«Մոսկվան Երևանին կճնշի, որպեսզի զիջումներ անի Բաքվին»
Ալեքսանդր Շատիլովը՝ Caliber.Az կայքում

Հարցազրույց  25 Ապրիլի 2022 - 17:51

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ Ռուսաստանի կառավարությանը առընթեր Ֆինանսական համալսարանի սոցիալական գիտությունների և զանգվածային հաղորդակցությունների ֆակուլտետի դեկան Ալեքսանդր Շատիլովի հետ։

—Ալեքսանդր Բորիսովիչ, ինչպե՞ս եք գնահատում վերջերս Մոսկվայում Պուտինի հետ Փաշինյանի բանակցությունների արդյունքները։

—Իմ պատկերացմամբ, Մոսկվան առայժմ տրամադրված չէ Ղարաբաղում ակտիվ խաղի դերին, առավել ևս, այդ վազքուղում իրավիճակի սրումը Ռուսաստանին ակնհայտ պետք չէ։ Ուստի Վլադիմիր Պուտինի հիմնական անդիրն է՝ գտնել հակամարտություն երկու կողմերի համար ընդունելի խաղաղության բանաձև։ Դրանով հանդերձ, չեմ բացառում, որ ընթացիկ կոնյուկտուրայի (Ուկրաինայում ռազմական հատուկ գործողությունները, պատժամիջոցների կռիվը և այլն) հաշվառմամբ՝ Ռուսաստանի Դաշնությունը Երևանին կճնշի, նրան մղելով ադրբեջանական կողմին որոշ զիջումներին գնալուն։

—Ռուսաստանի և Հայաստանի ղեկավարների կողմից մոսկովյան համատեղ հայտարարության կետերից մեկում ասվում է, որ կողմերը պայմանավորվել են ուժեղացնել քսենոֆոբիայի և նեոնացիզմի ցանկացած դրսևաորմանը հակազդելու ջանքերը։ Դա չի նշանակում արդյո՞ք, որ Ռուսաստանը նախատեսում է Ուկրաինայի հետ հակամարտության մեջ Հայաստանին հնարավոր ներգրավումը։

—Ինձ թվում է, որ ներկա պահին Ռուսաստանի ղեկավարությունը գիտակցել է, որ հետխորհրդային գործընկերներից ոչ մեկը չի «ստորագրի» ուկրաինական հակամարտությանը մասնակցելուն։ Նույնիսկ Բելառուսը, որ առայժմ սահմանափակվում է հիմնականում դիվանագիտական աջակցությամբ և ՌԴ ԶՈՒ-ի բազավորման համար իր տարածքների տրամադրմամբ։ Հետևաբար Մոսկվայում սկսել են մտածել և գործել շատ ավելի իրատեսական և պրագմատիկ՝ Ուկրաինայի դենացիֆիկացիան կանցկացվի սեփական ուժերով։

Ինչ վերաբերում է հետխորհրդային տարածքի այլ «թեժ կետերին», ապա Կրեմլի շահերի օգտին է դրանք «սառեցնելը»։

—Եթե Ռուսաստանը հանդես է գալիս նեոնացիզմի դեմ, ինչու՞ այդ սկզբունքային դիրքորոշումը չի տարածվում Հայաստանի վրա, որտեղ հերոսականացնում են Գարեգին Նժդեհին, նրա հուշարձանը կանգնեցնելով Երևանի կենտրոնում։

—Հայաստանում 2018 թվականին գունավոր հեղափոխությունը Ռուսաստանի Դաշնության համար դարձավ չափազանց տհաճ ակնկալություն։ Նախ, հայկական վերնախավերը իրենց քաղաքական խաղերում բացահայտ անտեսում էին Մոսկվային, ուշադրություն չդարձնելով այն հանգամանքին, որ հատկապես նա է երկար տարիների ընթացքում եղել Հայաստանի հիմնական «կրիշան» և հովանավորողը։

Երկրորդը, 1998 թվականից հետո, առաջին անգամ Հայաստանի իշխանությունում հայտնվեցին բացահայտ հակառուսական, արևմտամետ ուժեր՝ փաստորեն 20 տարվա ընդմիջումից հետո նորից իշխանության վերադարձավ Լևոն Տեր Պետրոսյանը, որը իր ժամանակին եղել է ԽՍՀՄ-ի գլխավոր «գերեզմանափորներից» մեկը (հատկապես նրա ակտիվ մասնակցությամբ է 1990 թվականի օգոստոսին ընդունվել մյուս միութենական հանրապետությունների «ինքնիշխանության շքերթին» մեկնարկած Հայաստանի անկախության հռչակագիրը)։ Նիկոլ Փաշինյանը իրականում Տեր-Պետրոսյանի «վերամարմնավորումն» էր, քանի որ իշխանության ճանապարհին նա ավելի քան քննադատական հռետորաբանություն էր օգտագործում Ռուսաստանի Դաշնության դեմ, ամեն կերպ ցուցադրում էր իր արևմտամետ կողմնորոշումը, ակտիվորեն համագործակցում ամերիկյան և եվրոպական հայտնի ոչ առևտրական կազմակերպությունների հետ, որոնք հայտնի էին «գունավոր հեղափոխությունների» տեխնոլոգիաների օգնությամբ Արևմուտքի համար անընդունելի ռեժիմների տապալմանը իրենց մասնակցության համար։

