծում եմ, որ Պուտինը ու Էրդողանը կքննարկեն այդ պայմանավորվածությունների իրականացման հնարավոր տարբերակները։ Երևի նախագահները կանդրադառնան նաև տնտեսական նախագծերի իրականացմանը, մասնավորապես Աղկույուում ԱԷԿ-ի կառուցմանը, որի շրջանակներում Ռուսաստանը Թուրքիային օգնում է ստեղծել ատոմային արդյունաբերության տնտեսության մի ամբողջ նոր հատված։ Ամենայն հավանականությամբ, կկայանա նաեւ «Թուրքական հոսք» գազատարի հետ կապված հարցերի քննարկումը։

Դրանով հանդերձ, Ռուսաստանը շահագրգռված է նրանում, որպեսզի եկրից արևմտյան ընկերությունների հեռանալուց հետո այդ խոռոչը լրացնի թուրքական բիզնեսը, ուստի այդ մասին, անկասկած, Սոչիում խոսք կգնա», - ռուս դիվանագետը թվարկել է կանխատեսվող բանակցային օրակարգի առավել կարևոր հարցերը։

Ս. Մարկովը բնութագրել է նաև Ռուսաստան-Թուրքիա-Իրան եռանկյունում տարածաշրջանային հարաբերությունների հեռանկարը ՝դրանք գնահատելով որպես հարաբերությունների համակարգ այն երկրների միջև, որոնք հարգում են իրենց ինքնիշխանությունը և պատրաստ չեն ծռվել Արևմուտքի տակ։

«Նման պետություններին կարելի է որոշ չափով վերագրել նաև Հնդկաստանը, Ինդոնեզիան և Սաուդյան Արաբիան։ Գործը նրանում է, որ Ռուսաստանը, Իրանը և Թուրքիան պատմականորեն կառուցել են այսպես կոչված Աստանայի մոդելի հիման վրա խորհրդակցությունների որոշակի համակարգ, երբ այս երեք երկրները հավաքվել էին Սիրիայում հարաբերությունները կարգավորելու համար։ Սիրիական հարցը մնաց օրակարգում, սակայն Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Իրանի կառավարությունների միջև խորհրդակցությունները այդ թեմատիկայից ավելի հեռու գնացին։ Հաշվի առնելով, որ ԱՄՆ-ի և Եվրամիության առաջնորդությունը գնում է դեպի անցյալը, խոշոր երկրները չեն ցանկանում սահմանափակել իրենց ինքնիշխանությունը և իրենց քաղաքականությունը ձևավորելու են միջազգային հարաբերությունների համակարգի միջոցով։ Աշխարհաքաղաքական եռանկյունների շղթայի տեսքով նոր ձևաչափը ներկայացնում է ապագա աշխարհի ճարտարապետությունը, որն արդեն կլինի ոչ միաբևեռ և նույնիսկ ոչ բազմաբևեռ, այլ բազմաակումբային»,- ամփոփել է Ս.Մարկովը։

Caliber.Az

Դիտումներ: 267