Հնդկաստանն ու Հայաստանը «հրթիռային» մարտահրավեր են նետում Ադրբեջանին
Բաքուն պատրաստ է ձեռնարկել համարժեք միջոցներ
Վերլուծություն 18 Դեկտեմբերի 2023 - 11:29
Վերջերս մամուլում շրջանառվում են տեղեկություններ այն մասին, որ Հայաստանը հետաքրքրություն է ցուցաբերում՝ Հնդկաստանի պաշտպանական հետազոտությունների և զարգացման կազմակերպության (DRDO) կողմից արտադրված տարբեր հրթիռային համակարգերի ձեռք բերելու մեջ։ Այդ մասին է վկայում նաև՝ Հնդկաստանի և Հայաստանի միջև ռազմատեխնիկական ոլորտում հարաբերությունների նկատելի ակտիվացումը։ Ու թեև գաղտնիության լավագույն ավանդույթներով կազմակերպությունն ինքը պահապանում է լռություն՝ ոչ մի կերպ չհաստատելով հայերի աճող հետաքրքրությունը «բոլիվուդյան» զենքի նկատմամբ, այնուամենայնիվ, ըստ հնդկական ԶԼՄ-ներում արտահոսող հատվածական տվյալների, հասկանալի է դառնում, որ Երևանը նպատակադրված է ձեռք բերել միջին հեռահարության օդադեսանտային «BrahMos» և փոքր հեռահարության ցամաքային տակտիկական «Pralai» հրթիռներ։
Սա ի՞նչ սպառազինություն է։ Հայաստանի ինչի՞ն է պետք դա։ Ինչպիսի՞ պատասխան քայլեր կարող է ձեռնարկել Ադրբեջանը։ Մենք կփորձենք մեր այսօրվա հոդվածում պատասխանել այս հարցերին։
Սկսենք, թերևս նրանից, որ «BrahMos» հրթիռների առաջին արտահանման պատվերը կատարվել է Ֆիլիպիններում, իսկ այնուհետև դրանցով հետաքրքրվել են մի շարք երկրներ, այդ թվում նաև Հայաստանը։ Ըստ ամենայնի, Հայաստանը մտադիր է «BrahMos» հրթիռներ ինտեգրել իր զինանոցում գտնվող «Սու-30ՍՄ» կործանիչներում։ Եվ որոնք, ինչպես հիշում ենք, Ռուսաստանից գնվել էին «մերկ», այսինքն՝ առանց զինամթերքի։ Չնայած ենրան, որ այս ընդլայնված հեռահարությամբ «օդ-ցամաք» հրթիռները նախատեսված են հնդկական «Սու-30ՄԿԻ»-ի համար, հնդիկ ինժեներները հայտարարել են, որ կկարողանան մոդիֆիկացնել հայկական ինքնաթիռները և ինտեգրել այդ հրթիռները, ինչը Հայաստանին պոտենցիալ թույլ կտա հարվածներ հասցնել Ադրբեջանի խորքում թիրախներին:
Նշենք, որ այս հրթիռները «Սու-30ՄԿԻ» ինքնաթիռների վրա տեղադրելու համար հնդիկ ինժեներներին պահանջվեց փոփոխություններ կատարել դրանց կառուցվածքում, մասնավորապես՝ կրող տարրերի վրա վերաբաշխելով ծանրաբեռնվածությունը։ Հաջող ինտեգրման համար ինքնաթիռային տարբերակի քաշը կրճատվել է 500 կգ-ով, իսկ երկարությունը՝ գրեթե կես մետրով:
Հետաքրքիրն այն է, որ «օդ-ցամաք» դասի միջին հեռահարության «BrahMos» գերձայնային հրթիռը հանդիսանում է Հնդկաստանի Պաշտպանական հետազոտությունների և զարգացման կազմակերպության և Ռուսաստանի «Մաշինաստրոենիե» գիտահետազոտական միավորման (ԳՀՄ) համատեղ մշակումը, որոնք 1998 թվականին ստեղծել են «BrahMos Aerospace» ԲԲԸ-ն: Զինամթերքի հավաքումը իրականացվում է Հնդկաստանի տարածքում, հրթիռի կմախքի հիմնական մասերը նույնպես ստեղծում են հնդկական ձեռնարկությունները։ Հնդկաստանին են պատկանում «BrahMos Aerospace»-ի բաժնետիրական կապիտալի 50,5%-ը, իսկ Ռուսաստանին՝ մնացած 49,5%-ը։
