Ինչպես Սիլնարա Թովմասյանը վերածվեց «ադրբեջանուհու» և Հայաստանի թշնամու Մի հեռուստահարցազրույցի հետքերով

Օտարների, այլ դավանանքի և ազգությամբ մարդկանց նկատմամբ ատելությունը, հիմնական զանգվածից տարբերվող, ուրիշ կարծիքի կտրականապես անընդունելիությունը և նրա կրողի նկատմամբ հալածանքը՝ վաղուց արդեն քաղաքականապես կոռեկտ հասարակությունում համարվում է անընդունելի ու անպարկեշտ վարմունք։ Սակայն նման բաները դեռևս յուրահատուկ են հայ հասարակության զգալի մասի համար, որի միջավայրում ահա արդեն մի քանի տասնամյակներ ապրում և գրավչական է դարձել հակաադրբեջանական և հակաթուրքական տրամադրվածությունը։ Եվ եթե մինչ որոշ ժամանակ, հայկական տեսակետին հակառակ իրենց կարծիքը արտահայտած ադրբեջանցիներին և մյուս ժողովուրդներին ներկայացուցիչներին «հասցվում էր», ապա հայկական քարոզչամեքենայի հարձակումների օբյեկտներ են դառնում արդեն նաև յուրաինները, հայերը։

Ադրբեջանի դեմ ագրեսիայի ալիքի վրա գործնականորեն մոնոէթնիկ տարածքի վերածված Հայաստանում ծայրահեղ անընդունելի և նույնիսկ, որպես առնվազն հոգեկան վիճակի, իսկ ամենաշատը կյանքի համար՝ հատկապես այժմ, 44-օրյա պատերազմում պարտությունից հետո, վտանգավոր է նույնիսկ երկչոտ կարծիք արտահայտել մերձավոր հարևանների՝ ադրբեջանցիների ու թուրքերի հետ հաշտվելու կապակցությամբ։ Օրինակների համար հեռու գնալ պետք չէ։ Անցյալ տարի հիվանդության հետևանքով Թբիլիսիում վախճանվեց հայ իրավապաշտպան Գեորգի Վանյանը։ Թերևս, հազիվ թե մեկ ուրիշ հայ իրավապաշտպանի, այո և ընդհանրապես Հայաստանի որևէ ներկայացուցչի մահը կարող էր ադրբեջանական հասարակության մեջ նման ափսոսանք առաջացնել։ Եվ դա հասկանալի է՝ Գեորգին երկար տարիներ ձգտում էր կամուրջներ ստեղծել ադրբեջանցիների և հայերի միջև։ Բայց եթե ադրբեջանական հասարակությունում Գեորգին եղել է հարգված, ապա հայկականում ընդհակառակը՝ ենթարկվում էր հալածանքի։ Կյանքի վարագույրի ներքո նա ապրել էր Ադրբեջանի հետ սահմանին հայկական մի խուլ գյուղում, որի հետ Հայաստանին հաշտեցնելու համար շատ բան է արել։ Նա այդպես էլ կյանքից հեռացավ՝ ադրբեջանցիների ու թուրքերի նկատմամբ ատելությունից խելագարված հայ հասարակության մեծ մասի համար մնալով չհասկացված։

Կամ ահա ևս մեկ օրինակ՝ Երևանի կրթական կենտրոնի տնօրեն Աշոտ Բլեյանը։ Հիշենք, թե նա Հայաստանում ինչպիսի հալածանքների էր ենթարկվում իր կարծիքի համար այն մասին, որ ադրբեջանցիները և հայերը պետք է ապրեն խաղաղության մեջ, և որքան շուտ այն գա, այդքան լավ։

Իսկ ինչպես Հայաստանում հարձակվեցին ռազմական փորձագետ Վահան Համբարձումյանի վրա, Caliber.Az-ին տված հարցազրույցի պատճառով, որտեղ նա ընդամենը ասել է, որ Բաքվի ու Երևանի միջև ուժերի հավասարակշռությունը խախտվել է, որ հայկական բանակը ոչ մի պայմաններում պատերազմում չէր հաղթի, իսկ մոտակա տարիներին ռևանշը հայերը միայն երազում կարող են տեսնել։ Համբարձումյանին բոյկոտ հայտարարվեց բոլոր հայկական լրատվամիջոցների կողմից, նրան խարանեցին, որպես դավաճան։

