Հայոց պատմության X ժամը
Փաշինյանը նորից դեմ է արտահայտվել Էջմիածնին

Վերլուծություն  25 Մայիսի 2024 - 09:46

Նախօրեին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ Ազգային ժողովում կառավարության ժամի հերթական նիստ է անցկացրել, որի ընթացքում մի շարք ուշագրավ ու կարևոր հայտարարություններ է արել։

Այնուամենայնիվ, չի անցել առանց բառերի ու թվերի աճպարարությամբ և նույնիսկ նոր բառերի հորինմամբ: Հաջորդ հատվածը ընկալելու համար դժվար է հենց նրանում նմանատիպ հատվածների առատության պատճառով, սակայն Փաշինյանի քաղաքականությունը հասկանալու համար այն կարդալ, այնուամենայնիվ խորհուրդ է տրվում։ «Մենք ասում ենք, որ Հայաստանի Հանրապետության տարածքը՝ 29743 քառ. կմ. է։ Եվ սա իրական Հայաստանի հայեցակարգն է։ Մարդիկ, ովքեր չեն պատասխանում այս հարցին՝ հանդիսանում են պատմական Հայաստանի հայեցակարգ կրողներ։ Բայց մենք պետք է մեզ համար հստակ պատկերացնենք այս հայեցակարգի տրամաբանությունը, քանի որ երբ որևէ մեկը ասում է, որ Հայաստանի Հանրապետության տարածքը 29743 քառակուսի կիլոմետր չէ, նրանք, իրենց կարծիքով, ճանապարհ են բացում նրա համար, որպեսզի հնարավոր լիներ ասել, որ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքը, ասենք՝ 300 հազար քառակուսի կիլոմետր է։ Բայց նրանք չեն հասկանում, իսկ եթե հասկանում են, ապա ավելի վատ, որ դրանով նույն ճանապարհն են բացում մյուսների համար, ովքեր կարող են ասել, որ Հայաստանի ինքնիշխան տարածքը 23 քառ. կմ. է, ոչ թե հազար, այլ հենց 23։ Եվ այն, ինչ նրանք ուզում են անել... Այստեղ վեճը կոնկրետ քառակուսի կիլոմետրերի մասին չէ, այստեղ վեճը այն մասին է, թե ինքնիշխան Հայաստանի Հանրապետությունը գոյություն ունի, թե ոչ։ Նման ճանապարհով շարժվելով, ընկնում ես «անպետության» դաշտ, և մարդիկ, ովքեր հայտարարում են, ոդ նրանք «անակնկալների շարժում» են, այս «անակնկալների շարժումը» ուղիղ տանում է դեպի «անպետության», «անանկախության», «անինքնիշխանության» և «անքաղաքացիների»:

Եթե կարտոֆիլի պես կլպել Փաշինյանի լեզվական շերտերի ամբողջ համազգեստը, ապա կարելի է հասկանալ՝ նա շարունակում է պնդել այն միտքը, որ առանց սահմանների սահմանազատման՝ Հայաստանը որպես ինքնիշխան պետություն պարզապես գոյություն չունի։ Այո, շատ պետությունների միջև դեռևս չկա սահմանազատում, բայց նրանք իրենց հետևում չունեն օկուպացիայի հետ կապված չպարզաբանված հարաբերությունների «շլեյֆ»: Փաշինյանը տողերի արանքում ճիշտ է մատնանշում այն մասին, որ հենց Հայաստանն է Ադրբեջանի տարածքի մի մասը մինչև վերջերս օկուպացված պահելու ուժով՝ ինքն է ստեղծել իրեն սիմետրիկ պատասխանի բարենպաստ նախադեպը։

Փաշինյանը շարունակել է. «Նրանք ուզում են, որ Երևանի կենտրոնում գտնվող սրճարանում նստած Հայաստանի Հանրապետության մարդիկ երազեն Կարսի մասին և այդպիսով կորցնեն Երևանը։ Նրանք ուզում են, որ իրական Կապանում նստած մարդիկ երազեն Զանգելանի կամ, ինչպես իրենք են ասում, Սանասարի մասին, և այդպիսով կորցնեն իրական Հայաստանն ու իրական Կապանը։ Սրանում է «իրական Հայաստան» և «պատմական Հայաստան» հասկացությունների տարբերությունը։ Եվ այստեղ ընտրությունը շատ հասարակ է, այո, մեր ընտրությունը իրական Հայաստանի և պատմականի միջև է, այն տարբերությամբ, որ իրական Հայաստանը՝ դա ապագայի մասին է։ Մենք իրական Հայաստանի սահմանները գիտենք մինչև միլիմետրի ճշտությամբ և ապահովում ենք նրա անվտանգությունը, ոչ թե առավոտից երեկո ինչ-որ մեկի ոտքերին ընկնելով, խնդրելով, որ գան մեզ պաշտպանեն, այլ կանգնելով մեր օրինական դիրքերում»։