Կան հրթիռների տարբեր տարբերակներ, որոնք կարող են արձակվել ծովային, ցամաքային և օդային օբյեկտներից և խոցել թիրախը։ Հրթիռը կարող է զարգացնել ձայնից 2,5-2,8 անգամ բարձր արագություն (ժամում 3,1-3,5 հազար կիլոմետր): 2022 թվականի դրությամբ «BrahMos»-ը համարվում էր աշխարհում գոյություն ունեցող միակ գերձայնային թեւավոր հրթիռը և աշխարհի ամենաարագ հրթիռներից մեկը, որը շատ դժվար է որսալ գոյություն ունեցող հակահրթիռային պաշտպանության համակարգերով:
Օդային բազավորման տարբերակը Հնդկաստանի ռազմաօդային ուժերում սպառազինություն է մտել 2019 թվականին և մինչև 500 կմ հեռավորության վրա թիրախը ճիշտ խոցելու կարողություն ունի։ Օդային բազավորման «BrahMos» հրթիռը կշռում է 2,5 տոննա՝ 450 կիլոգրամով պակաս, քան առաջին երկու մոդիֆիկացիաները։ Նա թռչում է 10-ից մինչև 15000 մ բարձրության վրա։ Հրթիռն ունի 200-ից մինչև 300 կգ քաշով սովորական մարտագլխիկ: Նշենք, որ «Սուխոյ» և «BrahMos» համադրությունը ունի՝ գործելու ռազմավարական հեռահարություն և ցամաքային ու ծովային թիրախներին շատ մեծ հեռավորությունների վրա խոցելու հնարավորություն:
Ինչ վերաբերում է «Pralai» հրթիռներին, ապա այն փաստը, որ Հնդկաստանը բանակցություններ է անցկացնում Հայաստան քվազիբալիստիկ պինդ վառելիքի հրթիռներ արտահանելու վերաբերյալ՝ հանդիսանում է նոր տեղեկատվություն։ Այսպես ուրեմն, «DefExpo 2022» պաշտպանական ցուցահանդեսի շրջանակներում երկու երկրների ներկայացուցիչների միջև անցկացված բանակցությունների ընթացքում հայկական կողմը, ում սպառազինության մեջ կա 9К720 «Իսկանդեր-Է» օպերատիվ-մարտավարական հրթիռային համակարգ՝ հետաքրքրություն է ցուցաբերել հնդկական «ցամաք-ցամաք» դասի փոքր հեռահարության «Pralai» բալիստիկ հրթիռների նկատմամբ։ Չի բացառվում, որ հնդկական բալիստիկ հրթիռների նկատմամբ հետաքրքրությունն առաջացել է այն բանից հետո, երբ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում «Իսկանդեր-Է» համալիրները իրենց չեն արդարացրել։ Այս մասին հայտարարել է նաև վարչապետ Փաշինյանը։
«Pralai» բալիստիկ հրթիռը կոնտեյներային տակտիկական հրթիռ է, որը նույնպես մշակվել է Հնդկաստանի պաշտպանական հետազոտությունների և զարգացման կազմակերպության կողմից: Այս հրթիռը՝ թիրախները ցամաքում կամ ծովում խոցել հնարավորություն ունի։ «Pralai» հրթիռը, որը ստեղծել են 2015 թվականից, կարող է հարվածներ հասցնել 150-ից մինչև 500 կմ հեռավորության վրա և դրանով հանդերձ կրել 350-ից մինչև 700 կիլոգրամ քաշով մարտագլխիկ։ Գործարկվում է շարժական գործարկիչի միջոցով: Նշենք, որ հեռահարությունը նույնպես կարելի է մեծացնել։ Տեղեկատվություն կա, որ այս հրթիռի կատարելագործված տարբերակը կարող է փոխել իր թռիչքի ուղին, ինչը նրան դարձնում է շատ դժվար թիրախ հակահրթիռային համակարգերի համար։
