Հնարավոր է արդյո՞ք ռուսական մենաշնորհային միջնորդության վերսկսումը Ֆարհադ Մամեդովի քննարկումները

Քաղաքագետ, Հարավային Կովկասի հետազոտական կենտրոնի ղեկավար Ֆարհադ Մամեդովը իր տելեգրամ ալիքում հարց է տվել՝ հնարավոր է արդյո՞ք ռուսական մենաշնորհային միջնորդության վերսկսումը։

«Անցած երկու տարվա բանակցությունները հիշեցրել են այն իրադարձությունները, որոնք միջազգային ասպարեզում ծավալվել են պատերազմի 44 օրերից առաջ, ընթացքում և հետո…

Մինչ պատերազմը բանակցություններում առաջին ջութակով նվագում էր Ռուսաստանը, պատերազմի ժամանակահատվածում ակտիվացավ ԱՄՆ-ը, նույնիսկ հայտարարեցին բեկման մասին (սկանդինավյան խաղաղապահներ), սակայն վերջին պահին Ռուսաստանը վերսկսեց իր մասնակցությունը և 44-օրյա պատերազմից հետո ուներ լիարժեք նախաձեռնություն։ Ճիշտ այդպես, պասիվության և դիտողության որոշակի ժամանակահատվածից հետո, ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի ակտիվությունից հետո վերջին մեկ ամսում Մոսկվան վերսկսել է իր միջնորդությունը՝ օգտագործելով ֆրանսիական հիմարությունը և ակտիվացնելով իր ռեսուրսները «տեղում»։

Այս երկու տարվա ընթացքում ռուսական բանակցային գործընթացի տրամաբանությունը խախտվել է. արդիականացվել է խաղաղ պայմանագիրը, որը, Մոսկվայի մտահաղացմամբ, պետք է լիներ գործընթացի վերջում։ Ռուսաստանը խաղաղ պայմանագրի թեման արդիականացնում է ապաշրջափակման թեմայիին զուգահեռ՝ աստիճանաբար ապաշրջափակումը դուրս բերելով առաջնահերթության մեջ։ Ադրբեջանի նախագահն ու Հայաստանի վարչապետը Սոչիի հանդիպումից հետո նույնպես նշել են ապաշրջափակման թեման։

Այս երկու տարիների ընթացքում Ադրբեջանի և Հայաստանի մոտ առաջնահերթություն են տրվել նաև այլ թեմաներին.

-Ադրբեջանի համար խաղաղության պայմանագրի հետ մեկտեղ առաջնահերթային է՝ Լաչինի միջանցքը և Ղարաբաղից Հայաստանի ԶՈՒ-ի մնացորդների դուրս բերումը...

- Հայաստանի համար առաջնահերթություն է դարձել սահմանի թեման, Զանգեզուրի միջանցքի «անխոչընդոտության» մերժումը և օրակարգում «կարգավիճակի» թեմայի պահպանումը։

- Ինքնին Ռուսաստանի համար առաջնահերթություն է հանդիսանում բանակցություններում առաջատարի պահպանումը՝ եռակողմ ձևաչափը, Զանգեզուրի միջանցքը, Լաչինի միջանցքում իր բացառիկությունը պահպանելով հանդերձ՝ ՌԽՔ-ի մանդատի երկարաձգումը։

Սակայն!!!

Ժամանակը բաց է թողնվել։ Իսկ դա նշանակում է, ինչպես ասել է Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը՝ «գնալ փոխզիջումների»։

Իսկ ի՞նչ փոխզիջումների է պատրաստ Ռուսաստանը, չէ որ Ռուսաստանը գործընթացի կողմ է։

Ինչպես նաև պետք է արդեն հաշվի առնել գործընթացում ԱՄՆ-ի, ԵՄ-ի և Ֆրանսիայի խորը ներգրավվածությունը։ Անցած երեք օրերի ընթացքում ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի հատուկ ներկայացուցիչները հենց այնպես Բաքու չեն այցելել... Եթե անգամ Մակրոնը բաց թողնի Բրյուսելի հանդիպումը, ապա մնում են ԱՄՆ-ը ու ինքը Շառլ Միշելը, ով կարող է պարզապես ժամանել Թբիլիսի և այնտեղ կազմակերպել հանդիպում։

