Թաթը ղարաբաղյան շշի մեջ Անջատողականները ելք են փնտրում

Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման վերաբերյալ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի վերջին հայտարարությունները վրդովված արձագանք են առաջացրել՝ Ղարաբաղում անջատողական հրոսակախմբերի մնացորդների պարագլուխների շրջանում։

Անջատողական կազմավորման նախկին պարագլուխներ Բակո Սահակյանը և Արկադի Ղուկասյանը հանդես են եկել համատեղ հայտարարությամբ, որում, մասնավորապես, ասվում է, որ «արցախը» չի ընդունել և չի ընդունելու Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի կողմից ներկայացված իրավիճակի կարգավորման մոտեցումները, «և ինչպես նախկինում է պայքարել, այնպես էլ հիմա բոլոր հնարավոր միջոցներով պայքարելու է իր հայրենիքում արժանապատիվ ապրելու իրավունքի համար»։

Ինքնահռչակ «ազգային ժողովը» նույնպես ընդունել է զայրացած տեքստ, որում, ի թիվս այլ բաների, ասվում է. «Մեզ համար անընդունելի է և արժեք չունի Նիկոլ Փաշինյանի՝ «արցախի» ինքնիշխանության, մեր ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի և դրա իրականացման փաստի անտեսման վերաբերյալ ցանկացած հայտարարությունը, ինչպես նաև դրա հիման վրա գրված ցանկացած փաստաթղթը»։

Պետք է ասել, որ հայտարարությունները, իրենց ողջ զայրալից բառապաշարով հանդերձ, մեկ կիլոմետր հեռավորության վրա անզորության հոտ են տալիս և պերճախոս խոսում են գործողությունների որևէ ծրագրի բացակայության մասին։ Իսկ Ղուկասյան-Սահակյան զույգը իրենց ուղերձն ավարտել են հետևյալ հատվածով. «Մենք հավատում ենք, որ նախորդ տարիների նման, այսօր էլ ողջ հայությունը կկանգնի «արցախի ժողովրդի» կողմը»։

Կեղծ պատգամավորները շտապել են նշվել նման կոչով։

Ուշագրավ է, որ այս ողբալի կոչերում որպես հասցեատեր չի հիշատակվում Ռուսաստանի խաղաղապահ քանակակազմը (ՌԽՔ)։ Ակնհայտ է, որ Մոսկվայից եկել է ՌԽՔ-ն անհարկի չկոչելու կոշտ հրահանգ, ինչը նույնպես անուղղակիորեն վկայում է, ինչպես Կրեմլի կողմից «տեղում» նոր իրականությանը ընդունելու, այնպես էլ բանակցային գործընթացում առաջընթացի մասին։

Եվ այսպես, անջատողական խունտայի մնացորդները դիմում է ինչ-որ ամորֆ նյութ՝ «բոլոր հայերին»։ Նույնիսկ ցավալի դարձավ «բոլոր հայերի» համար՝ նրանք 2023 թվականին ինչ կարող են անել հանցագործ կույտի համար, եթե 2020-ին չկարողացան պաշտպանել Օհանյանի «անառիկ» գիծը։ Այո և ընդհանրապես, հիմա դժվար է պատկերացնել ավելի ուժեղ արհամարհանք, քան այն, որը հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչները զգում են ղարաբաղյան կլանի նկատմամբ, հատկապես նկատի ունենալով սփյուռքի օգնությունը նախկին հրամանատարների գրպանները ուղղելու դուրս լողացած սխեմաները։

Մենք, իհարկե, կարող ենք իրավացիորեն վրդովվել և նույնիսկ ծիծաղել հայ անջատողականների անսահման ինքնասիրության վրա, սակայն այնուամենայնիվ պետք է խոստովանենք, որ իրենց պարադիգմի սահմաններում նրանք գործում են տրամաբանորեն։ Դե, իրենց կյանքը ադրբեջանցիների ու նրանց տարածքների թալանի վրա կառուցած մարդիկ հո չեն ողջունի իրենց օրինական տերերի վերադարձը, որոնք, ընդ որում նրանց հետևից կգան ձեռնաշխթաներով։

Փախչել՝ սա առաջինն է, ինչ նմանատիպ իրավիճակում հայտնվում է սովորական գողի մտքում: Սակայն Ղարաբաղի անջատողականները սովորական խարդախներ չեն՝ նրանք ունեն ծանրաբեռնված կենսագրություն, և պարզապես փախչելը նրանց համար փրկություն չի լինի։ Պետք է հասկանալ, որ անջատողականների խառնախմբի առջև դրված են երկու խնդիր՝ փրկել սեփական կաշին և, հնարավորության դեպքում, բիզնեսը: Մինչդեռ նրանց բիզնեսի որոշակի մասը գտնվում է տեղում՝ Ղարաբաղում։ Շուտով գալու է ապօրինի ձեռք բերվածի բռնագրավումը։ Ոչինչ չեք կարող վաճառել՝ իսկ ո՞վ կուզենա գնել անօրինական օբյեկտները։ Շարունակել նրանցից եկամուտ ստանալ՝ հաշվի առնելով սահմանին սահմանային անցակետը, բնակչության հետպատերազմյան արտագաղթը, այո և ընդհանրապես շատ նյարդային իրավիճակը որը (կապված է սեփականատերերի անխուսափելի վերադարձի հետ) օրեցօր դառնում է ավելի խնդրահարույց։ Այսինքն ղարաբաղյան բիզնեսի վրա ստիպված եք խաչ քաշել։