Այս համատեքստում նաև կարելի է հիշել, թե ինչպես մի քանի տարի առաջ, դեռ նախքան 44-օրյա պատերազմը, դաշնակները Երևանի փողոցներում պոկում էին Թուրքիայում զբոսաշրջային տուրերի մասին հայտարարությունները, ներխուժում էին՝ դեպի թուրքական առողջարաններ զբոսաշրջային տուրեր կազմակերպող զբոսաշրջային ընկերության գրասենյակները, խարանում էին Անթալիան, կամ Իզմիրը, որպես հանգստավայր ընտրած իրենց հայրենակիցներին։

Սակայն մենք վերևում պատահական չենք նշել, որ ադրբեջանաֆոբիան և թուրքաֆոբիան ախտահարել է հայ հասարակության մեծ մասին, բայց, բարեբախտաբար ոչ բոլորին։ Ճիշտ այդպես հիմարություն կլիներ պնդել, որ Հիտլերի կառավարման տարիներին բոլոր գերմանացիները բաժանել են նրա ատելությունը հրեաների նկատմամբ։ Իհարկե ոչ, նույնիսկ նացիզմի և հակահրեական մոլեգին քաղաքականության ժամանակ Գերմանիայում գտնվեցին առողջ դատողությամբ մարդիկ, խիզախ գերմանացիներ, ովքեր հրեաներին օգնեցին կենդանի մնալ։ Ճիշտ է, նրանք քիչ էին, բայց եղել են։ Հայաստանում ևս, չնայած այնտեղ տիրող Ադրբեջանի և Թուրքիայի նկատմամբ ատելությանը՝ նույնպես կան մարդիկ, ովքեր հասկանում են այդպիսի քաղաքականության կործանարարությունը։ Կործանարար ավելի շուտ հենց հայերի ու Հայաստանի համար։ Նրանք հասկանում են, թե Հայաստանին ինչի է հասցրել «միացում» քաղաքականությունը, Ղարաբաղի օկուպացիան, պատմական և տարածքային հավակնությունները Թուրքիայի նկատմամբ։ Եվ ոչ միայն հասկանում են, այլ նաև ասում են այդ մասին։
Ասածի վառ վկայություն է՝ Երևանի բնակչուհի Սիլնար Թովմասյանի վերջերս ադրբեջանական СВС հեռուստաալիքին տված հարցազրույցը, ինչի համար նա վերածվել է վտարյալ անձի և ոչ միայն անպատվության, այլ նաև սպառնալիքի օբյեկտի։ Իսկ նա ի՞նչ է ասել, որ հայ հասարակության ազգայնամոլական մասը այդպես չափազանց գրգռվել է։ Նա ասել է այն, ինչը նորմալ հասարակությունում նորմալ կերպով է ընկալվում, իսկ հայ հասարակությունում ընկալվում է, որպես պետական խռովություն և դավաճանություն։ Ինքներդ դատեք։ Ս. Թովմասյանը ուրախ է նրա համար, որ Երևանի և Ստամբուլի միջև բացվել են պարբերական չվերթներ, քանզի Թուրքիայում ապրում են նրա բարեկամները և ազգականները։

«Այո և ընդհանրապես մենք այնուամենայնիվ հարևաններ ենք, և ճիշտ չէ ունենալ փակ սահմաններ»,- ասել է Թովմասյանը։

Այնուհետև նա արտահայտվել է հայ-ադրբեջանական հաշտության կապակցությամբ։

«Դուք իսկապես հավատու՞մ եք, որ երբևիցե մեր երկների միջև խաղաղություն կհաստատվի։ Անձամբ ես չեմ պատկերացնում։ Կարող է 200 տարի հետո։ Կարող է ավելի շուտ, ճիշտ չեմ կարող ասել։ Սատանան գիտի՞։ Բայց ես դեմ եմ պատերազմին, աստված մի արասցե երրորդ պատերազմ տեղի ունենա։ Ես մեր ժողովուրդներին ցանկանում եմ քիչ ատելություն, քիչ չարիք, որպեսզի մարդիկ ավելի բարի դառնան։ Ես անձամբ խաղաղության կողմնակից եմ։ Ես ցանկանում եմ, որպեսզի ավելի շատ հարգանք լինի միմյանց նկատմամբ։ Ես իսկապես պատերազմ չեմ ուզում։ Ինձ համար միևնույն է, եթե նույնիսկ բոլորը Ղարաբաղը ճանաչեն, որպես ադրբեջանական, ինձ համար դա ողբերգություն չի լինի։ Ես ընդամենը ուզում եմ, որպեսզի երիտասարդները չզոհվեն»,- հարցազրույցում ասել է Երևանի բնակչուհին։

