Կյանքը լավագույն ուսուցիչն է Բայց ոմանց այն ոչինչ չի սովորեցնում

Հայաստանում նկատվում է նախկին ղարաբաղյան անջատողականների բուռն ակտիվություն։ Ակտիվացել են և ոչ մի կեպ չեն կարողանում հանգստանալ։ Երեւանում մինչև հիմա շարունակում է իր գործունեությունը ինչ-որ «արցախի» «ներկայացուցչություն», որը, ըստ իրերի տրամաբանության, այո և ընդհանրապես, ելնելով ինքնապահպանման բնազդից, պետք էր ինքնալուծարվեր, ցրվեր, շատ լավ թաքնվեր և դեռ մի երկու տարի առաջ վախից ատամները կրճացներ: Այս ամենը վկայում է այն մասին, որ Հայաստանի իշխանությունները չեն հրաժարվում ռեւանշիստական գաղափարներից և ագրեսիվ քաղաքականությունից, կրկին աչք են դրել Ադրբեջանի հողերի վրա։ Եվ Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային հավակնություններով Հայաստանի սահմանադրությունը՝ դրա լավագույն ապացույցն է։ «Օրենսդրության մեջ գրված անառողջ ախորժակ»։ Եվ սա, ինչպես ասում են, հենց այնպես չէ։ Հայաստանին, ինչպես ասում են, «կերակրում և պարեցնում» են, խոստումներով և աջակցություն ցուցաբերելով։ 10 միլիոն Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամից, հայ-ամերիկյան համատեղ զորավարժություններ, մի խոսքով, շոյում են գլուխը և խոստանում են շոկոլադի կոնֆետներ։ Կոնֆետներ առայժմ չեն երևում, բայց կոնֆետների փաթաթանների խշշոցը հուսադրում է։

Մենք հիանալի հասկանում ենք, որ ինչպես ԱՄՆ-ի, այնպես էլ Եվրամիության գործունեությունը կրում է բացահայտ միակողմանի, հայանպաստ բնույթ, և նրանց քայլերը խոսում են տարածաշրջանում բաժանարար գծեր ստեղծելու քաղաքականության մասին։ Սկզբունքորեն, չկա խաղաղ պայմանագիր՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև սահմանը մնում են որպես պայմանական, Հայաստանին խաղաղ պայմանագիրը շատ ավելի է պետք, քան մեզ, թեկուզ այն պատճառով, որ այդ Հայաստանն է մի կողմ մնում տարածաշրջանային հաղորդակցություններից և միջազգային ենթակառուցվածքային նախագծերից, ինչպես ասում են՝ նստել է անկյունում և վիրավորված ֆսսացնում է քթով։ Վշտահար Չեբուրաշկա, որի հետ ոչ ոք չի ցանկանում ընկերանալ, բայց բոլորը համաձայն են մի փոքր խաղալ՝ իրենց չծանրաբեռնելով անպայման իրագործելի պարտավորություններով։ Բայց «ընկերները չեն հասկանում», որ այն, ինչը մի ժամանակ կոչվում էր «Լեռնային Ղարաբաղի խնդիր», այլևս չկա, խնդիրը մեկընդմիշտ լուծված է, հաղթանակել են արդարությունն ու միջազգային իրավունքը, որի հիմնաքարն է հանդիսանում ադրբեջանական բանակի կողմից աջակցվող տարածքային ամբողջականությունը, սա ինչ-որ մեկին դուր է գալիս, թե ոչ՝ ապա սա վերջին բանն է, և քչերին է դա հետաքրքրում։ Թե ոչ, այդպես չէ: Մեր հարեւանիկների հովանավորների այդ անզոր ծղրտոցները մեզ նույնիսկ դուր են գալիս, քանի որ դա լավագույն վկայությունն է, որ մենք ամեն ինչ ճիշտ ենք անում, և ավելի ճիշտ ենք անելու, չնայելով, ինչպես ասում են, դեմքերին...