Քանի որ «Pralai» հրթիռը դեռ գտնվում է փորձարկման փուլում, հավանական է, որ Հայաստանը, դառնալով նրանց առաջին գնորդը, կվերածվի մի տեսակ փորձադաշտի հնդիկ ռազմական ինժեներների համար։ Նախկինում ենթադրվում էր, որ հնդկական բանակը որոշակի փորձարկումներից հետո պետք է իր սպառազինության մեջ ներառեր «Pralai» հրթիռներ՝ առ այսօր հաջողությամբ անցկացվել է երեք արձակում (վերջինը՝ 2023 թվականի նոյեմբերի 7-ին)։ Հնդկական բանակը ռազմաօդային ուժերի համար 2022 թվականին պատվիրել է 120 «Pralai» և 2023 թվականին ևս 250-ը՝ ցամաքային զորքերի համար։ Բայց պատվերների կատարումը առայժմ հետաձգվում է հրթիռների «թերամշակության» պատճառով։
Չի բացառվում, որ համապատասխան հրթիռային տեխնոլոգիաների վերահսկման ռեժիմի արտահանումային կանոններին, որը իրենցից ներկայացնում է աշխարհի 35 երկրների միջև հրթիռային տեխնոլոգիաների օգտագործման սահմանափակումների մասին ոչ ֆորմալ քաղաքական համաձայնագիր՝ Հայաստանին առաջարկվող հրթիռների թռիչքի հեռահարությունը չի գերազանցի 300 կմ-ից։ Սակայն կա հավանականություն, որ Հնդկաստանը այնուամենայնիվ կարող է մատակարարել հրթիռներ, որոնց հեռահարությունը գերազանցի 300 կմ-ից։
Ծանր սպառազինություն ձեռք բերելու Հայաստանի մոլագար ցանկությունը ցույց է տալիս, որ Երևանը դեռ պատրաստ չէ իր հարևանների հետ խաղաղության և երազում է նոր պատերազմի մասին։ Եվ Հնդկաստանը այստեղ պատրաստ է «քարերի երկրին» օգնել «պայթեցնել» տարածաշրջանը, չնայած նրան, որ Ադրբեջանը բազմիցս լուրջ մտահոգություն է հայտնել Հնդկաստանի կողմից Երևանին մահաբեր զենք մատակարարելու վերաբերյալ և դեմ է հանդես եկել Հայաստանի ռազմականացմանը։ Ավաղ, այս նյութում մեր կողմից տրամադրած տվյալները վկայում են այն մասին, որ Հայաստանն ու Հնդկաստանը շահագրգռված չեն տարածաշրջանում կայունությամբ։
Ի դեպ, հարկ է հատկապես ընդգծել այն փաստը, որ «BrahMos» հրթիռները Հայաստանին չեն կարող վաճառվել առանց Ռուսաստանի համաձայնության, քանի որ դրանք արտադրվում են հնդկական և ռուսական համատեղ ռազմարդյունաբերական համալիրների կողմից։ Եթե Ռուսաստանը թույլ տա այդ հրթիռնըերը վաճառել Հայաստանին, ապա դա ծայրահեղ բացասաբար կանդրադառնա ադրբեջանա-ռուսական հարաբերությունների վրա, ինչն իր հերթին Բաքվին համարժեք քայլեր ձեռնարկելբւ իրավունք կտա, մասնավորապես՝ մեր երկիրը կարող է դիտարկել Ուկրաինային սպառազինություն վաճառելու հնարավորությունը։
Ֆուադ Աբդուլլաև
Caliber.Az
Դիտումներ: 106
1
|
Բնապահպանական աղետ Ադրբեջանի հետ սահմանին Նոր քարտեզը մերկացնում է Հայաստանին
18 Մայիսի 2024 - 10:4995 Դիտումներ
|
2
|
