Շիխանի ճշմարտությունը ղարաբաղյան կլանի դեմ
Եվ հայկական ընդդիմության զայրույթը

Վերլուծություն  10 Հունիսի 2022 - 18:17

Հայկական ընդդիմությունը և նրա կողմից վերահսկվող լրատվամիջոցները պատրաստ են Բալթիմորի համալսարանի պրոֆեսոր Իվան Սաշա Շիխանի գլուխը ուտել՝ «Boston Herald»-ում իր հոդվածի համար, որտեղ քաղաքագետը բառացիորեն մատների վրա բացատրում է, թե ինչու Սպիտակ տունը մտադիր է ներկայիս իրվաիճակում աջակցել Փաշինյանի կառավարությանը։ ներկա իրավիճակը։ Պրոֆեսորի փաստարկներն այնքան հասկանալի և համոզիչ են, որ թույլ են տալիս մի շարք եզրակացություններ անել Հայաստանում իշխանությունների և ընդդիմության միջև առճակատման հեռանկարների, և, ընդհանրապես այն մասին, թէ ինչպիսին կարող է լինել Հարավային Կովկասում հետագա աշխարհաքաղաքական դասավորվածությունը։

Բալթիմորի համալսարանի Հասարակական և միջազգային հարաբերությունների դպրոցի տնօրեն, «The National Interest»-ի մշտական հեղինակ Իվան Սաշա Շիխանը մի քանի տարի է, ինչ կարևոր կանխատեսումներ է անում Հարավային Կովկասի աշխարհաքաղաքականության վերաբերյալ, հաճախ հատկապես հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների ոլորտում: Շիխանը՝ ողջամիտ քաղաքագետ է, ակնհայտ է, դրա համար էլ Հայաստանում նրա նկատմամբ հույժ հակակրանք են տածում։ Նա չի քծնվում «հայկական բացառիկության» առջև և հեռու է նրանից, որպեսզի «բազմաչարչար հայ ժողովրդին» համարի մարդկության սյուներից մեկը։

Այս անգամ հայ քաղաքագետները նետվել են Շիխանի վրա այն բանի համար, որ պրոֆեսորը ղարաբաղցի հայերին իրավացիորեն անվանում է անջատողականներ, Հայաստանի համար նրա վերջնական կորուստը համարում է «դրական զարգացում», որը պայմաններ է ստեղծում, որպեսզի երկիրը սկսի բարգավաճել Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ մերձեցման շնորհիվ։ Բալթիմորցի պրոֆեսորի ճշմարտությունը լրջորեն զայրացրել է հայ քաղաքական հեռարձակողներին, իսկ այն, որ հոդվածում «ոչ մի խոսք չկա հայոց ցեղասպանության և դրա հետևանքների հաղթահարման մասին», ընդհանրապես առաջացրել է անաֆիլակտիկ շոկ։ Արդյոք արժե զարմանալ՝ հայերն իրենց համար անցանկալի իրավիճակում ավանդաբար ջայլամի պես գլուխները թաքցնում են ավազի մեջ, դրանով հանդերձ ծածանվելով մինչև ծակվելը լվացված հայկական շովինիզմի դրոշը։

Ամերիկացի վերլուծաբանի կարծիքով, կասկած չի հարուցում, որ հայկական ընդդիմությունը կառավարվում է Մոսկվայից, որը գործնականում դա չի թաքցնում։ Դե, իսկ Վաշինգտոնը տարածաշրջանի համար իր ծրագրերը կառուցում է ելենելով հենց այդ հանգամանքից։

Ինչպես համարում է Շիխանը, «եթե այժմ Երևանում ցուցարարներին հաջողվի տապալել Փաշինյանին, ռուսական վերահսկողությունը կրկին կտարածվի երկրի սահմաններից…»: Եվ հետո նա կոնկրետացնում է իր միտքը՝ նշելով ընդդիմության և Մոսկվայի միջև ուղիղ կապը. բողոքի ցույցերը գլխավորում է Հայաստանի նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, և ընդամենը մի քանի օր առաջ, երբ Ռուսաստանը ներխուժեց Ուկրաինա՝ «Հայաստանին կոչ արեց միանալ Մոսկվայի գլխավորած միութենական պետությանը՝ վերահաստատելով Հայաստանի հարևանի հետ լիարժեք ինտեգրման համար իր ստանձաց նախկին պարտավորությունները»:

Եզրակացությունները միանգամայն տրամաբանական են, և կարևոր պահը կայանում է նրանում, որ պրոֆեսորը գործնականում հնչեցնում է Հարավային Կովկասում ԱՄՆ-ի ներկայիս քաղաքականության հայեցակարգը, և նրա եզրակացությունների հավաստիության մեջ կասկած չկա։ Շիխանը կարծում է, որ ուկրաինական պատերազմի համատեքստում ԱՄՆ-ը չի կարող թույլ տալ, որ հետխորհրդային մեկ այլ երկիր ընկնի Պուտինի դաշնակցի վերահսկողության տակ։ Ուստի Վաշինգտոնը պետք է ձգտի աջակցել վարչապետ Փաշինյանին, առավել ևս, «օգնության ձեռք մեկնել նրան»։

