«Զտումներ» կան՝ փաստեր չկան
Ինչի՞ է դիմելու Փաշինյանը

Վերլուծություն  02 Փետրվարի 2024 - 17:49

Հայաստանում շարունակվում են՝ Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովայի վերջին հայտարարությունների քննարկումները։ Մասնավորապես, զգացմունքների փոթորիկ են առաջացրել Զախարովայի խոսքերը՝ ղարաբաղցի հայերի դեմ իբր «էթնիկ զտումների» մասին հայկական կողմի պնդումների վերաբերյալ։ «Կցանկանայի որ ներկայացնեն ինչ-որ փաստեր, եթե կա Երևանում հեղինակավոր համարվող որևէ միջազգային կազմակերպության գոնե ինչ-որ փաստաթուղթ։ Օրինակ՝ ՄԱԿ-ի կամ մեկ այլ կազմակերպության։ Եթե կա գոնե ինչ-որ փաստաթուղթ, կամ որևէ հայտարարություն, որը կվկայեր այն մասին, որ նման «էթնիկ զտումներ» եղել են, բարի եղեք, մեզ տրամադրել այդ փաստաթղթի հղումները», - ասել է Զախարովան:

Այս հայտարարությունը առաջացրել է պաշտոնական Երևանի բուռն արձագանքը։ Այսպես է հայտարարել՝ Հայաստանի Ազգային ժողովի փոխխոսնակ Ռուբեն Ռուբինյանը. «ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցչի արձագանքը ցավալի է նաև այն համատեքստում, որ մենք՝ «ցեղասպանություն» (չակերտները-խմբ.) վերապրած ժողովուրդ ենք, որը բախվում է նաև դրա ժխտման հետ։ Ես համարում եմ, որ կարելի էր ավելի զգայուն լինել՝ դաշնակից ժողովրդի հետ տեղի ունեցած ողբերգության վերաբերյալ մեկնաբանություններում»,- ասել է Ռուբինյանը՝ Հայաստանի Հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում։

Դե, առաջինը, նորից «ցեղասպանության» մասին։ Նույնիսկ եթե մի պահ զուտ հիպոթետիկ պատկերացնել, որ 1915 թվականի իրադարձությունները կարելի է որակել որպես ցեղասպանություն, ապա հարց է առաջանում, ո՞վ է ձեզ իրավունք տվել այդ իրադարձությունները պրոյեկտել այն ամենի վրա, ինչ կատարվում է ձեզ հետ և տեղի կունենա պատմության մեջ: Զուտ մանիպուլյացիա։ Սակայն, Ռուբինյանի «ցեղասպանության» դիմելը նաև վկայում է Ղարաբաղի հայերի «էթնիկ զտումների» հարցում հայկական դիրքորոշման անզորության մասին։ Չէ որ, եթե դա հնարավոր լիներ ապացուցել, ապա զուտ մանիպուլյատիվ միջոցի կարիքը չպետք է ծագեր, որը հանդիսանում է «հայոց ցեղասպանությունը»։ Առավել ևս, այս նույն միտքն ամրապնդում է նաև ինքը Ռուբինյանը՝ չներկայացնելով Ղարաբաղի խաղաղ բնակչության նկատմամբ բռնություն գործադրելը ապացուցող ոչ մի փաստ, և միայն դիմելով առասպելական «ցեղասպանությանը»։

Այս ֆոնին հատկապես հիմար տեսք ունի հայերի՝ իրենց այդ մանիպուլյացիաներում աջակցելու պահանջը։ Այն ամենը, ինչ Մոսկվան օբյեկտիվորեն կարող էր «տալ» Երևանին 44-օրյա պատերազմից հետո՝ դա Ղարաբաղի հետաձգված կարգավիճակի թեմայի մեջ գցելն էր։ Սակայն, բախվելով իր ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության լիովին վերականգնմանն ուղղված Ադրբեջանի վճռական քաղաքականությանը՝ Կրեմլին այլ բան չէր մնում, քան ընդունել իրականությունը և մոռանալ այդ թեման։ Դրա հետ մեկտեղ, Մոսկվան 2022 թվականի Պրահայի հայտարարությունները օգտագործել է նրա համար, որպեսզի Փաշինյանին ներկայացնել որպես միակ «մեղավոր» Բաքվի հետ չվիճելու իր ձգտումների մեջ։ Նախագահ Պուտինի, արտաքին գործերի նախարար Լավրովի և ԱԳՆ խոսնակ Զախարովայի հետագա հայտարարությունների էությունը հանգեցվել են նրան, որ, իբր, նրանից հետո, երբ Փաշինյանը հայտարարել է «Ղարաբաղը՝ Ադրբեջան է», Մոսկվան այլևս ոչնչով չի կարող օգնել։ Կա այս մանևրի մի քանի պատճառ։ Առաջինը, Կրեմլը փորձում է այս կերպ իջեցնել Փաշինյանի վարկանիշը՝ նրան հայության աչքում դավաճան ներկայացնելով։ Իսկ երկրորդը, ինչպես մի անգամ նշել է քաղաքագետ Ֆարհադ Մամեդովը, հանգստացնել ռուս աջակողմյան հայրենասիրական ուժերին, որոնք տրամադրված են հետխորհրդային ողջ տարածքում իրենց ազդեցության վերականգնմանը։