Դառնալով վարչապետ, Փաշինյանը սկսեց հեռանալ Մոսկվայից և խուսանավել Վաշինգտոնի և Բրյուսելի կողմը, միաժամանակ կատարելով ժամանակակից Ուկրաինայի ոգով աղաղակող գործողություններ։ Հիտլերի հանցակից Գարեգին Նժդեհի հերոսացումը այդ նույն օպերայից է։ Ավաղ, այժմ Հայաստանի պաշտոնական իշխանությունները ոչ թե խորհրդային մարշալ Բաղրամյանին են պատվում, այլ Աբվեր Նժդեհ գործակալին։ Եվ դա, իհարկե, ոգևորություն չի հաղորդում Մոսկվային ժամանակակից Հայաստանի ղեկավարության հետ փոխգործակցության առումով։

—Պուտինը և Փաշինյանը պայմանավորվել են արագացնել հայ-ադրբեջանական սահմանների սահմանազատման և սահմանագծման հարցերով երկկողմ հանձնաժողովի ստեղծումը։ Դրա համար որքա՞ն ժամանակ կպահանջվի։

—Ես չեմ բացառում, որ երկկողմ հանձնաժողովի ստեղծման գործընթացը կարագացվի, այլ բան է, որ սահմաններիս սահմանազատումը կարող է ձգձգվել անորոշ ժամանակով։

—Արժե արդյո՞ք ակնկալել Փաշինյանի և Պուտինի հանդիպումից հետո Բաքվի ու Երևանի հարաբերությունների նորմալացման դրական ազդանշաններ։

—Կարծում եմ, որ Փաշինյանին որոշակի «խաղաղապահ» ազդանշաններ հղված են, այլ բան է, որ Մոսկվան կցանկանար էլ ավելի սերտորեն ներգրավվել այդ գործընթացում, ինչը հնարավոր է միայն Ուկրաինայում Ռուսաստանի հատուկ գործողության ավարտից հետո։

—Ստեղծված աշխարհաքաղաքական իրավիճակում Ռուսաստանը հայ-ադրբեջանական օրակարգում Եվրոպայի միջնորդական նախաձեռնությունը դիտարկու՞մ է, որպես լուրջ մրցակցություն Հարավային Կովկասում։

—Եթե խոսել Եվրամիության, որպես «կոլեկտիվ սուբյեկտի» ազդեցության մասին, ապա այստեղ Ռուսաստանը առանձնապես չի վախենում մրցկցությունից, քանզի այժմ ԵՄ-ն խրված է սեփական խնդիրների լուծման մեջ, նախ և առաջ՝ սոցիալ-տնտեսական բնույթի։ Բայց, ահա անգլո-սաքսոնների (հատկապես բրիտանացիների) Հարավային Կովկաս ներթափանցելը և խաղաղության գործընթացում ներգրավումը կարող են չափազանց անհանգստացնել Մոսկվային։

—Ռուսաստանի շահերի օգտին է արդյո՞ք Հայաստանի և Թուրքիայի մերձեցումը։

—Եթե խոսքը միայն Թուրքիայի և Հայաստանի հարաբերությունների նորմալացման մասին է, ապա Մոսկվան միայն ուրախ կլինի, քանզի ներկա պահին նա շատ է զբաղված ուկրաինական ուղղությամբ և Հարավային Կովկասում իրավիճակի սրումը բացահայտ նրա շահերի օգտին չէ։ Սակայն, եթե Թուրքիան փորձում է տարածաել իր ազդեցությունը Հայաստանի վրա և կոշտ ճնշում գործադրել Երևանի վրա, ապա իրադարձությունների նման զարգացումը Ռուսաստանի ղեկավարությանը ակնհայտորեն դուր չի գա։

Այնուամենայնիվ, ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, չնայած հաճախ շատ սուր քաղաքական և տնտեսական հակասություններին, Պուտինին և Էրդողանին սովորաբար հաջողվում է «հոժարաբար» պայմանավորվել։

Caliber.Az

Դիտումներ: 177