Այստեղ, բացի «իրական Հայաստանը պատմականի փոխարեն» արդեն հայտնի բանաձևից, թվում է, թե առաջին անգամ հնչել է՝ իրենց երկրի ինքնիշխանությունը՝ երևակայական հովանավորների միջամտությունից պաշտպանելու ձայնը։ Փաշինյանը առաջին անգամ է հնչեցրել այն միտքը, որ իր ճակատագիրը արտաքին ուժերի շահերի հետ կապելու ավանդույթին պետք է վերջ տրվի։

Սա ասելով, Փաշինյանը ավելի հեռու գնաց՝ չվարանելով մատնացույց անել հայ հասարակության ներսում հինգերորդ շարասյոանը, այն է՝ հայկական եկեղեցուն։ «Նրանք, ովքեր ուզում են մեզ դուրս բերել մեր օրինական սահմաններից, դա անում են նրա համար, որպեսզի մեզ դարձնեն օրինական թիրախ ուրիշների համար: Ինչի՞ համար։ Որպեսզի հայտնվեն երկրներ, որոնք կասեն. այ տեսեք, Հայաստանը չի կարող լինել անկախ երկիր՝ ապրեք, լափեք, նույնիսկ մոմ վառեք, իսկ մնացածը մենք կորոշենք ձեր փոխարեն։ Կան նաև կառավարման այլ համակարգեր, ձեր ինչի՞ն է պետք կառավարությունը, ձեր ինչի՞ն է պետք տեղական ինքնակառավարումը, ձեր ինչի՞ն է պետք խորհրդարանը, երբ կան թեմեր: Ձեր ինչի՞ն է պետք 10 մարզեր: Դուք կունենաք 10 թեմ: Վերջիվերջո ,հայ ժողովուրդը ուներ ուրիշների կողմից պարտադրված այս փորձը, երբ գնում և օծվում էին Կեսարիայում, վերադարնում էին Հայաստան և դարնում ազդեցության գործակալներ։ Պապ թագավորը կարողացել է նրանց ֆիզիկապես քարշ տալ Հայաստան, բայց ազդեցության գործակալների հարցը այդ օրվանից մինչ օրս այդպես էլ չի լուծվել։ Բայց ես վստահ եմ, որ սա էլ 2-3 ամսվա ընթացքում կլուծվի։ Եվ այն հարցը, որը հիմա լուծվում է Հայաստանում, դա 6 կամ 30 տարվա հարց չէ, դա հազարամյա հարց է»։

Մենք հիմա վարչապետի հետ չենք մտնելու՝ հնության դեպքերի ճշտության առնչությամբ գիտական բանավեճի մեջ, այլ կկենտրոնանանք ասվածի էության վրա։ Իսկ էությունը նրանում է, որ Փաշինյանը հայկական եկեղեցուն բացահայտ մեղադրել է ի շահ երրորդ ուժերի՝ հայության հազարամյա դավաճանության մեջ։ Էջմիածնի վրա գրոհը ամրապնդվել էր նաև եկեղեցու կողմից իր հարկվող եկամուտները թաքցնելու կասկածի հնչեցմամբ: «Մենք ասացինք, որ չենք ուզում ստվերային տեղ թողնել ընդհանուր դրամական շրջանառության մեջ։ Մենք հասկանում ենք, որ հայկական եկեղեցին ունի իր առանձնահատկությունները, և մենք պաշտոնապես առաջարկել ենք հարկային համակարգ մտցնել և հավաքագրված ամբողջ գումարը վերադարձնել եկեղեցուն, և այս առաջարկը արվել է պաշտոնապես, և ինձ համար զարմանալի է, թե ինչու է այն մերժվել»,- ասել է վարչապետը։

Նրա խոսքով, կառավարությունը պարզապես ուզում է թափանցիկություն։ «Երբ վերլուծում ենք, թե ինչ կարող է լինել այս առաջարկի մերժման պատճառը, ապա գալիս ենք այն եզրակացության, որ խնդիրը թափանցիկություն մեջ է, քանի որ, ամենայն հավանականությամբ, կան ֆինանսական հոսքերի հետ կապված խնդիրներ, հակառակ դեպքում թող որևէ մեկը բացատրի, թե ինչու է այս առաջարկը մերժվել»,- սպառնալիորեն եզրափակել է վարչապետը։ Այսպիսով, հայ եկեղեցու հետ պատերազմը թեւակոխում է, կարելի է ասել, վճռական փուլ։

