ՀԱՊԿ-ից Հայաստանի դուրս գալը լուծվա՞ծ հարց է
Սաբիտովն ու Մուլլոջանովը՝ Caliber.Az-ի տաղավարում

Հարցազրույց  03 Հունիսի 2024 - 14:16

Վերջերս Հայաստանը պաշտոնապես ծանուցեց Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) քարտուղարությանը, որ չի ստորագրելու կազմակերպության 2024 թվականի բյուջեն, հետևաբար երկիրը ֆինանսական պարտավորություններ չունի կառույցի առջև։

«Հայաստանի Հանրապետությունը պաշտոնապես ծանուցել է ՀԱՊԿ քարտուղարությանը, որ ՀՀ-ն ձեռնպահ կմնա «ՀԱՊԿ 2024թ. բյուջեի մասին» ՀԱՊԿ հավաքական անվտանգության խորհրդի՝ 2023թ. նոյեմբերի 23-ի որոշմանը միանալուց և դրանով նախատեսված՝ կազմակերպության գործունեության ֆինանսավորմանը մասնակցելուց», - ասված է ՀՀ ԱԳՆ հայտարարության մեջ։

Այս որոշումը վկայում է, որ Հայաստանը փաստացի դուրս է եկել ՀԱՊԿ-ից։ Անդամավճար չեն վճարվում, և հրապարակայնորեն հրաժարվում են մասնակցել ցանկացած մանևրի և բարձրագույն ղեկավարության զորավարժություններին:

Հարց է առաջանում՝ ինչպիսի՞ն է այս կազմակերպության ապագան նման իրավիճակում։ Ի վերջո, Հայաստանի օրինակն այս դաշինքի մյուս մասնակիցների մոտ կարող է կասկածներ առաջացնել կառույցի պահպանման նպատակահարմարության վերաբերյալ։ Ինչպե՞ս են գործերը հիմա ընթանում: Արդյո՞ք ՀԱՊԿ-ն ապագա ունի:

Caliber.Az-ին այս հարցի վերաբերյալ իրենց կարծիքն են հայտնել կազմակերպության մասնակից երկրների փորձագետները:

Ղազախ քաղաքագետ, գիտնական Ժակսիլիկ Սաբիթովն ասել է, որ, իր կարծիքով, Հայաստանն իրականում դուրս չի գա ռազմական բլոկից, բայց միևնույն ժամանակ դեմարշներ կանի այս ուղղությամբ։

«Այսինքն՝ նրա այս գործողությունները կհամարվեն որպես դեմարշ։ Օրինակ՝ անդամավճարներ չեն վճարի, կդադարեցնեն իրենց ներկայացուցիչներին ուղարկել վարժանքների, տարբեր ֆորումների, բայց պաշտոնապես ոչ ոք չի պատրաստվում լքել կազմակերպությունը»,- նկատել է գիտնականը։

Իսկ երբ մենք խոսում ենք ՀԱՊԿ-ի ապագայի մասին, դա մեծապես կախված է նրանից, թե ինչպես կավարտվի պատերազմն Ուկրաինայում, ասել է նա։

«Եթե հաղթի Ռուսաստանը կամ Ուկրաինան, կամ եթե կողմերին հաջողվի ինչ-որ զինադադար կնքել, ապա դրանք բոլորը տարբեր սցենարներ կառաջացնեն այս կազմակերպության զարգացման համար»,- կարծում է Սաբիթովը։

Տաջիկ քաղաքագետ Փարվիզ Մուլլոջանովը, ընդհակառակը, վստահ է, որ ՀԱՊԿ-ի գործունեության ֆինանսավորմանը մասնակցելուց հրաժարվելու Հայաստանի որոշումը ևս մեկ քայլ է այդ երկրի՝ դաշինքից դուրս գալու ուղղությամբ։

«Իմ կարծիքով, ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու որոշումն արդեն կայացված է, և Հայաստանը հետևողականորեն շարժվում է այս ուղղությամբ։ Ըստ այդմ, Հայաստանի դուրս գալը ՀԱՊԿ-ից այս պաշտպանական դաշինքում խորը ներքին ճգնաժամի նշան է։ Ընդ որում, այս ճգնաժամը զուտ արհեստական է, քանի որ արտաքին գործոնները (ԱՊՀ սահմանների երկայնքով անվտանգության նոր մարտահրավերների ի հայտ գալը, ընդհանուր աշխարհաքաղաքական անկայունությունը), ընդհակառակը, պետք է միավորեն կազմակերպության անդամներին՝ դրանով իսկ բարձրացնելով ՀԱՊԿ կայունությունը։ Բանն այն է, որ յուրաքանչյուր պաշտպանական դաշինքի ուժը ոչ այնքան զենքի և զինամթերքի քանակի մեջ է, որքան այն վստահության, որ անհրաժեշտության դեպքում և ցանկացած մասնակից երկրի առաջին կոչով կազմակերպությունը անմիջապես օգնության կգա անգամ հնարավոր խոչընդոտների առկայության դեպքում:

Հայաստանն այսօր ամեն կերպ ցույց է տալիս, որ իր վստահությունը դաշինքի նկատմամբ Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմից հետո լիովին խարխլվել է։ Իսկապես, հայկական կողմի տեսանկյունից թվում է, թե Ռուսաստանը, լինելով ՀԱՊԿ-ի առանցքային տարրը, որոշել է չմիջամտել հակամարտությանը, քանի որ համարել է, որ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերություններն իր համար շատ ավելի կարևոր են, քան Հայաստանի հետ։ Բացի այդ, շատ են շահարկումները, որ Ռուսաստանը մտադիր էր օգտագործել Ղարաբաղյան պատերազմը Փաշինյանի իշխանությունը տապալելու համար։ Թե որքանով է արդարացված Հայաստանի ղեկավարության և հասարակության զգալի մասի այս համոզմունքը, առանձին հարց է բայց ամեն դեպքում Երևանի դիրքորոշումը թաքնված ազդեցություն ունի ՀԱՊԿ մյուս անդամների վրա՝ խաթարելով նրանց վստահությունը երկարաժամկետ հուսալիության նկատմամբ։

Այլ կերպ ասած՝ խոսքը վստահության ճգնաժամի մասին է, քանի որ դաշնակից երկրների մոտ ամեն դեպքում հարցեր են առաջանում, օրինակ՝ որքանո՞վ է Ռուսաստանը (նշանակում է՝ ՀԱՊԿ-ը) հուսալի դաշնակից։ Որտե՞ղ է երաշխիքը, որ ճգնաժամի դեպքում ՌԴ իշխանությունները կառաջնորդվեն դաշնակցային պարտավորություններով, այլ ոչ թե աշխարհաքաղաքական բնույթի նկատառումներով ու շահերով»,- նկատում է վերլուծաբանը։

Caliber.Az

Դիտումներ: 66