Հայկական պետականության կորուստ, կամ Պուշկինը Երևանում տեղ չունի Ռազուվաևը՝ «քարերի երկրի» ռուսաֆոբիայի մասին

Նոյեմբերի 9-ին, Ղարաբաղում հրադադարի մասին Եռակողմ հայտարարության ստորագրման երկրորդ տարեդարձի նախօրեին, Երեւանում Ռուսաստանի դեսպանատան մոտ երթ է անցկացվել։ Ցույցի մասնակիցները ու նրանց կողմնակիցները այդ ամսաթիվը համարում են Հայաստանի խայտառակության օր, որին իբր նրան պարտադրել է Ռուսաստանը։ Եվ շատ շուտով այս քաղաքական ցույցի հակառուսական հայեցակարգը վերաճել է գրեթե հակառուսական գաղափարախոսության։

Հարկ է նշել, որ ամեն ինչ տեղի է ունեցել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի Հայաստան կատարելիք այցի նախօրեին։ Ընդ որում դա եղել է ոչ թե պարզապես ռուս-հայկական կապերը խզելու հանրահավաք, այլ «Մնաս բարով, անլվա Ռուսաստա՜ն» վիրավորական կարգախոսով ջահերի շքերթ։ Ակցիան կազմակերպվել էր արևմտամետ «Ժողովրդադեմոկրատական բևեռ» (ԺԴԲ) միավորման կողմից , որը հայտնի է Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև ցանկացած շփումների արմատական մերժմամբ։

Հատկանշական է, որ «Մնաս բարով, անլվա Ռուսաստա՜ն» կարգախոսը ուղիղ մեկ տարի առաջ՝ 2021 թվականի նոյեմբերի 9-ին հնչել է ակցիայի ղեկավարներից մեկի՝ Վահե Գասպարյանի կողմից, այդ ժամանակ էլ նա հռչակել է ԺԴԲ-ի հիմնարար մաքսիմումը. «Ոչ մի բարեկամություն չի եղել ռուս և հայ ժողովուրդների միջև»։ Միավորման արմատականները Ադրբեջանի ազատագրական բանակի կողմից հայկական օկուպացիոն ուժերի ջախջախման մեջ մեղադրում են հատկապես Ռուսաստանին, որը, նրանց կարծիքով, զավթիչների հետ միասին պետք է կռվեր ադրբեջանական զորքերի դեմ։

Նման ցույցերը Հայաստանում դարձել են առօրյականություն։ Սակայն Երեւանի Անգլիական զբոսայգում հնչեցված երեկվա կարգախոսները կրում են առանձնահատուկ իմաստ։ Այս անգամ Հայաստանի ազգայնական «կոչերի և սխրագործությունների» տարեգրությունը լրացրել են ռուս բանաստեղծ Ալեքսանդր Պուշկինի հուշարձանը ապամոնտաժելու և, առհասարակ, ռուսական պատմության ու մշակույթի հետ այսպես թե այնպես կապված ամեն ինչը ապամոնտաժելու պահանջներով։ Այս սպառնալիքները չարժե դատարկ համարել՝ օտար (ոչ յուրային) ժողովրդի իրեղեն ապացույցների ոչնչացման առումով հայերը կարող են հավակնել տարածաշրջանի չեմպիոնի կոչման։

Համենայնդեպս, Երևանի Անգլիական զբոսայգում, որը բավականին խորհրդանշական է, տասնյակ քաղաքացիների հետ Եվրոպական կուսակցության նախագահ Տիգրան Խզմալյանի գլխավորությամբ պահանջել են ապամոնտաժել այստեղ ավելի քան կես դար առաջ կանգնեցված ռուս մեծ բանաստեղծ Ալեքսանդր Պուշկինի հուշարձանը։ Իսկ դրանից մի քանի օր առաջ, ինչպես գրում են հայկական լրատվամիջոցները՝ Խզմալյանը լրագրողների հետ զրույցում հայտարարել է, որ Հայաստանում բոլոր ռուսական հուշարձանները պետք է վերացնել։

Քրիստոնեա-դեմոկրատական կուսակցության անդամ Գևորգ Ենգիբարյանը դրան ավելացրած բացատրել է, թե ինչու Պուշկինի հետ կապված ամեն ինչը պետք է վերացնել առաջին հերթին. «Նվաստացուցիչ է Երևանի կենտրոնում ունենալ Ալեքսանդր Պուշկինի անվան փողոց և դպրոց, ով գրել է հայ ժողովրդին վիրավորող «Տազիտ» պոեմը։ Ահա, պարզվում է, թե ինչում էր Ալեքսանդր Սերգեևիչը մեղանչե՜լ հայերի հանդեպ։