Եվ վերջում արժե հիշեցնել նաև Փաշինյանի ևս մեկ հայտարարության մասին, որը վերաբերվում է Բաքվում 44-օրյա պատերազմից առաջ՝ կանխատեսումների մասին Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոյի խոսքերին։ Հիշեցնենք, որ Բելառուսի նախագահը նշել էր, որ «այն ժամանակ մենք եկանք այն եզրակացության, որ պատերազմում հնարավոր է հաղթել»։ Խեղաթյուրելով Լուկաշենկոյի խոսքերի էությունը՝ Փաշինյանը հայտարարել է հետևյալը. «Բելառուսի նախագահն ասել է այն, ինչ ես չորս տարի փորձում եմ ասել Հայաստանի Հանրապետությանը, բայց հասկանալի պատճառներով չկարողացա այդ մասին ուղիղ ասել։ Հիմա, քանի որ առիթ կա, ես ուզում եմ ուղիղ ասել այն, ինչ չորս տարի փորձում եմ հասցնել։ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի նախապատրաստմանը ոչ մեր կողմից են մասնակցել մեր դաշնակիցները։ Ես գիտեմ ՀԱՊԿ-ի անդամ առնվազն 2 երկրներ, որոնք մասնակցել են մեր դեմ պատերազմի նախապատրաստմանը։ Եվ ես պետք է ասեմ, որ այս պատերազմը եղել է նույնիսկ ոչ Լեռնային Ղարաբաղի համար, այս պատերազմը Հայաստանի Հանրապետության «հանկարծականության» համար էր։ Լուկաշենկոն ասել է ճշմարտությունը, և լավ է, ես ուրախ եմ, որ նա այդ մասին ասել է հրապարակավ: Բայց դեռ կան մարդիկ, ովքեր պետք է դա հրապարակավ ասեն»:

Բելառուսի և Ռուսաստանի հասցեին Փաշինյանի այս հայտարարությունները իրականում հիանալիորեն տեղավորվում են Փաշինյանի ընդհանուր գծի մեջ։ Չէ որ Փաշինյանի հիմնական լսարանը հիմա՝ հայ ընտրազանգվածն է։ Մոսկվային և Մինսկին մեղադրելով Ադրբեջանի հետ Հայաստանի դեմ դաշինքի մեջ՝ Փաշինյանը լայն ընտրազանգվածի առջև ոչ միայն արևմտամետ կուրս է ցույց տալիս, այլ նաև հայության աչքում ազատվում է պատերազմում կրած պարտության համար պատասխանատվությունից։ Հայաստանի վարչապետը ժողովրդին ցույց է տալիս, որ անհնար էր հաղթել պատերազմում, որ, ըստ հին լեգենդի, Ադրբեջանի կողմում էին ոչ միայն Թուրքիան, Պակիստանն ու ահաբեկիչները, այլ նաև Ռուսաստանը Բելառուսի հետ միասին։ Հայերը հաճույքով են կուլ տալիս իրադարձությունների նման մեկնաբանությունը, չէ որ եթե սուտն արդարացնում է սեփական փլուզումը, ապա այդպես հեշտ է դրան հավատալ։

Այնուհետև Փաշինյանը անում է ևս մեկ խելամիտ հնարք՝ նա Ադրբեջանի հետ ՀԱՊԿ երկրների իբր դավադրությունը կապում է Երևանում վերջերս տեղի ունեցած բողոքի ցույցերի հետ՝ որպես Հայաստանի Հանրապետությունը ոչնչացնելու միասնական ծրագրի մաս։ «Չստացվեց։ Այժմ տեղի ունեցավ ևս մեկ փորձ 2024 թվականի մայիսի 9-ին։ Էլի չստացվեց ու չի ստացվի»,- ասել է Փաշինյանը։ Այս համատեքստում նրա համար ավելի հեշտ է սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացը ներկայացնել որպես Հայաստանի ինքնիշխանության երաշխիք։

Այս հայտարարությունը, թերեւս, իր վերջին ելույթի համատեքստում կուպրի միակ գդալն է մեղրի տակառում։ Չարժե Ադրբեջանը օգտագործել նման մանիպուլյացիաների համար, նույնիսկ եթե դա կեղծիք է հանուն փրկության։ Ընդհանուր առմամբ, կարելի է եզրակացնել, որ վարչապետ Փաշինյանը վստահորեն ձգտում է իր երկիրը ազատել արտաքին մանիպուլյացիայի դարավոր կապանքներից։ Էջմիածնին ուղղված բաց մարտահրավերը՝ դրա լավագույն օրինակն է։

Caliber.Az

Դիտումներ: 79