Ուրեմն ինչպե՞ս պետք է իրեն պահի Հայաստանը, որպեսզի չզղջա «աննպատակ ապրած տարիների համար»։ Իսկ նա պետք է լավ և հնազանդ պահի իրեն։ Խաղաղության ճանապարհին Հայաստանը պետք է անի այն, ինչ մեզ է պետք։ Եվ նրանք դա կարող են անվանել ինչպես ուզում են. միակողմանի զիջումներ, կապիտուլյացիա, պետականության կորստի սպառնալիք՝ պարտվողն է վճարում հաշիվները։ Այդպիսին է օրենքը, միշտ այդպես է եղել, և դա երբեք չի փոխվի։ Եվ ոչ ոք չի պատրաստվում Հայաստանին պարտքով հավատալ, ոչ ոք չի հավատա նրա՝ «այ ազնիվ խոսք, մենք խաղաղության պայմանագիր ստորագրելուց և տարածաշրջանային հաղորդակցությունները ապաշրջափակելուց հետո անպայման կփոխենք սահմանադրությունը» ոգով խոստումներին։ Ոչ։ Նախ սահմանադրության փոփոխում (կարելի է առանց հանրաքվեի, նրանք կարող են սահմանադրությունը փոխել խորհրդարանում մեծամասնության միջոցով, և ծախսեր չեն լինի, և ժամանակ կխնայեն։ Եթե չեմ սխալվում, նման նախադեպ արդեն եղել է, համաճարակի ժամանակ, սահմանադրության մեջ ինչ-որ փոփխություններ են մտցվել խորհրդարանում պարզ քվեարկությամբ), այնուհետև միանգամայն անպիտանիության համար ԵԱՀԿ-ին Մինսկի խմբի դե յուրե լուծարման խնդրանքով դիմում ԵԱՀԿ, այնուհետև քրեական պատասխանատվության սահմանում մեր տարածաշրջանում սահմանների բռնի կամ ոչ բռնի փոփոխության կոչերի համար (որպեսզի չլինեն ոչ-մի «միացումներ», «ջավախքներ» և «արևմտահայեր»):

Ընդհանրապես, տարածքային պահանջներ հնչեցնելը պետք է լինի քրեականորեն պատժելի, ընդ որում ՀՀ քրեական օրենսգրքով։ Ժամկետ և լուրջ տուգանք, երկուսն էլ, կարելի է նախ տուգանք, բայց դրանից հետո պետք է անպայման ժամկետ լինի։ Այնպես որ, ռեւանշիստները քիչ ընտրություն ունեն. նրանց կամ կպատժեն յուրայինները, համեմատաբար մարդասիրաբար, տանը, ինչպես ասում են՝ նեղ ընտանեկան շրջապատում, կամ էլ կպատժեն ուրիշները (օրինակ՝ «Յաշմա») շատ ցավագին և ճանապարհին։ Սա և միայն սա, թեև ոչ միայն (ոչ ոք չի պատրաստվում մոռանալ ադրբեջանցիների Արևմտյան Ադրբեջան վերադարձի մասին, սա նույնիսկ առանձին թեմայով չի քննարկվում) կծառայի որպես խաղաղության հիանալի ապացույց և, հավանաբար, հիմք կդնի որոշակի վստահություն և երկկողմ հարաբերությունների հետագա զարգացման համար։

Իսկ ինչ վերաբերում է Արևմտյան Ադրբեջանին... Դե, Հայաստանը պարտավոր է ապահովել ադրբեջանցիների կոմպակտ բնակությունը և օրենսդրորեն ամրագրի նրանց ներքին ինքնակառավարման իրավունքը։ Եվ այս արդար պահանջը մենք պետք է բարձրաձայնենք բոլոր հարթակներում, որտեղ այն կարող է հնչել՝ սկսած ՄԱԿ-ից մինչև ԵԱՀԿ, և հենց այս ուղղությամբ պետք է աշխատեն մեր (ընդգծում եմ՝ մեր) ոչ կառավարական կազմակերպությունները։ Այնպես որ, Հայաստանի համար խաղաղության ճանապարհը անցնում է բացառապես զիջումների միջով։ Միակողմանի։ Իսկ դրանք ցավոտ կլինեն, թե ոչ՝ դա նրանց զգայության խնդիրն է։ Եվ եկեք անկեղծ լինենք՝ ինքնին Հայաստանն իրենից առանձնակի արժեք չի ներկայացնում, պարզապես Արևմուտքը ուզում է Ռուսաստանին դուրս մղել Հայաստանից, հատկապես նրա 102-րդ բազան, իսկ Ռուսաստանը չի ուզում, որպեսզի Արևմուտքը Հայաստանում ամրապնդվի այնքանով, որպեսզի այդ 102-րդ բազան այնտեղից դուրս մղի։ Իսկ թե կոնկրետ ով է վերահսկելու Զանգեզուրի միջանցքը՝ դա, մեծ հաշվով, էական չէ, մենք բավականաչափ բավարարված կլինենք այս ձեռնարկության 30 տոկոս բաժնեմասով։ Բայց, իհարկե, ոչ պակաս։