Զանգվածային գերեզման Շուշայում. պատերազմի սարսափելի արձագանքը
Caliber.Az-ի հատուկ ռեպորտաժը
Ռեպորտաժ 21 Օգոստոսի 2023 - 10:24
Orkhan Amashov Caliber.Az |
Caliber.Az-ի YouTube ալիքի անգլերեն տարբերակում զետեղված է Օրխան Ամաշովի ռեպորտաժը Շուշայում վերջերս հայտնաբերված զանգվածային գերեզմանից։ Ընթերցողների ուշադրությանն ենք ներկայացնում այդ ռեպորտաժի թարգմանությունը։
Շուշայի նախկին բանտի տարածքում հայտնաբերված զանգվածային գերեզմանը ադրբեջանական Ղարաբաղի հայկական օկուպացիայի երեք տասնամյակների ամենաողբերգական դրվագներից մեկի սարսափելի վկայությունն է։ Կմախքի մնացորդները պատկանում են 17 ադրբեջանցի խաղաղ բնակիչների և ռազմագերիների, որոնք բանտում պահվել են որպես պատանդ, ինչը միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպտագույն խախտում է։
Այն, ինչ տեսնում ենք նախկին Շուշայի բանտի տարածքում, մարդկային տառապանքի արտառոց վկայութուն է։ Խոսքը ոչ միայն այն մասին է, որ ադրբեջանցիներին այստեղ պահել են ամենասարսափելի պայմաններում, այլև նրանում, որ նրանց զանգվածաբար սպանել են։
Սարսափ ու ուրվականներ են տիրում Շուշայի նախկին բանտում, թվում է, թե նրա պատերն արձագանքում են մարդկային հոգեվարքի ճիչերով։ Դրսից բանտի պատերը գրեթե չեն վնասվել, բայց ներսից ամենուր ավերակներ են, ու թվում է, թե լսվում են խոշտանգված մարդկանց չդադարող ձայները։ Օդում դեռ մահվան հոտ է գալիս։
«Օգոստոսի 1-ից օգոստոսի 15-ը բանտի տարածքում իրականացված պեղումների արդյունքում հաստատվեցին մեր ամենավատ սպասելիքները՝ բանտարկյալներին ու պատանդներին տանջամահ են արել, և հայերը նրանց մարմինները նետել են բանտի տարածքում գտնվող կոյուղու փոսում»,- ասել է Ռազմագերիների, պատանդների և անհայտ կորածների հարցերով պետական հանձնաժողովի ներկայացուցիչ Զաուր Իսմաիլովը։
Նա նաև հավելել է. «Վեց պեղված կմախքի բեկորների մեջ հայտնաբերված մեխերը ... թույլ են տալիս ենթադրելու, որ բանտարկյալներին ստիպել են կուլ տալ դրանք»:
Ադրբեջանի զինվորական դատախազության հատուկ քննչական վարչության պետ Էմիլ Թաղիևը, ով նույնպես այնտեղ էր և պատասխանում էր լրագրողների հարցերին, ասաց, որ, նախնական տվյալներով, բանտարկյալներին խոշտանգել են, շներին բաց են թողել նրանց վրա։ Որոշ թույլ մարդկանց կենդանի-կենդանի նետել են խոզերի առաջ՝ հոշոտելու, ինչը բնորոշ է ատելությունից սնվող հիվանդ հոգեբանությանը:
Սա Շուշայում հայտնաբերված երկրորդ զանգվածային գերեզմանն է, իսկ Ադրբեջանի ազատագրված տարածքներում ութերորդը: Ավելի վաղ զանգվածային թաղման վայրեր են հայտնաբերվել Աղդամի Սարըջալը, Շուշայի Դաշալթը, Խոջավենդի Էդիլլի, Խոջալուի շրջանի Ֆարրուխ գյուղերում և այլ վայրերում։
Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ժամանակ անհետ կորել է մոտ 4000 ադրբեջանցի։ Նրանց ճակատագրի մասին Հայաստանը մինչ օրս որևէ տեղեկություն չի տրամադրել, թեև միշտ ենթադրվել է վատագույնը։ Այս զանգվածային գերեզմանները լույս են սփռում այդ դժբախտ մարդկանցից մի քանիսի ճակատագրի վրա:
Էմիլ Թաղիևն ինձ պատմեց, որ ադրբեջանական տարածքների ազատագրումից հետո Ղարաբաղում հայտնաբերվել են ավելի քան 480 մարդու մնացորդներ, և նրանց ինքնությունը պարզելու համար կատարվել է 300 դատաբժշկական և ԴՆԹ նույնականացման փորձաքննություն։
