«Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերը ոչ միայն լավագույնն են Հարավային Կովկասում, այլ լավագույններից են հետխորհրդային տարածքում»
Լեգենդար քառյակի օդաչուն կապի մեջ է Caliber.Az-ի հետ:

Հարցազրույց  14 Փետրվարի 2022 - 18:12

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ Ուկրաինայում բնակվող Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի առաջին օդաչուներից մեկի, փոխգնդապետ Ալեքսեյ Շվարևի հետ։

-Ալեքսեյ, նախ շնորհավորում եմ Ձեզ Ադրբեջանի Ռազմաօդային ուժերի օրվա կապակցությամբ, որի ստեղծմանը դուք անմիջական մասնակցություն ունեք։

-Շատ շնորհակալ եմ շնորհավորանքների, և ինձ չմոռանալու համար։

-Ալեքսեյ, որքան մեզ հայտնի է, 80-ականների վերջին պատահաբար հայտնվեցիր Ադրբեջանում։ Սխալու՞մ ենք։

-Դե ոնց ասեմ, պատահաբար։ Ծնվել եմ Հյուսիսային Ուրալում, 1982 թվականին ավարտել եմ բարձրագույն ռազմական ավիացիոն դպրոցը, այնուհետ ծառայել եմ այն ժամանակվա Խորհրդային Միության տարբեր զորամասերում։ Հետո Աֆղանստան։ 1989 թվականին ծառայության բերումով եղել է Ադրբեջանում, ծառայել եմ Սանգաչալի օդանավակայանում։ Այնտեղ ստացել է մայորի կոչում։

-Իսկ հետո տեղի ունեցավ ԽՍՀՄ-ի փլուզումը։ Ինչպե՞ս հայտնվեցիք Ադրբեջանի զինված ուժերի շարքերում։

-Ադրբեջանում մեր ստորաբաժանումը լուծարվել էր։ Սկսվեց ավիատեխնիկայի դուրսբերումը հանրապետությունից: Ես դա համարեցի անարդար, քանի որ ԽՍՀՄ-ի փլուզման ժամանակ ամբողջ ռազմական տեխնիկան, որը գտնվում էր այս կամ, այն հանրապետության տարածքում, պետք է փոխանցվեր այդ հանրապետությունների իշխանություններին։ Ուստի ամեն առավոտ մենք գնում էինք օդանավակայան և թույլ չէինք տալիս ուղղաթիռներին թռչել Ադրբեջանի տարածքից։ Հավատում եք, թե ոչ, մենք մեկնել ենք մեր կանանց ու երեխաների հետ։

-Ովքե՞ր ենք «մենք.

-Մենք՝ Սերգեյ Տուվաևը, Սերգեյ Սենյուշկինը, Եվգենի Կառլովը և ես։ Ադրբեջանի ՊՆ ներկայացուցիչները մեզ առաջարկեցին ծառայելու նորաստեղծ ադրբեջանական բանակում, որը պրոֆեսիոնալ ռազմական օդաչուների սուր պակաս ուներ։ Մենք ԽՍՀՄ/ԱՊՀ Զինված ուժերի շարքերից զորացրվելու դիմումներ ենք գրել ու անցել ենք ծառայելու ադրբեջանական բանակում։ Բայց մենք, այսպես ասած, դատարկաձեռն չեն գնացել (ծիծաղում է): Մենք օդանավակայանում կանգնած Մի-24 ուղղաթիռները տեղափոխել ենք Զաբրատի ուղղությամբ, քանի որ համարում էինք, որ դրանք իրավամբ պատկանում են Ադրբեջանին, քանի որ ԽՍՀՄ-ի փլուզման պահին դրանք գտնվում էին նրա տարածքում։

Ադրբեջանական բանակում ծառայության անցնելուց հետո, ինձ շնորհվել է փոխգնդապետի, ավելի ճիշտ՝ գնդապետ-լեյտենանտի կոչում։

1992 թվականի փետրվարի 14-ին Սերգեյ Տուվաև-Ռաֆայել Շիրինով և ես-Ֆախրադդին Մուսաևի անձնակազմի երկու Մի-24 ինքնաթիռները մարտական թռիչք կատարեցին դեպի Ասկերան, որտեղ մենք ճնշեցինք թշնամու կրակակետերը: Այդ ժամանակվանից փետրվարի 14-ը համարվում է Ադրբեջանի ռազմական ավիացիայի ստեղծման օր։

- Հետագայում զղճացի՞ք ադրբեջանական բանակում ծառայելու ձեր որոշման համար։

-Գիտե՞ք, Խոջալիում հայերի արածից հետո, ոչ, ես ոչ մի րոպե չեմ զղճացել։

-Ադրբեջանական բանակին միացած չորս օդաչուներից դուք միակ փրկվածն եք…

- Այո, Եվգենի Կառլովը և Ֆախրադին Մուսաևը զոհվել են 1992 թվականի ապրիլի 11-ին։ Ուսումնական թռիչքի ժամանակ աղետի հետևանքով զոհվել են Զաբրատի ավիացիոն ջոկատի հրամանատար, գնդապետ Յավեր Ալիևը և հրահանգիչ օդաչու Սերգեյ Սենյուշկինը։ Սերգեյ Տուվաևը ողբերգական մահով զոհվել է Ռուսաստանում՝ Առաջին Ղարաբաղյան պատերազմից հետո։ Ուզում եմ հիշեցնել, որ այսօր՝ փետրվարի 14-ին, ոչ միայն Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի օրն է, այլև Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի գնդի առաջին հրամանատար Սերգեյ Տուվաևի ծննդյան օրը, ով նշանակալի ավանդ է ներդրել Ադրբեջանի ռազմական ավիացիան ստեղծման գործում։

