«Փաշինյանը կարող է պետհեղաշրջում դրդել և ձգձգել Ադրբեջանի հետ կարգավորման գործընթացը»
Զուլֆուգարովը և Մամեդովը Caliber.Az-ի համար

Հարցազրույց  05 Մայիսի 2022 - 15:56

Չնայած նրան, որ ապրիլի սկզբին Բրյուսելում եռակողմ հանդիպմանը, որին մասնակցել են Ադրբեջանի նախագահ Իլահամ Ալիևը, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և Եվրամիության ղեկավար Շարլ Միշելը՝ ձեռք էր բերվել խաղաղ համաձայնագրի հարցով բանակցություններին նախապատրաստվելու, ինչես նաև մինչև 2022 թվականի ապրիլի վերջը Համատեղ սահմանապահ հանձնաժողով կազմավորելու մասին պայմանավորվածություն՝ Երևանը շարունակում է տորպեդահարել խաղաղ գործընթացը։ Այսպես, վերջին օրերին Հայաստանի ԶՈւ-ն ակտիվացել է Քելբեջարի ուղղությամբ, որտեղ գնդակոծումների է ենթարկում ադրբեջանական բանակի դիրքերը։ Բացի դրանից, ինչպես ավելի վաղ հայտնել է Caliber.Az-ը՝ հայ հրոսակախմբերի մնացորդները ռուս խաղաղապահների քանակակազմի աչքի առաջ նորից սկսել են անցկացնել ինժեներական աշխատանքներ, ինչը ցույց է տալիս նրանց կողմից զինված սադրանքների նախապատրաստվելու մասին։ Ուշագրավ է, որ սա տեղի է ունենցել Ադրբեջանի նախագահի օգնական Հիքմեթ Հաջիևի Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հետ Բրյուսելում հանդիպման ֆոնին։

Այս կապակցությամբ ծագում են լիովին տրամաբանակն հարցեր, որից գլխավորն է. ինչու՞ է Հայաստանը մի կողմից իր բանագնացին պատգամավորում Ադրբեջանի ներկայացուցչի հետ հանդիպման, իսկ մյուս կողմից, փաստորեն կանգնեցրել է խաղաղ պայմանագրի և սահմանների սահմանազատման գործընթացը։ Այս հարցին Caliber.Az-ի խմբագրությունը խնդրել է պատասխանել՝ Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախկին նախարար Թոֆիկ Զուֆուգարովին և ադրբեջանցի քաղվերլուծաբան Ֆարհադ Մամեդովին։

Տ. Զուլֆուգարովի խոսքով, Հայաստանում տեղի են ունենում հասկանալի գործընթացներ՝ Ղարաբաղում պարտությունից հետո Երևանը ստիպված է նմանակեցնել դեպի խաղաղություն իր ձգտումը։

«Դա անհրաժեշտ է Հայաստանին, որպեսզի բարելավել իր վարկանիշը միջազգային ասպարեզում և իրեն վտանգազերծել, ինչպես նրանք են ենթադրում, Ադրբեջանից, որովհետև նա նպատակադրված է տարածքային ամբողջականության վերականգնման գործընթացը հասցնել տրամաբանական ավարտի։ Դրա հետ մեկտեղ հայկական կողմը բացահայտ հայտարարում է, որ նպատակադրված է նոր պայմաններում շարունակել իր, ինչպես նրանք են ասում, «արցախյան» քաղաքականությունը, ուստի անում են իրարամերժ հայտարարություններ և նրանց գործողությունները նույնպես շատ հաճախ հակասական են։ Մի կողմից, Հայաստանը շարունակում է ադրբեջանական տարածքների անեքսիայի քաղաքականությունը, իսկ մյուս կողմից՝ Ադրբեջանի ազդեցության ներքո նա ստիպված է պահպանել միջազգային օրենքները։ Երբ Ադրբեջանը առաջարկում է միջազգային նորմերին լիովին համապատասխանող կարգավորման սկզբունքներ՝ հայկական կողմը հայտարարում է, որ դրանք ընդունում է, որպես հիմք, բայց հետո կարգավորման գործընթացը դեմ է առնում «ԲԱՅՑ...»-ին։ Եվ ահա այդ «ԲԱՅՑ»-ը վերածվում է նրան, ինչը և արդյունքում աղավաղվում է կարգավորման սկզբունքների իմաստը։ Այլ կերպ ասած, հայերը շարունակում են այս, կամ այլ միջոցով միջամտել Ադրբեջանի ներքին գործերին։ Օրինակ, հայկական կողմը ասում է, որ ուզում է ապահովել Ղարաբաղում հայ բնակչության անվտանգությունը, բայց բանը նրանում է, որ այնտեղ ներկա է ռուսական խաղաղապահ քանակակազմ, որի ֆունկցիան հանդիսանում է Ղարաբաղում հայ բնակչության անվտանգության ապահովումը։ Միևնույն ժամանակ, Երևանը «կամավորների» ձևով իր ռազմական ստորաբաժանումներ է ուղարկում խաղաղապահների ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում գտնվող տարածքներ։ Այսինքն փաստորեն Ադրբեջանի տարածքում ներկա են Հայաստանի զինված ուժեր, չնայած այն ջարդին, որին նրանք ենթարկվել են 2020 թվականին։ Բացի դրանից, Հայաստանը իրականացնում է տարբեր բնույթի ծրագրեր, ինչ որ ինքնահռչակ կառույցների ֆինանսավորում, որոնց խնդիրը հանդիսանում է Ադրբեջանի տարածքների անեքսիայի փորձեր և տարբեր բնույթի դիվերսիաներ։ Ըստ էության, հատկապես սա է այժմ տեղի ունենում հայ-ադրբեջանական կարգավորման վազքուղու վրա։