Խաղաղապահները հեռանում են, վստահությունը մնում է Ադրբեջանը շարունակում է ամրապնդել իր ինքնիշխանությունը
16 Մայիսի 2024 - 14:2558 Դիտումներ
|
3
|
ՀԱԵ-ն և ահաբեկչությունը Ավանդույթներ, որոնց հետևում է Բագրատ Գալստանյանը
16 Մայիսի 2024 - 11:0254 Դիտումներ
|
4
|
Բողոքի ցույցեր ու եկեղեցին Հայաստանում և Վրաստանում Ռիզվան Հուսեյնովի հետ՝ հրատապ հարցերի մասին
16 Մայիսի 2024 - 09:3552 Դիտումներ
|
5
|
Տեղի է ունեցել Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի դիմավորման պաշտոնական արարողությունը
16 Մայիսի 2024 - 12:1549 Դիտումներ
|
Ավելի քան 250 հեկտար ազատագրված տարածքներ ականազերծվել են
ՊՆ սակրավորների աշխատանքի ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ ԵՎ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ18 Մայիսի 2024 - 13:22
Հայրենական պատերազմի հերոսը նշանակվել է Ադրբեջանի ՌՕՈՒ-ի հրամանատար
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ18 Մայիսի 2024 - 13:03
Վայնասունն անօգուտ է
Հանգիստ, հետաքննություն է անցկացվում18 Մայիսի 2024 - 12:55
Ռևանշիստ արքեպիսկոպոս. Փաշինյանը գնացել է սահմանամերձ գյուղ՝ ժողովրդին համոզելու
18 Մայիսի 2024 - 12:35
Թուրք նախարարը նշել է Զանգեզուրի միջանցքի գործարկման հնարավոր ժամկետները
18 Մայիսի 2024 - 12:28
Պահեստայինների հետ գեներալներ Վելիևի և Միրզոևի հանդիպման հիմնական թեմաները. մանրամասներ
18 Մայիսի 2024 - 11:53
Ադրբեջանում ձյուն է տեղացել
18 Մայիսի 2024 - 11:40
Եվ ահա նորից...
Էմին Գալալիի մտորումները18 Մայիսի 2024 - 11:29
Եվրամիությունն աջակցել է Բաքվի և Երևանի միջև սահմանային հատվածների համաձայնեցմանը
18 Մայիսի 2024 - 11:22
Հիքմեթ Հաջիևը հանդիպել է Ջեյք Սալիվանի հետ
18 Մայիսի 2024 - 10:54
Բնապահպանական աղետ Ադրբեջանի հետ սահմանին
Նոր քարտեզը մերկացնում է Հայաստանին18 Մայիսի 2024 - 10:49
Ավարտվել են «Անատոլիական փյունիկ-2024» միջազգային զորավարժությունները
ՖՈՏՈ/ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ18 Մայիսի 2024 - 10:15
Բահար Մուրադովան մասնակցել է ԹՊԿ նախարարների ընտանիքի հարցերով առաջին նիստին
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ18 Մայիսի 2024 - 10:07
Մերկ ազգայնականության կիսափակ կաթսան
«Հին աշխարհի հիստերիկներ»18 Մայիսի 2024 - 10:03
Օվերչուկ. ՌԴ-ն սերտորեն համագործակցում է Ադրբեջանի հետ Հյուսիս-Հարավ միջանցքի ստեղծման հարցում
18 Մայիսի 2024 - 09:21
Ավարտվել է Բելառուսի նախագահի պետական այցը Ադրբեջան
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ18 Մայիսի 2024 - 09:04
Բելառուսը հարյուրավոր ընտանիքների համար բնակավայր կկառուցի Ղարաբաղում
17 Մայիսի 2024 - 20:31
Ադրբեջանական հրետանայինները բարձր ճշգրտությամբ ոչնչացրել են նախատեսված թիրախները