Ճիշտ է, անջատողական «օլիգարխների» բիզնես նախագծերի ինչ-որ մասը գտնվում է Ռուսաստանում։ Կարծես թե կա տարբերակ՝ վեր կենալ և գնալ նույն Մոսկվա և իր հյուրանոցում հյուրերին դիմավորել ճաճանչափայլ ժպիտով։ Բայց այստեղ էլ են հարցեր ծագում։ Նախ, ուշ է՝ Լաչինի անցակետում ադրբեջանցի սահմանապահները, իհարկե, բարեկիրթ են, բայց թափանցիկ չեն, դժվար թե կարողանաք արագ անցնել նրանց կողքով: Սակայն նույնիսկ պատկերացնելով, որ պարագլուխները կարողացել են ինչ-որ կերպ լքել Ղարաբաղի տարածքը՝ ոչ ոք չի կարող երաշխավորել, որ լինելով միջազգային հետախուզման մեջ՝ նրանք վաղ թե ուշ չեն արտահանձնվի Բաքվին, որտեղ էլ որ լինեն։

Այնուամենայնիվ, կա միայն մեկ տեղ, որտեղ նրանք կարող են համեմատաբար հուսալիորեն թաքնվել՝ դա Հայաստանն է։ Հենց այնտեղ է գտնվում նրանց գործող առևտրական օբյեկտների մեծ մասը։ Թվում է, թե ահա քեզ բաղձալի երկիր: Բայց, կարծես դիտավորյալ, այստեղ էլ անհաջողություն՝ Հայաստանում (և ամենուր, հաշվի առնելով աշխարհով մեկ ամենուր սփռված հայկական սփյուռք) անվտանգ գոյությունը հնարավոր է միայն առանց «դավաճանի» խարանի: Հենց Սահակյանը, Ղուկասյանն ու մյուսները համաձայնվեն Փաշինյանի հետ (թեկուզ լուռ), Նեմեսիսի ժառանգները իրենց մռայլ դեմքը ցույց կտան նրանց։ Մինչդեռ, նրանց հանդեպ ատելությունն ավելի ուժեղ է լինելու, քան Փաշինյանի նկատմամբ, քանի որ վերջինիս համար Ղարաբաղը երբեք գերգաղափար չի եղել։ Իսկ անջատողականների պարագլուխների դեպքում խոսք կգնա ուխտադրժության մասին, որը միայն կմեծացնի ընդօրինակելու փորձ ձեռնարկածների մեղքը։ Ահա թե ինչու նրանց համար շատ կարևոր է հիմա ցույց տալ իրենց անընճկելիությունը։ Ի թիվս այլ բաների, երբ Փաշինյանը դեռևս իշխանության ղեկին է, ղարաբաղյան ավազակները գալով Երևան վտանգում են բանտ նստել՝ մեղադրվելով կոռուպցիոն սխեմաների մեջ։ Բարեբախտաբար, նրանց բոլոր մութ գործերն արդեն հրապարակային են դարձել։ Խոսքի համար, փաշինյանամետ Տելեգրամ-ալիքը նորից ցասումով է անցել՝ Ղարաբաղի պարագլուխներին՝ Հայաստանի բյուջեի միջոցներով ձեռք բերված բիզնես օբյեկտների հաշվարկումով զայրալից ընդիմանությամբ։

Այսպիսով, որքան էլ պարադոքսալ հնչի, բայց անջատողականների առաջնորդները հիմա բոլորից ավել են շահագրգռված Հայաստանի կողմից Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի շուտուփույթ ստորագրման մեջ, ինչը, նրանց տրամաբանությամբ՝ կհանգեցնի Փաշինյանի շուտափույթ տապալմանը, և նշանակում է, որ նրանց թույլ կտա խուսափել դավաճանության բծից (ռեւանշիստների տեսակետից) ), հանգիստ խղճով ապրել ու փող աշխատել Հայաստանում։ Կարծես, հիմա այս մարդիկ արդեն հավաքել են ճամպրուկները և սպասում են, երբ Հայաստանում բավական ուժգին բողոքի ցույցեր բարձրանան, որպեսզի վերացնել գործող իշխանությունը։ Չի բացառվում, որ նրանք նույնիսկ փորձեն իշխանության գալ Երեւանում, թեեւ, հաշվի առնելով հայաստանցիների հակակրանքը ղարաբաղցիների նկատմամբ, դժվար թե վերջիններիս համար խելամիտ լինի իրենց ծանրաբեռնել նման գաղափարով։ Նրանք, ամենայն հավանականությամբ, կստեղծեն ակտիվության տեսիլք, կդոփահարեն հանրահավաքներում և ցույցերում, սպասելով ղարաբաղյան կլանի նկատմամբ քիչ թե շատ լոյալ առաջնորդի իշխանության գալուն, հանգիստ կզբաղվեն բիզնեսով։

Արդյո՞ք հանգիստ։ Փաստ չէ։ Ինչպես փաստ չէ նաև, որ Երևանը՝ անվտանգ վայր է ադրբեջանական ժողովրդի դեմ ռազմական հանցագործություն կատարած անձանց համար։ Եվ փաստ չէ, որ հակաահաբեկչական գործողության երկաթե բռունցքը ավելի շուտ վրա չի հասնի։