«Ղազախները փողոց դուրս կգան, եթե ՀԱՊԿ-ը անցնի Հայաստանի կողմը»
Caliber.Az-ը՝ Ալմաթիից և Բիշքեկից

Հարցազրույց  05 Ապրիլի 2023 - 16:02

Վերջին օրերին Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) շրջանակներում հանկարծ նորից հիշել են Հայաստանի մասին։ ՀԱՊԿ-ը գտնվում է հայ-ադրբեջանական սահման առաքելություն ուղարկելու մշտական պատրաստակամության մեջ։ Այդ մասին հայտարարել է ՀԱՊԿ-ի քարտուղարության ներկայացուցիչ Յուրի Շուվալովը։

«Ինչ վերաբերում է հավաքական անվտանգության կովկասյան տարածաշրջանին, ապա կազմակերպությունը գտնվում է հայ-ադրբեջանական սահմանին Հայաստանի անվտանգությունը ապահովելու և այլ օգնություն ցուցաբերելու նպատակով՝ ՀԱՊԿ-ի առաքելություն ուղարկելու մշտական պատրաստակամության մեջ։

Իր հերթին ՀԱՊԿ-ի գլխավոր քարտուղար Իմանգալի Թասմագամբետովը հայտարարել է, որ «Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակը մնում է լարված և Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության երկրներում ապակայունացման ռիսկեր է ստեղծում»։

«Կովկասյան տարածաշրջանում լարվածությունը պահպանվում է, որպես Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև երկար տարիների հակասությունների հետևանք»,- ասել է Թասմագամբետովը՝ ՀԱՊԿ-ի քարտուղարության ղեկավար կազմի և միացիալ շտաբի ընդլայնված նիստում։ Նա հայտարարել է, որ ՀԱՊԿ-ում՝ առկա և նորից ծագող մարտահրավերներին ու սպառնալիքներին դիմակայելու մեխանիզմի կատարելագործման ուղղությամբ մշտական աշխատանք է անցկացվում՝։

Ուշագրավ է, իհարկե, այդ ինչի՞ց է, որ հանկարծ այս ռազմական դաշինքում որոշել են ուշադրություն դարձնել Հայաստանի սպասելիքների վրա։ Եվ ոչ պակաս հետաքրքիր է, թե ինչպիսի՞ն կլինի պատասխանը Երևանի կողմից։ Եվ ընդհանրապես արդյո՞ք կլինի։ Չէ որ վերջին մի քանի տարիների ընթացքում Հայաստանի հարաբերությունները կազմակերպության գլխավոր գրասենյակի հետ մշտապես զարգանում են առճակատման վարվելաձևով։ Երևանն իրեն համարում է անարժանաբար խաբված պաշտպանության ակնկալիքով (թեև ոչ ոք բուն Հայաստանի վրա չի հարձակվել և նման պլանների մասին չի հայտարարել), և մեկ անգամ չէ, որ դառը կշտամբանքներով է հանդես եկել այս ռազմական դաշինքի հասցեին։ Դրանցից մեկը վերաբերում է՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին իր զինուժը ուղարկելու ՀԱՊԿ-ի կոնկրետ չցանկանալուն, չնայած Երևանի բոլոր դիմումներին։

Սակայն այժմ ամեն ինչ չէ որ փոխվել է՝ վերջերս այս սահմանին տեղակայվել է ԵՄ առաքելությունը, որի լիազորությունները կազմում են 2 տարի։ Եվ այստեղ որտե՞ղ տեղավորել ՀԱՊԿ-ի երկրներից զինվորականներին։ Թող եվրոպացիների հետ միասին հսկե՞ն սահմանը, կողք կողքի։ Դա և՛ տարօրինակ, և՛ զվարճալի տեսք կունենար: Իսկ հիմա Հայաստանը ի՞նչ պատասխան կարող է տալ ՀԱՊԿ-ի անսպասելի համաձայությանը։

Այս մասին Caliber.Az-ի հետ իրենց մտքերով կիսվել են դաշինքի պետություններից քաղաքագետները:

Ղազախստանցի վերլուծաբան Մուխթար Թայժանը նշել է, որ ծանոթ է իր հայրենակից Իմանգալի Թասմագամբետովի մեկնաբանություններին, ով վերջերս ղեկավարում է ՀԱՊԿ-ի քարտուղարությանը։