Բայց Ենգիբարյանը դրանով չի սահմանափակվել. «Երևանի կենտրոնում մենք ունենք Ֆրունզեի անվան փողոց, այդ նույն Ֆրունզեն, ով թուրք զինվորներին սովորեցրել է սպանել հայերին։ Նրանք մեզ հետ գաղափարախոսական, մշակութային կապեր չունեն, նույնիսկ նրանց աշխարհայացքը մեզ հետ ոչ մի կապ չունի, սա չարիքի կայսրություն է։ Պետք է ազատվել նրանցից։ Մեզ մոտ մինչև հիմա կա Լենինգրադյան փողոց, այդպիսի քաղաք չկա, իսկ Երևանում կա այդպիսի փողոց։ Օրինակ, մեզ մոտ չկա Լեոնիդ Ազգալդյանի անունով փողոց, չկան մեր հերոսների անունով փողոցներ, փոխարենը կա Լենինի անունով փողոց։ Այս մարդիկ կանգնած են եղել մեր պետության կործանման ակունքներում»։ Ընդհանրապես, հայկական լիցքով այս քրիստոնեա-դեմոկրատի կարծիքով, բոլոր հայտնի անձանց հիշողությունը, անկախ ազգությունից, պետք է ջնջվի, եթե նրանք մասնակից են ռուսական պատմությանը։

Դրանով հանդերձ, զարգացման ռուսական վեկտորի հայ հակառակորդները վստահ են, որ Մոսկվայի հեռանալու հետ անմիջապես հայերի օգնությանը կգա կոլեկտիվ Արեւմուտքը, այսինքն լրիվ կազմով։ Սա, իհարկե, հազիվ թե, բայց հայ գործիչների և հանրության համապատասխան ակցիաներին պատասխան, ընդ որում ամենևին էլ ոչ դրական արձագանք կարող է ծագել ռուսական հասարակության մեջ։ Բացի այդ, Խզմալյանի և Ենգիբարյանի պահանջները դուրս են գալիս քաղաքական հարթության սահմաններից. ինչպես հետևում է նրանց հայտարարություններից, ռուսական քաղաքականության նկատմամբ անբարյացակամ և նույնիսկ թշնամական վերաբերմունքը վերաճել է ռուս ժողովրդի, ռուսաց լեզվի և մշակույթի նկատմամբ ատելության։ Եթե Երևանի հակառուսական հարձակումները սովորական են և նույնիսկ տեղ-տեղ հասկանալի են, ապա հակառուսական դեմարշները կարող են բերել հայերի համար ավելի ողբերգական արդյունքների։

Եվրասիայի հարցերով ռուսաստանցի փորձագետ Ալեքսանդր Ռազուվաևը Caliber.Az-ի հետ զրույցում ենթադրություն է հայտնել, որ Հայաստանում ռուսաֆոբիայի ներկայիս ցայտման պատճառներից մեկն այն է, որ Ռուսաստանը նրան չի օգնել Ադրբեջանի հետ պատերազմում։

«Հայաստանի ղեկավարությունը և հասարակ ժողովուրդը հույս ունեին, որ Ռուսաստանը կկռվի իրենց համար։ Այս տարվա սեպտեմբերին հայ-ադրբեջանական պայմանական սահմանին տեղի ունեցած ռազմական բախումներից հետո, երբ ՀԱՊԿ-ը չմիջամտեց իրավիճակին՝ հակառուսական տրամադրությունները զգալիորեն ավելացան։ Հիմա նրանք հույս ունեն, որ նրանց համար կկռվեն Ֆրանսիան, կամ ՆԱՏՕ-ն»,- արձանագրել է ռուսաստանցի փորձագետը։

Դրա հետ մեկտեղ Ա. Ռազուվաևը համարում է, որ եթե հանկարծ Հայաստանում հաղթի արմատական ազգայնական կուրսը, ապա դա կհանգեցնի Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների լիովին խզման։

«Այս դեպքում Հայաստանը կդառնա էլ ավելի աղքատ, քանի որ չեն լինի ոչ մի աշխատանքային միգրանտներ ու ռուս զբոսաշրջիկներ։ Իսկ տնտեսությունը՝ հայկական ազգայնականության ռուսաֆոբիայի հիմնական պատճառներից մեկն է։ Հայաստանը առաջվա պես բավականին աղքատ երկիր է, իսկ աղքատությունը միշտ հանգեցնում է ազգայնականության։ Ի թիվս այլ բաների, Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների խզման դեպքում հայ ազգայնականները, հավանաբար՝ կցանկանան Ղարաբաղում ռևանշ վերցնել։ Ռազմաքաղաքական առումով դա հղի է հայկական պետականության կորստով։ Դա կլինի ուղղակի ողբերգություն հայկական բանակի և հայ ժողովրդի համար։ Բնականաբար, այս դեպքում Ռուսաստանը նրանց նույնպես չի օգնի։ Վստահ եմ, որ Արեւմուտքն էլ չի օգնի։ Ազգայնականությունը՝ միշտ էլ վատ է»,- համոզված է մեր զրուցակիցը։