Այդ հարցազրույցը պայթած ռմբի էֆեկտ առաջացրեց հայ հասարակության մեջ։ Առաջինը դրան արձագանքեցին հայ ազգայնամոլական և նույնիսկ քաղցրալի տելեգրամ ալիքները, որոնք քաջատեղյակ լինելով իրենց ընթերցող հայրենակիցների կոնտինգենտին, նախաձեռնեցին հարձակումների արշավ Թովմասյանի վրա։ Վերցնենք, օրինակ, Հայաստանի իշխանությունների խոսափողը՝ Բաղրամյան 26 տելեգրամ ալիքը։ «YouTube-ում մուղամ լսող ոչխար», «Բարոյական արարած», «Բլող արարած»՝ սրանք գրվածներից ամենաանվնասներ են, քանի որ մյուս տելեգրամ ալիքները ցեխ են շպրտել կնոջ վրա։

Այդ տելեգրամ ալիքների «հոտը» բոլորովին չի ամաչել՝ «Ազերական փռոց», «Ուզում եմ գնալ այդ հասցեով և թքել նրա երասին», «Պոռնիկ», «Նրան պետք է տանել Եռաբլուր և բոլոր ցանկացողներին թույլ տալ բռնության ենթարկել նրան», «Գտնել և առանց դատ ու դատաստանի այրել քածին» արտահայտություններում։

Սա Սիլնարայի վրա հարձակված նրա հայրենակիցների հարյուրավոր մեկնաբանությունների միայն մի մասն է։ Բայց չէ որ կինը ընդամենը զգույշ արտահայտել է իր կարծիքը, դեմ է եղել նոր պատերազմին, որպեսզի երկու կողմից երիտասարդները չզոհվեն։ Եվ, նա ըստ էության, հանդես է գալիս այդ նույն մեկնաբաննություններ անողների կյանքը պահպանելու օգտին, ովքեր 44-օրյա պատերազմի ժամանակ թաքնվել էին մոր փեշի տակ, իսկ այժմ վերածվել են բազմոցային «ֆիդայինների», ովքեր նրա նկատմամբ պահանջում են լինչի դատաստան։

Արդյունքում Սիլնարա Թովմասյանը, բախվելով ատելության ալիքի և ամենասարսափելի վիրավորանքների ու մեղադրանքների հետ, ստիպված եղավ փակել սոցիալական ցանցերում իր էջերը։ Դժվար է պատկերացնել, թե ինչ է այժմ վերապրում այս կինը՝ հիասթափությու՞ն հայրենակիցների նման արձագանքից, վա՞խ իր և իր սիրելիների կյանքի համար։ Բայց միանգամայն ակնհայտ է, որ այս ամբողջ պատմությունը միայն կամրապնդի նրա կարծիքը Հայաստանից հեռանալու անհրաժեշտության մասին, ինչի մասին, ի դեպ, նա խոսք է գցել ադրբեջանական հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում։

Այստեղ զարմանալի է մեկ այլ բան. Հայաստանի իրավապահ մարմիններն ու հատուկ ծառայությունները խանդով պաշտպանում են հանրապետության իշխանությունների պատիվն ու արժանապատվությունը՝ դաժանորեն հետապնդելով սոցիալական ցանցերում հականիկոլյան բովանդակությամբ մեկնաբանությունների և գրառումների հեղինակներին։ Բայց միևնույն ժամանակ աչք են փակում Սիլնարա Թովմասյանի հասցեին վիրավորանքների և նրա կյանքի ու անվտանգության նկատմամբ բացահայտ հնչած սպառնալիքների վրա։ Ընտրովի արդարադատությո՞ւն։ Ո՛չ, շրջանաձև երաշխիք և համակրանք հայ հասարակությանը ներսից խժռող ազգայնական կատաղության հանդեպ։

Ադրբեջանական հասարակության համար այս անհրապույր իրավիճակից կարելի է եզրակացություններ անել։ Չնայած խաղաղության և խաղաղ գոյատևման, հաղորդակցությունների ապաշրջափակումը և տարածաշրջանը առանց պատերազմի և հակամարտությունների բարգավաճ մարզի վերածելու համար համատեղ զարգացմանը ուղղված Բաքվից եկող կոչերին՝ հակառակ ազդակները վկայում են այն մասին, որ հայ հասարակության մեծ մասը պատրաստ չէ դրանք ադեկվատ ընկալելու։ Հայաստանում ադրբեջանական ու թուրքական ամեն ինչի նկատմամբ ատելությունն այնքան ճնշող է, որ Ադրբեջանի «եկեք բարեկամաբար ապրենք» կոչը գրեթե անօգուտ է դառնում։ Իսկ ինչպե՞ս կարող է նա օգտակար դառնալ, եթե հարևան երկրում ազնվական բույսի թեկուզ մեկ բողբոջն անմիջապես խճճվում է բազմաթիվ մոլախոտերի մեջ։