Քանի որ Ադրբեջանը շարունակում է ականազերծման և վերականգնողական աշխատանքները, բացահայտված զանգվածային գերեզմանների թիվն աճում է երկրաչափական պրոգրեսիայով: Եվ, ցավոք, կարծես դրանց թիվն ավելի կշատանա:
Հատկանշական է, որ այս ֆոնին Հայաստանն ամեն ինչ անում է համաշխարհային հանրությանը ապացուցելու համար, որ Լաչինի ճանապարհի հետ կապված Ադրբեջանի ձեռնարկած որոշ միջոցառումներ հավասարազոր են ցեղասպանության, ինչը բացարձակապես անհիմն է, և միաժամանակ Երևանը միտումնավոր անտեսում է սեփական հանցագործությունները, որոնք իրականացրել է ադրբեջանցիների դեմ օկուպացիայի տարիներին:
Շուշայի նախկին բանտի բանտարկյալների ճակատագիրը Ղարաբաղյան Առաջին պատերազմի և դրան հաջորդած 30-ամյա հայկական օկուպացիայի ողբերգությունների հսկայական կատալոգի արյունոտ էջերից մեկն է միայն։
Օկուպացիան ավարտվել է, բայց մարդկային տառապանքի իրական չափը դեռ չի պարզվել:
Caliber.Az
Դիտումներ: 270
1
|
«Նոր պատերազմը կբերի Հայաստանի կողմից նրա սուբյեկտիվության իսպառ կորստի» Օսովցևը և Ռուբաևը՝ Caliber.Az-կայքում
24 Հունիսի 2024 - 19:0882 Դիտումներ
|
2
|
«Հայաստանը խաղազինվորի դեր է խաղում շախմատի տախտակի վրա» Փորձագետները՝ Caliber.Az-կայքում
24 Հունիսի 2024 - 17:3976 Դիտումներ
|
3
|
Խաղաղության հրավեր Երեւանը պետք է արագ մտածի
25 Հունիսի 2024 - 20:5456 Դիտումներ
|
4
|
Թովուզի ուղղությամբ հայկական անօդաչու թռչող սարք է վնասազերծվել
25 Հունիսի 2024 - 16:2556 Դիտումներ
|
5
|
ԱԳՆ-ն՝ Ադրբեջանի և Ռուսաստանի միջև քաղաքական խորհրդակցությունների մասին
24 Հունիսի 2024 - 11:4755 Դիտումներ
|
Կյանքը լավագույն ուսուցիչն է
Բայց ոմանց այն ոչինչ չի սովորեցնում26 Հունիսի 2024 - 18:18
Ստամբուլում ադրբեջանական դպրոց կբացվի
26 Հունիսի 2024 - 18:11
Սարըև. Հայաստանի հետ, մենք արդեն բոլորին ցույց ենք տվել, թե ով է հաղթողը, ով` պարտվողը
26 Հունիսի 2024 - 17:56
Կայանած աշխարհը և Ադրբեջանի քաղաքականությունը
Ռասիմ Մուսաբեկովը՝ Caliber.Az-ի եթերում26 Հունիսի 2024 - 17:47
Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն շնորհավորել է Մալդիվներին
26 Հունիսի 2024 - 17:32
Միջազգային ճանապարհորդների պատվիրակությունն այցելել է Շուշա
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 17:15
ԵՄ խորհուրդը նոր հատուկ ներկայացուցիչ է նշանակել Հարավային Կովկասում
26 Հունիսի 2024 - 17:14
Միքայիլ Ջաբբարովը հանդիպել է ձեռներեցների հետ
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 16:50
Մի խումբ միջազգային ճանապարհորդներ այցելել են Լաչին
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 16:42
Ճանապարհորդ ԱՄՆ-ից. Ղարաբաղում վերականգնման աշխատանքներն ընթանում են արագ տեմպերով
26 Հունիսի 2024 - 16:39
Հայաստանի ռազմականացում. «խաղաղության օրակարգ» առաջաթեք բռնած ինքնաձիգով
Ժամանակն է, որպեսզի Երևանը հիշի ոչ վաղուցվա պատմության դասերը26 Հունիսի 2024 - 16:18
Սոմալին և Ադրբեջանը շատ միջազգային ֆորումներում ընդհանուր դիրք են զբաղեցնում
Նախարարի հայտարարությունը26 Հունիսի 2024 - 16:00
Բայրամով. Ադրբեջանը պատրաստ է մարդասիրական աջակցություն ցուցաբերել Սոմալիին
26 Հունիսի 2024 - 15:53
Ջեյհուն Բայրամով. Ադրբեջանի և Սոմալիի միջև համագործակցության տարբեր հնարավորություններ կան
26 Հունիսի 2024 - 15:52
