Հայկական «Ֆյոդոր Կուլիկովը» Փաշինյանին բողոքել են Փաշինյանից

Այս պատմությունը ամենատեղին կհնչեր երևանյան որևէ սրճարանում, կլառնետի ձայնի տակ և որ թամադայի յուրաքանչյուր կենացը խմվեր թթի օղիով։ Թամադան լիներ ղարաբաղյան խունտայի հին անդամ, իսկ այժմ Խանքենդիից «փախստական» Հրանտ Հայրյանը։ Նա, հայերի համար սովորական ինքնավստահությամբ որոշել է բաց նամակ գրել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին։

Բայց, ինչպես պարզվել է, ոչ միայն նրան, այլ նաեւ Երևանում ՄԱԿ-ի ներկայացուցչությանը, Հայաստանի օմբուդսմենին եւ իրավապաշտպան կազմակերպություններին։ Չեմ զարմանա, եթե Հրանտը, չսպասելով նրանից պատասխանին՝ նամակ գրի Ֆրանսիայի և Ռուսաստանի նախագահներին, ԱՄՆ-ի նախագահի թեկնածուներին, ինչպես նաև ՆԱՍԱ-ի ղեկավարին։ Վերջինիս՝ այն բանի գաղտնի հույսով, որ այլ մոլորակներում էլ կգտնվեն նրանք, ովքեր դրականորեն կարձագանքեն Հայրյանի եզրակացություններին: Հնարավոր է, նույնիսկ հայերեն լեզվով։

Իր մտահաղացմամբ ղարաբաղյան խունտայի հին անդամի էպիստոլյար ժանրի ստեղծագործությունը շատ է հիշեցնում անտեսանելի ճակատի մարտիկի կնոջ նամակը՝ ՊԱԿ-ի (ԿԳԲ) գեներալին։ Ավագ սերնդի մարդիկ դրա բովանդակությունը հիշում են Գենադի Խազանովի փայլուն տաղանդի շնորհիվ, ով ժամանակին խորհրդային ժողովրդին փոխանցել է Ֆյոդոր Կուլիկովի կնոջ հոգեկան տառապանքները: Այսպես, Հրանտի նամակի գաղափարը նման է այն պատասխաններին, որոնք Ֆյոդոր Կուլիկովը տվել է իր կնոջը։

Մոլորեցնելու մտադրությունը արվել է զգացմունքով, տակտով և շարադասությամբ։ Ուրեմն, եթե «անտեսանելի ճակատի մարտիկը» իր կատարած աշխատանքի նշանակությունը հասկանալու իր կնոջ անկարողությունից գանգատվել է «դեռ չի եկել դրա անունը տալու ժամանակը, աշխարհում ամեն ինչ դեռ հանգիստ չէ, Մաշա» նախադասությամբ, ապա Հրանտը, բողոքի գանգատվելով հասել է 1933 թվականի Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածին: Տարօրինակ է, որ Հայրյանի նամակում չի եղել համընդհանուր ձգողության օրենքը հերքելու փորձեր։

Այնուամենայնիվ, սա ոչ մի կերպ չի հեշտացնում Նիկոլ Փաշինյանի գործը։ Չէ որ նա նախկին ղարաբաղյան անջատողականի կողմից ներկայացվել է ծայրահեղ վատ լույսի ներքո: «Նիկոլ Փաշինյանը ամբողջ աշխարհին հայտարարել է, որ իբր ընդունել և Հայաստանում տեղավորել է 120 հազար նոր փախստականների և նրանց ապահովել այն ամենով, ինչ անհրաժեշտ է, երբ այն ժամանակ դեռևս 44-օրյա պատերազմի փախստականները չեն ապահովվել»,- դժգոհել է Հայրյանը։

Ինչ հետաքրքի՜ր է: Ստացվում է, որ Հայաստանի վարչապետը թքած ունի ղարաբաղցի հայերի վրա։ Այսպիսով, Հրանտ, առանց կանգ առնելու, ասա ճշմարտությունը մինչև վերջ։ Եվ Հրանտը չի հիասթափեցրել։ Նա տեղեկացրել է այն մասին, որ Ադրբեջանի Ղարաբաղի տնտեսական տարածաշրջանից Հայաստան տեղափոխված հայերին միայն անվանական տրվել է ժամանակավոր փախստականի կարգավիճակ և ոչ ավելին։

«Մասնավորապես, մեզ մեկ շնչի համար վճարվում է 50 հազար դրամ (218 մանաթ), որը պետք է բավարարի վարձավճարին, կոմունալ ծախսերին, սննդին, հագուստին և այլն։ Որոշ փախստականներին սա էլ չեն տալիս»,- գանգատվել է Հայրյանը։ Նշում եմ, որ նա Նիկոլ Փաշինյանին գանգատվել է Նիկոլ Փաշինյանին ուղղված նամակում։ Տարօրինակ է, որ Հրանտը նամակի վերջում Փաշինյանից գումար չի խնդրել։

Այդ ժամանակ կլիներ լիովին նմանություն Ֆյոդոր Կուլիկովի հետ, ով նախ կնոջից խնդրել է 30 ռուբլի, քանի որ նրան հատուկ առաքելության էին ուղարկել արևմտյան երկրներից մեկը և նրա փամփուշտները վերջացել էին, իսկ հետո խնդրել է ևս 5 ռուբլի, ԿՀՎ-ում սեյֆի բանալի պատրաստելու համար։ Սակայն առանց այս ամենի էլ Հրանտ Հայյանի նամակը շատ հատկանշական է ստացվել։

Չէ որ, ինչի՞ մասին են բամբասում Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանն ինքնակամ լքած հայերի իրավաբանները։ Նրանք պնդում են, որ Ադրբեջանը պետք է իրենց ինչ-որ բանով ապահովի, պահպանի նրանց ինչ-որ իրավունքները։ Հայաստանից մի քանի ալիքներով բռնի կերպով վտարված ադրբեջանցիների իրավունքները մասին այս խոսողները մոռանում են։

Այո, սա նրանց կողմից տխրահռչակ «երկակի ստանդարտների» դասական օրինակ է: Բայց այստեղ չէ որ այլ պատկեր է ուրվագծվել։ Ստացվում է, որ Հայաստանում մեր երկրի Ղարաբաղի տնտեսական տարածաշրջանը լքած հայերի նկատմամբ շատ վատ են վերաբերվում։ Ահա, կա Հրանտ Հայրյանի նամակը բոլոր փաստերով ու ապացույցներով հանդերձ։ Կա, ի դեպ, նաև վիճակագրություն։

Որի համաձայն, ավելի քան 10 հազար ղարաբաղցի հայեր Հայաստանը լքել են այնտեղ տեղափոխվելուց հետո։ Դե, այս ամենին ի՞նչ կասեն Լուիս Մորենո Օկամպոն և հայկական անջատողականության մյուս պաշտպանները։ Պարզ է, որ նրանք կնախընտրեն ընդունել «ջայլամի կեցվածք»։ Որովհետև նրանց ձեռնատու չէ ընդունել ճշմարտությունը և արձանագրել, որ Ադրբեջանի հասցեին հնչող մեղադրանքները անհեթեթ և ծիծաղելի են, հատկապես ղարաբաղցի հայերի նկատմամբ Հայաստանի վերաբերմունքի լույսի ներքո։ Նույնիսկ, եթե այդ ձեռքի մեջ թթի օղի դնես և հետին պլանում կլարնետ հնչի, որի ձայների ներքո Հրանտ Հայրյանը սկսի բարձր կարդալ իր նամակը։

Աքպեր Հասանով