Բնական է, Ադրբեջանը հռչակված դիրքորոշման համապատասխան, ձգտում է քաղաքական միջոցներով Հայաստանին ցույց տալ խաղաղ կարգավորման գրավչությունը։ Միևնույն ժամանակ, նախագահ Իլհամ Ալիևը մեն անգամ իր ելույթներում ընդգծում է, որ մեր տարածքային ամբողջականության խախտման և Հայաստանի կողմից ապակառուցողական քաղաքականության շարունակման դեպքում Բաքուն պատրաստ է ուժ կիրառել։ Այլ կերպ ասած, մեր երկիրը կիրառում է երկբաղադրամասային քաղաքականություն»,- ասել է նախկին արտգործնախարարը։

Այնուհետև մեր զրուցակիցը հավելել է, որ Ռուսաստանը և մյուս արտաքին դերակատարները այս հակամարտությունը ավանդաբար օգտագործում են Ադրբեջանի ներքին գործերին միջամտելու և նրա քաղաքականության վրա ազդելու գործիքներ ստեղծելու համար։

«Նրանց համար հակամարտության առկայությունը այն գործիքն է, որի օգնությամբ և իրականացվել է 30 տարիների ընթացքում ներքին գործերի միջամտություն։ Անշուշտ, ոչ ոք չի ուզում կորցնել Ադրբեջանի վրա ազդելու այդ գործիքը, ինչը իր հերթին բերում է երկակի քաղաքականության, որը մենք այսօր տեսնում ենք. մի կողմից՝ խաղաղությանը հավատարիմ, Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության հարգանքի հռչակում, մյուս կողմից՝ գործողություններ, որոնք ուղված են նրան, որպեսզի պահպանել լարվածության օջախը և կոնֆլիկտային իրավիճակը»,- ասել է Թ. Զուլֆուգարովը։

Իր հերթին Ֆ. Մամեդովը նշել է, որ Հայաստանի վրաչապետ Նիկոլ Փաշինյանը երբեք աչքի չի ընկել կանխատեսելիությամբ։

«Ինչպես 44-օրյա պատերազմից առաջ այդ առումով ոչինչ չփոխվեց, այնպես էլ պատերազմից հետո։ Մենք ունենք 2021 թվականի փորձը, երբ Մոսկվայում ընդունվեցին հունվարի 11-ի հայտարարությունները, որտեղ հստակ գրանցվել էին ժամկետները։ Այդ օրվանից անցել է մեկ տարի ու 4 ամիս, բայց հաղորդակցությունների ապաշրջափակման գործընթացում ոչ մի առաջխաղացում չկա։ Անցկացվել է միայն միջկառավարական հանձնաժողովի մակարդակով աշխատանք։

Ինչ վերաբերում է ներկայիս իրավիճակին, ապա բոլորը նկատել են, որ Հայաստանի հռետորաբանությունը փոխվել է Փաշինյանի Մոսկվա այցից հետո։ Փաշինյանի կողմից, Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցում Հայաստանի սահմանած նշաձողն իջեցնելու անհրաժեշտության մասին ԱԺ-ում արած հայտարարության հաջորդ օրը Հարավային Կովկասում ԵՄ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը Թվիթերի իր էջում գրել է, որ ողջունում է Հայաստանի վարչապետի այս հեռատես որոշումը։ Այսինքն հասկանալի դարձավ, թե Փաշինյանը ում նկատի ունի, երբ հիշատակում է միջազգային հանրությանը։

Այժմ մենք հասել ենք նաև այն ժամանակահատվածին, երբ Փաշինյանի կառավարությունը պետք է ընդունի սահմանազատման մասին որոշում, սակայն Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմությունը կրկին սկսել է ակտիվ գործողություններ, ինչպես դա եղել է անցյալ տարվա փետրվարին։ Բայց եթե Հայաստանում ընդդիմադիր ակտիվության պատճառով որոշումները ամեն անգամ հետաձգվեն, դա ոչ մի լավ բանի չի բերի։ Կարծում եմ, որ այս ուղերձը հայկական կողմին հասցվել է Ադրբեջանի ներկայացուցիչների կողմից անցած հանդիպումների ժամանակ։ Այդ մասին Ադրբեջանի նախագահն նույնպես միշտ հայտարարում է։ Դրանով հանդերձ մենք տեսնում ենք, որ Հայաստանում ընդդիմության ակտիվությունը չի հանդիսանում ինչ որ անդրսահմանային, կամ մասշտաբային։ Այնուամենայնիվ Փաշինյանը կարող է դրդել պետհեղաշրջման ինչ որ տարեր»,- համարում է քաղաքագետը։

Ֆ. Մամեդովի կարծիքով, Հայաստանի ղեկավարության ընդհանուր ռազմավարությունը տվյալ պահին դիտարկվում է, որպես գործընթացի ձգձգում և բարդացնել։

«Բարեբախտաբար, և՛ ռուսական կողմը, և՛ արևմտյան գործընկերները արդեն տեղյակ են Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև ընթացող բանակցային գործընթացի բոլոր նրբություններին, և նրանց մասնակցությամբ են ընդունվել այդ ժամկետները, որոնք նշված են ինչպես եռակողմ հայտարարություններում, այնպես էլ Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելի հայտարարություններում։ Ուստի Ադրբեջանի միակողմանի գործողություններն այս երկրների և աշխարհաքաղաքական ուժային կենտրոնների համար անակնկալ չեն դառնա»,- եզրափակել է Ֆ. Մամեդովը:

Caliber.Az

Դիտումներ: 1511