Ջեյհուն Բայրամով. Բաքվի և Երևանի միջև բանակցությունները շարունակվում են
26 Հունիսի 2024 - 15:19
Հնդիկ զբոսաշրջիկներն առաջին տեղում են Ադրբեջանի հյուրանոցներում գիշերելու թվով
26 Հունիսի 2024 - 14:47
Հիստերիկ դրսևորումներ
«Հին աշխարհի հիստերիկները»26 Հունիսի 2024 - 14:10
Պետական ծառայություն. Ադրբեջանում բնակության թույլտվություն ստանալու համար հազարավոր դիմումներ են ստացվել
26 Հունիսի 2024 - 13:56
Ադրբեջանական «Խոջալուն» կնվաճի Խաղաղ օվկիանոսը
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 13:44
Բաքուն զգուշացնում է, Երեւանը պետք է լսի
Հակառակ դեպքում՝ բոլոր միջոցների օգտագործմամբ պատասխան քայլեր26 Հունիսի 2024 - 13:02
Ուժեղացվում է Ղարաբաղի տարածաշրջանի բնակիչների առողջության պաշտպանությունը
«Մեծ վերադարձը» գործողության մեջ /ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 12:53
Իլհամ Ալիևը շնորհավորել է Մալդիվների Հանրապետության ղեկավարին
26 Հունիսի 2024 - 12:51
«Մենք դատապարտում ենք հայկական սփյուռքի և նրա վարձու ծառայող Օկամպոյի գործողությունները»
Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքի հայտարարությունը26 Հունիսի 2024 - 12:25
Վաշինգտոնը խոսում է խաղաղության մասին... և զինում Երևանին
26 Հունիսի 2024 - 12:08
Հայաստանի ԱԳՆ. Մենք հավատարիմ ենք Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին
26 Հունիսի 2024 - 11:47
Սերբիան ուսումնասիրում է Ադրբեջանի լավագույն փորձը սոցիալական ծառայությունների ոլորտում
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 11:08
Ադրբեջանական բանկերի հաճախորդների թիվն աճում է
26 Հունիսի 2024 - 10:43
Էրթուղրուլօղլու. Ադրբեջանը, Թուրքիան և ՀԿԹՀ-ն պետք է աջակցեն միմյանց
26 Հունիսի 2024 - 10:40
Երկրաշարժ Ադրբեջանում
26 Հունիսի 2024 - 10:14
Ադրբեջանի գլխավոր դատախազը մասնակցել է Բիշքեկի հռչակագրի ստորագրմանը
26 Հունիսի 2024 - 10:12
Ադրբեջանի և Ուզբեկստանի ԱԳՆ-երի միջև տեղի է ունեցել քաղաքական խորհրդակցությունների հերթական փուլը
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 09:47
Ադրբեջանը կոչ է անում G20 երկրներին ջանքեր գործադրել՝ կլիմայի ֆինանսավորման նպատակին հասնելու համար COP29-ում
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ26 Հունիսի 2024 - 08:53
Ադրբեջանի Պաշտպանության նախարարությունը զգուշացրել է Հայաստանին և նրա հովանավորներին
Երևանը պատրաստվում է հերթական պատերազմի25 Հունիսի 2024 - 21:21
Խաղաղության հրավեր
Երեւանը պետք է արագ մտածի25 Հունիսի 2024 - 20:54
Շուշայում սկսել է գործել երկրաշարժի մոնիտորինգի հորատանցքային կայան
ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ25 Հունիսի 2024 - 20:48
Հաստատվել է Փոլադ Բյուլբյուլօղլուի պատգամավորի թեկնածությունը
25 Հունիսի 2024 - 20:43
Ալի Ասադովը հանդիպել է Թուրքիայի Սահմանադրական դատարանի նախագահի հետ
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ25 Հունիսի 2024 - 20:22
Սահիլ Բաբաև. Բաքուն կավելացնի գազի մատակարարումները Բելգրադ
25 Հունիսի 2024 - 17:41
Պետությունը բնակարան է նվիրել Ադրբեջանի ազգային հերոս Նաթիկ Գասիմովի մորը
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ25 Հունիսի 2024 - 17:13
Թովուզի ուղղությամբ հայկական անօդաչու թռչող սարք է վնասազերծվել
25 Հունիսի 2024 - 16:25