Ավելորդ է ասել, որ Շիհանի եզրակացությունները չափազանց մատչելի և հստակ բացատրում են Երևանում ԱՄՆ դեսպանատան արձագանքը, որը գործնականում ուշադրություն չի դարձնում մայրաքաղաքի կենտրոնից հնչող ընդդիմության աղաղակներին։ Ամերիկացիների «խիղճը արթնացնելու» համար ընդդիմության առաջնորդները և նրանց ենթակա լրատվամիջոցները նույնիսկ մեկ անգամ չէ, որ զայրացած կշտամբանքով ուղղակիորեն դիմել են ԱՄՆ-ին, կոչ անելով աջակցել «հայ ժողովրդի ժողովրդավարական ընտրությանը»։ Սակայն նրանք հաջողության չհասան՝ Ամերիկյան Պետդեպարտամենտն այնքան հիմար չէ, որպեսզի չհասկանա, թե ով է ապահովում Երևանի հրապարակների վրաններում տեղափոխված ծաղրանկարիչ հեղափոխականների կուշտ ուտելիքը, և ինչու են հենց հիմա են նրանք ցանկացել բողոքի ակցիաներ կազմակերպել։

Եվ այստեղ, ելնելով պրոֆեսորի իրազեկ տեսակետից, կարելի է անել մի շարք սեփական եզրակացություններ։ Եթե ԱՄՆ-ը իրոք մոտ ապագայում Փաշինյանին պասիվ օգնությունից անցնի ակտիվ օգնության, ապա կարող ենք ականատես լինել որոշ ամերիկացի կոնգրեսականների կողմից՝ Երևանում ընդդիմության գործողությունները դատապարտող հայտարարություններով հրապարակային ելույթների։ Իսկ հետո ելույթ կունենա նաև Սփյուռքի ամերիկյան «Հայկական ռադիոն», որը սերտ կապի մեջ է ԱՄՆ քաղաքական վարչակազմի հետ։ Ռուսաստան, իհարկե, անտարբեր չի մնա եւ կփորձի սեղմել պտուտակները՝ ուժեղացնելով իբր ժողովրդամետ ընդդիմադիր ուժերի գործողությունները։ Բայց բանն այն է, թե Մոսկվան որքան գումար է պատրաստ ներդնել այս «փողոցային» նախագծում։ Ակնհայտ է, որ Վաշինգտոնը, այնուամենայնիվ, ավելին է հատկացնելու։ Հետևաբար, մոտ ժամանակներում կարելի է ակնկալել ՝ ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի միջև կատաղի պայքար հայկական իրականության նկատմամբ վերահսկողության համար։ Եվ բացառված չեն նույնիսկ արյունալի սցենարներ...

Մյուս կողմից, կարելի է նույնիսկ շատ վստահորեն ենթադրել, որ Փաշինյանի հաղթանակի և փողոցային բողոքի ցույցերի փլուզման դեպքում խաղաղ պայմանագրի ստորագրման վրա աշխատանքը և Ադրբեջանի ու Հայաստանի միջև մնացած բոլոր գործընթացները նկատելիորեն կակտիվանան։ Բաքուն, իհարկե, դրանից միայն կշահի։ Առավել ևս, եթե ԱՄՆ-ը որոշի, որ Հայաստանը պետք է «փակի» Ղարաբաղի հարցը՝ համաձայնելով Ադրբեջանի բոլոր պահանջներին, ապա ամերիկացիների դիրքորոշումը կմոտենա Փաշինյանին, քանի որ վարչապետը բազմիցս հասկացնել է տվել, որ պատրաստ է հրաժեշտ տալ հայկական «ղարաբաղյան երազանքին»՝ Բաքվից մեծ նախապատվությունների և ամենաշահավետ առաջարկների դիմաց։ Նման քաղաքական գործարք կնքելով Ադրբեջանի հետ՝ Փաշինյանը վերջապես հնարավորություն կստանա գործ ունենալ իր կողմից շատ ատելի ղարաբաղյան կլանի հետ, ելնելով «չկա հող, չկան խնդիրներ» տրամաբանությունից։ Երևանահայ Փաշինյանը քիչ բան է կապում ղարաբաղյան հողի հետ, որի մասին հայ ռևանշիստները այդքան կեղծ «երազում» են՝ խաղալով ամբոխի տրամադրության վրա։ Սակայն միանգամայն հասկանալի է, որ հայ հասարակության մեծ մասն այս պահին արդեն հեռու է ատամները շուռ տված այս հռետորաբանությունից՝ նախընտրելով Երևանում տեղի ունեցող ամեն ինչին նայել իրենց բնակարանների պատուհաններից։

Caliber.Az

Դիտումներ: 237