Վերջին մեկ ամսվա ընթացքում Ռուսաստանն օգտագործել է ճնշման իր ողջ ներուժը, ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի վրա։ Սակայն, ճնշումը անցավ պարապ և տվեց հակառակ արդյունք:

-Ղարաբաղում «Վարդանյանի նախագիծը» կոշտացրել է Բաքվի հռետորաբանությունն արդեն ՌԽՔ-ի նկատմամբ։

-Հայաստանն էլ խառնել է ՀԱՊԿ-ի վերջնական փաստաթղթերը՝ փաստորեն սաբոտաժի ենթարկելով Հայաստանում ՀԱՊԿ առաքելությանը, և դրանով հանդերձ Հայաստանի հասարակական կարծիքի համար ԵՄ առաքելությունից «Ալի Բաբան և 40 ավազակները» միակ միջազգային արձագանքն է...

Այսինքն, Ռուսաստանը ստիպված է հաշվի առնել Բաքվի և Իրավանի առաջնահերթային սպասումները, որպեսզի Ռուսաստանի մասնակցությամբ հասնի բեկման։

Ի՞նչ կառաջարկի:

Խաղաղ պայմանագիր հստակ ձևակերպումներով և պարտավորություններով (ծածկել սահմանին անվտանգության թեման): Եվ դա Մոսկվայում մշակված պայմանագրի տեքստը չէ, և Ռուսաստանը ստիպված է երաշխավորել նախագիծը, որը քննարկվում է երկկողմ ձևաչափով այն հատվածներում, որոնք կանխատեսում են երաշխիքները «տեղում»։

Ապաշրջափակում Ռուսաստանի մասնակցությամբ՝ որպես միջանցքների երկայնքով անվտանգության երաշխավոր, բայց ոչ մի կերպ դրանց մուտքերում և ելքերում։

Հարավային Կովկասը Ուկրաինայում պատերազմից հետո դարձել է ամենականխատեսելի տարածաշրջաններից մեկը, և դա պետք է գնահատել, ստեղծել լրացուցիչ հնարավորություններ.

- Տարածաշրջանի բոլոր երկրների հետ առևտուրը աճել է (🇦🇲 75%, 🇦🇿 30%, 🇬🇪 50%)։

- Առեւտրաշրջանառության աճը կանխատեսում է ֆինանսական հատվածում փոխգործակցության մեխանիզմների որոնում

- Ադրբեջանը և Հայաստանը այս ամիսների ընթացքում չեն քվեարկել Ռուսաստանի դեմ բանաձեւերում

- Պատրաստ են տրանսպորտային հաղորդակցության նախագծերին, որոնք կարեւոր են Ռուսաստանի համար

- Համագործակցություն էներգետիկ ոլորտում՝ Հայաստանում ԱԷԿ, Ադրբեջանի հետ գազ և հնարավոր ներդրումներ Ռուսաստանում։

Մի բան պարզ է, Ադրբեջանում հասարակական կարծիքը բուռն է, իսկ Հայաստանում էլ հանգիստ չէ... Ռուսաստանի այս բոլոր գործողությունները ՌՈՆԿ-րով, Վարդանյաններով, փառքի ծառուղիներով և այլն, ունեն հակառակ ազդեցություն, քան վախ են ներշնչում։

Հակառակ դեպքում «տեղում» իրավիճակի փոփոխությունը կփոխի 44-օրյա պատերազմից հետո կազմավորված կոնֆիգուրացիան։ Արդյունքում, Ռուսաստանի «տեղում» ներկայության միակ առավելությունը կկորցնի իր իմաստը»,- գրել է Ֆարհադ Մամեդովը։