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ զորավարժություններից17 Մայիսի 2024 - 19:18
Որքա՞ն է ավելացել Ադրբեջանի բնակչությունը
ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ17 Մայիսի 2024 - 17:26
Արևմուտքին կհաջողվի արդյո՞ք Վրաստանին կրկին անգամ ներքաշել գունավոր «ճահճուտի» մեջ։
Caliber.Az-ի YouTube ալիքի տեսանյութը17 Մայիսի 2024 - 17:17
Ալիևն ու Տոկաևը կարծիքներ են փոխանակել համագործակցության հեռանկարների և ապագա շփումների շուրջ
17 Մայիսի 2024 - 17:16
Ալիևն ու Լուկաշենկոն զննել են Ադրբեջանի և Բելառուսի համատեղ արտադրության ավտոբուսը
17 Մայիսի 2024 - 17:02
Հինգերորդ հանրապետություն, թե՞ Երրորդ կայսրություն
Կանակների համար միևնույն է17 Մայիսի 2024 - 16:42
Ադրբեջանն ավելացրել է գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրությունը
17 Մայիսի 2024 - 16:18
Պետական վիճակագրական կոմիտե. Ղարաբաղում և Արևելյան Զանգեզուրում ներդրումները հասել են 1,2 միլիարդ մանաթի
17 Մայիսի 2024 - 16:01
«Ֆրանսիական կողմը պետք է ներողություն խնդրի»
Հաջիզադեն մեկնաբանում է Դարմանենին17 Մայիսի 2024 - 15:55
Ալիևն ու Լուկաշենկոն այցելել են Շուշա
17 Մայիսի 2024 - 15:23
Ալիևն ու Լուկաշենկոն ծանոթացել են Ֆիզուլիի գլխավոր հատակագծին
17 Մայիսի 2024 - 14:09
Լուկաշենկոն ժամանել է Ֆիզուլի
17 Մայիսի 2024 - 13:23
Որոշվել է նոր վայր. Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն՝ Թեհրանում դեսպանատան գործունեության վերսկսման մասին
17 Մայիսի 2024 - 13:09
Փոխվարչապետ. Ալբանիան դեսպանատուն կբացի Ադրբեջանում
17 Մայիսի 2024 - 12:25
ՀՀ-ն չի խնդրել, որ ռուս սահմանապահները մնան Թուրքիայի և Իրանի սահմանին․ Գրիգորյան
17 Մայիսի 2024 - 11:54
Կոբախիձեն իր աջակցությունն է հայտնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթացին
17 Մայիսի 2024 - 11:14
ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ. Ադրբեջանի նախագահի օգնականի հետ քննարկվել է COP29-ը
17 Մայիսի 2024 - 10:50
Էրդողանը՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության համաձայնագրի մասին
17 Մայիսի 2024 - 10:27
Լուկաշենկո. Բելառուսի և Ադրբեջանի եղբայրական ժողովուրդների միջև խոր հարգանք կա
17 Մայիսի 2024 - 10:05
Բացառությամբ Հարավային Կովկասի հակամարտության, աշխարհում առկա հակամարտությունները չեն լուծվում. Ալիև
17 Մայիսի 2024 - 09:58
Հիքմեթ Հաջիևը մի շարք կարևոր հանդիպումներ է անցկացրել ԱՄՆ-ում
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐ17 Մայիսի 2024 - 09:53
Մենք պատրաստ ենք ազատագրված տարածքներում գյուղատնտեսական ավան կառուցել. Բելառուսի նախագահ
17 Մայիսի 2024 - 09:45
Ալեքսանդր Լուկաշենկո. Կովկասում՝ ի դեմս Ադրբեջանի, շատ հզոր առաջնորդ է ի հայտ եկել
17 Մայիսի 2024 - 09:32