«Բայց ես հույս ունեմ, որ այս կազմակերպությունը կելնի Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների սկզբունքներից, որոնք իրենց մեջ ներառում են, իհարկե, և Ղարաբաղը։ Հետևաբար ես մի փոքր վհատված եմ նման հայտարարություններից։ Չէ որ, ինչ վերաբերում է Ղարաբաղին, ապա բոլոր անհրաժեշտ փաստաթղթերը վաղուց արդեն ստորագրված են, և այդ տարածքը հանդիսանում է Ադրբեջանի անբաժանելի մասը։ Եվ այստեղ այլեւս քննարկելու բան չկա։

Ինչպես ինձ է թվում և ես դա տեսնում եմ, հարկավոր է պարզապես խաղաղության պայմանագիր կնքել՝ փոխադարձ սահմանների ճանաչմամբ, ՄԱԿ-ի կանոնադրության շրջանակներում։ Որովհետեւ ՄԱԿ-ը՝ Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների անձեռնմխելիության եւ անխախտելիության մասին մի քանի բանաձևեր է ընդունել։

Իսկ ՀԱՊԿ-ն ապագայում, ես մեծ հույս ունեմ, չի գործի Հայաստանի կողմից։ Ինչպես նաև մինչ այսօր չի գործել։ Իսկ եթե ՀԱՊԿ-ը մտադիր է հանդես գալ Հայաստանի կողմից, կարծում եմ, որ, օրինակ, մեր երկրում սա վրդովմունքի փոթորիկ կառաջացնի։ Բոլոր ղազախները դուրս կգան փողոց, եթե ՀԱՊԿ-ը անցնի Հայաստանի կողմը։ Ուստի, ինչպես մենք ենք ասում, Աստված մեզ փրկի նման որոշումից»,- հայտարարել է Թայժանը։

Ինչպես իր հերթին նշել է քաղաքական փորձագետ, պատմական գիտությունների դոկտոր, Ղրղզ-ռուսական Սլավոնական Համալսարանի (Բիշքեկ) պրոֆեսոր Ասկար Ջակիշևը, Ուկրաինայում իրադարձությունների հետ կապված, Ղարաբաղի շուրջ իրավիճակը և Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև հարաբերությունները դադարել են լինել անկախ և կոնֆլիկտի մեկուսացված կետ, այլ դարձել են հավաքական Արևմուտքի և Ռուսաստանի աշխարհաքաղաքական առճակատման օղակներից մեկը։

«Եվ խնդիրների այս հավաքածուն դառնում է ևս մեկ կետ, որտեղ հավաքական Արևմուտքը ցանկանում է Ռուսաստանի համար ստեղծել լարվածության օջախ: Կովկասում Արեւմուտքի ակտիվությունը բնականաբար առաջացնում է Ռուսաստանի մտահոգությունը։ Այս կապակցությամբ չի կարելի անտեսել մարդկային գործոնը՝ ի դեմս ՀԱՊԿ-ի նոր ղեկավար Թասմագամբետովի, ով, ինչպես տեսնում ենք, լի է ուժով, էներգիայով և հեռու գնացող քաղաքական հավակնություններով, և հետևաբար չի պատրաստվում պասիվ մնալ ՀԱՊԿ-ի ղեկավարի պաշտոնում»,- ասում է պրոֆեսորը։

Նրա կարծիքով, Ռուսաստանի տարածքի ուրվագծով անկայունության օջախների ստեղծումը տեղի է ունենում՝ Ֆինլանդիայից և Շվեդիայից, Բալթիից և Լեհաստանից, Մոլդովայից (Մերձդնեստր), Ադրբեջանից և Հայաստանից, և հետո, եթե ստացվի, Կենտրոնական Ասիայի հանրապետություններից։

«Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղի գոտուն, ապա այստեղ հավաքական Արևմուտքը՝ Հայաստանից Ռուսաստանին, ինչպես նաև նրա ռազմակայանը, դուրս մղելու խնդիր է դնում, ինչը Ռուսաստանի համար անընդունելի է և չի բխում Իրանի շահերից»,- եզրափակել է Ջաքիշևը։

Caliber.Az

Դիտումներ: 197