Ես հրաշքով ողջ մնացի։ 1992 թվականի մայիսին Աղդամի շրջանի Գյուլաբլը գյուղի մոտ իմ ուղղաթիռը խոցվեց Stinger ՇԶՀՀ-ով։ Ես իմ օպերատոր Ռաֆայել Շիրինովին հրաման տվեցի թողնել անկառավարելի դարձած ուղղաթիռը։ Նրանից հետո ես էլ թռա։ Իմ դուրս ցատկելուն պես, ուղղաթիռը շրջվեց և իմ մոտ ևս երկու շրջան անելուց հետո վթարի ենթարկվեց՝ քիչ էր մնում դիպչի իմ պարաշյուտին։ Այդպես, ես գերի ընկա։ Իհարկե, հայերն ինձ դաժանորեն ծեծի ենթարկեցին։ Բարեբախտաբար, նրանք չհասցրին ինձ սպանել, քանի որ ինձ օգնության էին ուղարկվել ադրբեջանական հատուկ ջոկատայինները։
Հետո հոսպիտալ։ Հոսպիտալից հետո ինձ առաջարկեցին մասնակցել ուսումնական թռիչքային կենտրոնի ստեղծմանը, ինչով էլ մենք զբաղվեցինք Զաբրատի ավիացիոն ջոկատի օդաչու Հուսեյնջան Ազիմովի հետ։ Կուրսանտների առաջին շրջանավարտները (1992թ. նոյեմբեր - 1994թ. մարտ) դարձան ադրբեջանական ռազմաօդային ուժերի ողնաշարը, որն ակտիվ մասնակցություն ունեցավ Ադրբեջանի դեմ հայկական ագրեսիան կանխելու գործում։

Իսկ 1995 թվականին ես ընտանիքով տեղափոխվեցի Ուկրաինա։

-Արդեն բնակվելով Ուկրաինայում՝ հետևե՞լ եք արդյոք Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի զարգացմանը։ Ինչպե՞ս արձագանքեցին 44-օրյա պատերազմի մեկնարկին։

-Իհարկե, հետևել եմ, չեմ կորցրել կապը մարտական ընկերներիս և իմ ուսանողների հետ (ի դեպ, գնդապետ Ֆիզուլի Ջավադովը, ով զոհվել է 2021 թվականի նոյեմբերի 30-ին Ադրբեջանի Պետական սահմանապահ ծառայության ուղղաթիռի կործանման հետևանքով, իմ լավագույն ուսանողներից էր): Կարող եմ ասել, որ Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերը տարիների ընթացքում անցել են կայացման ու հզորացման երկար ու դժվարին ճանապարհ։ Առանց որևէ չափազանցության, կարող եմ վճռականորեն հայտարարել, որ ադրբեջանական ռազմաօդային ուժերի օդաչուները լավագույնն են Հարավային Կովկասում։ Ավելին՝ լավագույններից մեկը հետխորհրդային տարածքում։

Անհանգստացել եմ արդյոք ես Հայրենական պատերազմի ժամանակ:. Այն էլ ինչպես: Ես անհամբեր լուրեր էի կորզում ռազմական գործողությունների թատերաբեմից: Ես հասկանում էի, որ եթե արտաքին ուժերը չկանգնեցնեն Ադրբեջանին, ապա նա անպայման կհաղթի։ Ադրբեջանական բանակը գործել է պրոֆեսիոնալ՝ հակառակորդին հասցնելով հզոր ու ջախջախիչ հարվածներ։ Ադրբեջանի հաղթանակի և նրա տարածքային ամբողջականության վերականգնման կապակցությամբ ուրախությանս սահման չկար. Դա արդար հաղթանակ էր.

Օգտվելով առիթից՝ ցանկանում եմ շնորհակալություն հայտնել Ադրբեջանի առաջին փոխնախագահ Մեհրիբան Ալիևային՝ իմ ընտանիքին ցուցաբերած օգնության համար։ 2019 թվականի փետրվարին, երբ հայտնի դարձավ, որ աղջիկս ծանր հիվանդ է, Մեհրիբան Ալիևան կարգադրություն արեց անհապաղ նյութական օգնություն ցուցաբերել իմ ընտանիքին։ Ես խորապես երախտապարտ եմ նրան այդ հոգատարության համար: Ուզում եմ նաև երախտագիտությունը հայտնել՝ Ուկրաինայում Ադրբեջանի դեսպանատանը, առաջին հերթին՝ դեսպան Էլմիրա Ախունդովային և ռազմական կցորդին՝ իմ ընտանիքի հանդեպ ցուցաբերած ուշադրության համար։

Եվ ես սրտանց շնորհավորում եմ Ադրբեջանի ռազմաօդային ուժերի բոլոր օդաչուներին՝ մասնագիտական տոնի առթիվ։ Մենք հաղթող երկրի օդաչուներ ենք։

Caliber.Az

Դիտումներ: 728