«Հայաստանը ջախջախիչ պարտություն կկրի ղարաբաղյան երրորդ հիպոթետիկ պատերազմում»
Սերգեյ Մարկովը՝ Caliber.Az-ի հետ կապի մեջ

Հարցազրույց  07 Մարտի 2023 - 18:52

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ ռուսաստանցի հայտնի պետական և հասարակական գործիչ, դիվանագետ Սերգեյ Մարկովի հետ։

- Սերգեյ Ալեքսանդրովիչ, Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի նոր ռազմական սադրանքը Ղարաբաղում։

- Հայաստանի գործողությունների հիմնական նպատակը՝ Ղարաբաղի նկատմամբ իր վերահսկողությունը պահպանելու փորձն է։ Երեւանում հիանալի հասկանում են, որ երկուսուկես տարի հետո, մեծ հավանականությամբ, Ղարաբաղի հայաբնակ մասում կմտցվեն ադրբեջանական զորքեր։ Ուստի Հայաստանի իշխանությունները և փորձում են այլ երկրներին ներգրավել տարածաշրջան, որպեսզի նրանց փոխարեն՝ Ղարաբաղը Հայաստանին պատկանելու համար Ադրբեջանի հետ քաղաքական և գուցե նույնիսկ ռազմական բնույթի պայքար մղեն։ Սա ընդ որում ցուցադրելու է հայ և ադրբեջանցի ժողովուրդների հաշտեցման անհնարինությունը։ Այնպես որ, հակամարտությունները, բախումները և ատելության հրահրումը՝ դրանք այն փաստարկներն են, որոնք Հայաստանը օգտագործում է համաշխարհային հանրության գաղափարական մշակման համար, որպեսզի ցույց տա, որ Ղարաբաղի հայերի ինտեգրումը Ադրբեջանի հասարակության և պետության մեջ երբեք հնարավոր չէ։

- Ինչպե՞ս է իրականացվում Հայաստանի կողմից զինամթերքի և զենքի տեղափոխումը Ղարաբաղ։

- Հայաստանից Ղարաբաղ զենքի և զինամթերքի մատակարարումը իրականացվում է այդ տարածաշրջանում հայկական զորախմբի մատակարարման շրջանակներում։ Դա տեղի է ունենում Հայաստանի կողմից 2020 թվականի Եռակողմ հայտարարության խախտումով, այն կողմնորոշված է միայն նրա վրա, որպեսզի զինված ճանապարհով ապահովի իր ներկայությունը Ղարաբաղում։ Երեւանում գիտակցում են, որ հայկական բանակը չափազանց թույլ է, ադրբեջանական բանակի հետ ուղիղ առճակատմանը չի դիմանա՝ ջախջախիչ պարտություն կկրի ղարաբաղյան երրորդ հիպոթեթիկ պատերազմում։ Այնուամենայնիվ սպառազինության մատակարարում տեղի է ունենում։

- Ձեր կարծիքով, ինչպե՞ս, կշարունակվեն Հայաստանի ագրեսիայի ուժեղացման ֆոնին՝ տարածաշրջանում զարգանալ իրադարձությունները։ Հնարավոր են արդյո՞ք նոր ռազմական բախումներ Ղարաբաղում։

- Կարծում եմ, որ Բաքուն հետագայում, ամենայն հավանականությամբ, կպնդի Լաչինի ճանապարհի մոտ անցակետեր տեղադրել հայ-ադրբեջանական սահմանին, որպեսզի Ադրբեջանի պետական ուժային կառույցները լիովին վերահսկողության տակ վերցնեն այդ ճանապարհը և թույլ չտան ռազմական ուժերի և տեխնիկայի տեղափոխում։ Միևնույն ժամանակ, Հայաստանը կշարունակի տարածաշրջանում արտաքին ուժերի ներգրավումը, առաջին հերթին՝ Ֆրանսիային և ԵՄ-ի, և, հնարավոր է, ՆԱՏՕ-ի այլ երկրների: Նրա խնդիրն է լինելու նաև՝ ԵՄ-ի առաքելությունը քաղաքացիական-ռազմականից աստիճանաբար վերածել ռազմական-քաղաքացիականի։ Հայկական կողմը ձգտելու է բախումներ հրահրել ռուս և ադրբեջանցի զինվորականների միջև, ԵՄ-ի դիտորդների և ադրբեջանցի զինվորականների միջև, Ադրբեջանին առավելագույնս գշտեցնել բոլորի հետ՝ սա է նրա ռազմավարական քայլը, որի օգնությամբ նա կանխատեսում է հասնել նրան, որպեսզի Ղարաբաղը այնուամենայնիվ պահվի Հայաստանի վերահսկողության տակ։

- Այսինքն, Հայաստանում ԵՄ-ի առաքելության ներկայությունը միանշանակ սպառնու՞մ է տարածաշրջանի ապակայունացմամբ։

- Այո, դա այդպես է։ Հայաստանում ԵՄ-ի առաքելության ներկայությունը իր մեջ կրում է բացառիկ բարձր ապակայունացնող գործոն։ Այն ժամանակ, երբ ղարաբաղյան խնդրի ամբողջական լուծման գործընթացը մոտենում է ավարտին, ԵՄ-ի գործոնը Հայաստանին հույս է տալիս պահպանել վերահսկողությունը Ղարաբաղի մնացած օկուպացված հատվածի նկատմամբ:

- Որքանո՞վ է իրագործելի տեսանելի ապագայում ադրբեջանա-հայկական սահմանի սահմանազատումը և ընդհանրապես Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքումը։

-Սահմանի սահմանազատումն ու սահմանագծումը սկզբունքորեն հնարավոր է, թեև այնտեղ կան շատ լուրջ խնդիրներ, որոնք կապված են նրա հետ, որ քառորդ դարի ընթացքում, երբ մարզերը մնացել էին դատարկ, փաստացի հայկական օկուպացիայի տակ, այնտեղ տեղի է ունեցել Հայաստանից փոքր տնտեսական սուբյեկտների կողմից տարերային տնտեսական յուրացում։ Այսինքն նրանք այդ ժամանակահատվածում այնտեղ կառուցել են խճի, ավազի արդյունահանման գործարան, այլ ենթակառուցվածք։ Ուստի Նիկոլ Փաշինյանի համար շատ դժվար է պայմանավորվել սահմանի սահմանազատման հարցում, քանի որ այդ ժամանակ նա պետք է հայտարարի, որ Հայաստանը պետք է տարածքների մի մասը զիջի Ադրբեջանին։ Հաշվի առնելով, որ Փաշինյանին Հայաստանում առանց այդ էլ շատերը դավաճան են համարում, նա, ամենայն հավանականությամբ, մտավախություն ունի, որ այս հարցում զիջելով Ադրբեջանին, նա անխուսափելիորեն իր համար լուրջ խնդիրներ կստեղծի իր երկրի ներսում։ Կարծում եմ, որ Հայաստանի վարչապետը վախենում է խաղաղության պայմանագիր կնքել Ադրբեջանի հետ՝ զգուշանալով սեփական կյանքի և իշխանության համար։

Մյուս կողմից, Հայաստանը նույնիսկ հիմա պատրաստ է ընդունել, որ Ղարաբաղը՝ Ադրբեջան է, բայց այն պայմանով, որ նա կունենա ինքնավարության այնպիսի աստիճան, որը ոչ թե Բաքվին, այլ միջազգային կազմակերպություններին թույլ կտա վերահսկել տարածաշրջանը։ Հասկանալի է, որ Բաքուն կտրականապես համաձայն չի դրան և Ղարաբաղի հայ համայնքին առաջարկում է Ադրբեջանում ապրել այդ նույն պայմաններով, ինչպիսի պայմաններում ապրում են երկրի մյուս բոլոր ազգային և կրոնական համայնքները։ Այսինքն, բազմամշակութայնության և ազգային բազմազանության սկզբունքով ամրագրված պայմաններով։ Իզուր չէ, որ Ադրբեջանի բազմազգության մակարդակը ոչ մի կերպ չի կարելի համեմատել Հայաստանի հետ, որն իրականում մոնոազգային է։ Այնպես որ, ղարաբաղյան հայերը ցանկության դեպքում կարող էին օգտվել այն բոլոր իրավունքներից, որոնցից օգտվում են Ադրբեջանի հսկայական թվով ազգային և կրոնական համայնքները։

- Կա արդյո՞ք, մինչեւ այս տարվա վերջը հայ-թուրքական սահմանը բացելու հավանականություն:

- Մինչև 2023 թվականի վերջը հայ-թուրքական սահմանի բացման հավանականությունը մեծ չէ, քանի որ Հայաստանը Թուրքիայի հետ հարաբերությունները դիտարկում է, որպես արտոնյալ, որպեսզի դուրս գա մեկուսացումից։ Սակայն Թուրքիան Հայաստանի հետ հարաբերությունները դիտարկում է, որպես իր ռազմավարական դաշնակցի ու բարեկամ Բաքվի հետ Անկարայի կոալիցիայից կախված՝ առաջնորդվելով «մեկ ժողովուրդ՝ երկու երկիր» սկզբունքով։ Հետևաբար Թուրքիան Հայաստանի նկատմամբ իր քաղաքականությունը միշտ համակարգելու է Ադրբեջանի ղեկավարության հետ։ Բաքուն պնդում է, որ Երևանը վերջապես իրական քայլեր ձեռնարկի սահմանի սահմանազատման և սահմանագծման և Զանգեզուրի միջանցքի բացման ուղղությամբ, և միայն դրանից հետո կաջակցի հայ-թուրքական սահմանի բացմանը։ Դրանով հանդերձ, Թուրքիայի համար կարևոր է, որպեսզի Հայաստանը հրաժարվի այսպես կոչված «հայոց ցեղասպանության» վերաբերյալ բոլոր պահանջներից։ Սա նույնպես այն չափանիշն է, որը նրա ղեկավարությունը հաշվի կառնի Հայաստանի հետ հարաբերությունների նորմալացման հարցում։ Ցանկացած դեպքում, Անկարայի համար գլխավորը՝ Բաքվի հետ ռազմավարական հարաբերությունների պահպանումն է։

Caliber.Az

Դիտումներ: 106