Ինչ էլ որ լինի, Մոսկվան Երևանին հստակ հասկացնել է տալիս, որ չի աջակցելու հայկական նոր «տանջանքային» նարատիվներին: Դա առաջին հերթին պայմանավորված է նրանով, որ Կրեմլում չեն ուզում խաղալ Եվրոպայում նախաձեռնված խաղում, որը նշանակում է՝ Հարավային Կովկասի տարածաշրջանից Ռուսաստանին դուրս մղելուն։ Հատկապես Արևմուտքն է նախաձեռնել և մինչև այժմ պեդալահարում է «Ղարաբաղի հայերի իրավունքների և անվտանգության» երևակայական խնդիրը։ Ընդ որում, բախվելով այն փաստին, որ այս նարատիվը ոչ մի կերպ Բաքվին չի խանգարել իրականացնել արդար հակաահաբեկչական գործողություն, Երևանը ու նրա կուրատորները փորձում են Ղարաբաղի հայերի Հայաստան կամավոր վերաբնակեցումը ներկայացնել որպես «էթնիկ զտում»: Միանգամայն հավանական է, որ Երևանը իր էմիսարների միջոցով Ղարաբաղի հայերին տվել է հենց այս հրահանգը՝ «եթե գործողություն լինի, բոլորդ հեռացեք»։ Համենայնդեպս, Ադրբեջանից հեռացած հայերից ոմանց հետ զրույցները հաստատում են այս վարկածը։ Չենք մոռանա նաև հայերի հեռանալու դրդապատճառի հոգեբանական բաղադրիչի մասին՝ նրանցից շատերի հայրերն ու պապերը (իսկ հաճախ և անձամ իրենք) մասնակցել են ադրբեջանցիների էթնիկ զտումներին; նրանք հեռացան, քանի որ չգիտեին, թե ինչպես ապրել այս զտումների զոհերի ժառանգների հետ: Բայց, դա, ինչպես ասում են, մեր խնդիրը չէ։

Ինչպիսին էլ , որ լինեն Ղարաբաղի հայերի դրդապատճառները, ՄԱԿ-ը հաստատել է, որ նրանց նկատմամբ ոչ մի բռնի գործողություններ չեն իրականացվել։ Առավել ևս, այդ նույն փաստը հաստատել է նաև անձամբ վարչապետ Փաշինյանը, հայտարարելով, որ «Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ բնակչությանն անմիջական սպառնալիքներ չկան»։ Եվ հենց Փաշինյանի այս խոսքերն է՝ սեպտեմբերի 22-ին Ֆրանսիայի նախաձեռնությամբ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի արտակարգ նիստում հիշեցրել Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարար Ջեյհուն Բայրամովը։ Ընդհանուր առմամբ, սա, իհարկե, շատ զգայուն հարված էր ոչ միայն հայկական նախաձեռնությանը, այլ նաեւ Հայաստանի իշխանության իմիջին։ Չէ որ պարզվում է, որ վարչապետը ասում է մի բան, իսկ արտաքին գործերի նախարարը՝ բոլորովին այլ բան։

Մինչդեռ հատկապես Զախարովայի հայտարարությունից հետո է հստակ երևում, որ Փաշինյանը, դեռ սեպտեմբերին հայտարարելով, որ Բաքվի կողմից ղարաբաղցի հայերի նկատմամբ բռնության փաստեր չկան, ոչ միայն կառուցողական մոտեցում է ցուցաբերել հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման նկատմամբ, այլ նաեւ հարվածի տակից դուրս է բերեց Մոսկվային, որին հայ ռեւանշիստներն ու Արեւմուտքի ներկայացուցիչները նետվեցին մեղադրել հայերին դավաճանության մեջ։

Այս ֆոնին գնալով ավելի արժանահավատ են դառնում լուրերն այն մասին, որ Փաշինյանի անձը արդեն Արևմուտքին ձեռք չի տալիս, և առավել ևս, որ նրա համար ամենամեծ վտանգ է ներկայացնում հատկապես մերձավոր շրջապատը՝ չէ որ հենց նրա ներսում էլ կենտրոնացվել են արևմտամետ ուժերը։

Ըստ երևույթին, Փաշինյանի կադրային քաղաքականությունը կարող է դաժան կատակ խաղալ նրա հետ։ Այդ ժամանակ, հինգ տարի առաջ, իր իշխանությունը ամրապնդելու համար՝ նա իրեն շրջապատեց Արևմուտքի կողմնակիցներով։ Իսկ հիմա նա ի՞նչ է անելու, նրանցից պաշտպանվելու համար։

Caliber.Az

Դիտումներ: 153