«Ինչի՞ է հասել ԱՄն-ը Բայդենի նախագահության ժամանակահատվածում» Ֆարհադ Մամեդովը՝ Հարավային Կովկասում Վաշինգտոնի ռազմավարության մասին

Քաղաքագետ, Հարավային Կովկասի հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Ֆարհադ Մամեդովը իր Տելեգրամ-ալիքում վերլուծել է ԱՄՆ ռազմավարությունը Հարավային Կովկասում։

«Ջոզեֆ Ջոևիչ Բայդենի նախագահության սկիզբը (2021 թվականի հունվար) համընկավ՝ 44-օրյա պատերազմի ավարտի և Հարավային Կովկասում նոր իրողության ի հայտ գալու հետ։ ԱՄՆ-ը այդ ժամանակ տարածաշրջանից լիովին վտարված տեսք ուներ, բոլոր ամենակարևոր իրադարձությունները տեղի ունեցան առանց նրան մասնակցության...

Տարածաշրջանում պաշտոններում կադրային նշանակումները ընդհանրապես ձգվեցին մինչև 2021 թվականի մայիսը, և ինչ որ պարզոորոշ բան Վաշինգտոնը կարողացավ ձևակերպել միայն 2021 թվականի ամռանը: Եվ այն էլ, այն ժամանակ, երբ Ռուսաստանը, ձեռքին ունենալով բոլոր խաղաքարտերը (մենաշնորհություն Բաքվի և Երևանի միջև միջնորդության հարցում, ՌԽՔ-ն Ղարաբաղում, վերահսկողություն Զանգեզուրի միջանցքում), պարզապես ոչինչ չարեց բանակցային գործընթացում, առաջնորդվելով «իսկ ու՞ր կգնան» սկզբունքով:

Այդ ժամանակ ԱՄՆ-ը Վրաստանի՜ միջոցով նպաստեց ձերբակալված հայ զինվորականներին ականապատ դաշտերի քարտեզների հետ փոխանակմանը։ Դրանով և սկսվեց ԱՄՆ-ի դիրքերի վերականգնումը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում։ Նկատեցի՞ք բացականչական նշանները։ Հիշեցնում ենք, որ այն ժամանակ Վաշինգտոնը տարածաշրջանի ամենամոտ պետությունը համարում էր Վրաստանը...

ԱՄՆ ռազմավարության առաջին նշույլները իրենց արտացոլումը գտան Բայդենի՝ Փաշինյանին ուղղված նամակում, որտեղ ակնարկվում էր, որ Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ խաղաղությունը նոր հնարավորություններ կստեղծի։ Սակայն, սրա հետ մեկտեղ, ԱՄՆ-ն յուրովի տեսավ այս աշխարհը... ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը վերակենդանացնելու փորձ անցկացվեց, Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության և ինքնիշխանություն շրջանակներից դուրս Ղարաբաղի հայերի թեման արդիականացնելու անվերջ փորձեր։

Ադրբեջանը հնարավորություն ընձեռեց ԱՄՆ-ին դառնալ միջնորդ, սակայն Վաշինգտոնի հայակենտրոն մոտեցումը հենց ԱՄՆ-ի համար ստեղծեց մի շրջանակ, որի միջով նրանք ոչ միայն չկարողացան անցնել, այլեւ նույնիսկ չհամարձակվեցին մտածել...

Ադրբեջանի բոլոր հորդորները, որ խաղաղ պայմանագիրն է հանդիսանում իրավիճակից դուրս գալու միակ ելքը, և Ղարաբաղի հայերի թեման Ադրբեջանի ներքին գործն է՝ մնացին օդում կախված... Չէ՞ որ զարգացումների այս սցենարի դեպքում Ռուսաստանը դառնում է տարածաշրջանում լռելյայն պակաս...

Արդյունքում ամեն ինչ նորից որոշվեց առանց ԱՄՆ-ի մասնակցության, ինչը խիստ նյարդայնացնում է Վաշինգտոնին...

Եվ ի՞նչ արեցին ամերիկացինե՜րը։

ԱՄՆ-ը ԵՄ-ի հետ միասին ձգտում է տարածաշրջանում ձևավորել իր առանցքը՝ կենտրոնանալով Հայաստանի վրա։ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչ Օբրիենը բացահայտ նշեց, որ ապրիլի 5-ին Բրյուսելում ԱՄՆ/ԵՄ-Հայաստան գագաթնաժողովի հիմնական նպատակը՝ Ռուսաստանից տնտեսության, էներգետիկայի և անվտանգության ոլորտներում Հայաստանի կախվածությունը թուլացնելն է... Ահա սա է հիմնական նպատակը, և դրա հետ Հայաստանի վարչապետը համաձայն է...

Նախանշվել են հարյուր միլիոնավոր դոլարների բյուջեներ, շաբաթը մեկ անգամ բարձրաստիճան դիվանագետներ են ուղարկվում, պատրաստում են զարգացման ռազմավարություններ...

Եվ ինչպիսի՞ն են արդյունքնե՜րը։

Տնտեսական առումով Հայաստանը 6 ամսվա ընթացքում Ռուսաստանի հետ 8,5 միլիարդ դոլարի առևտուր է արել, Սա ավելին է, քան ողջ նախորդ տարվա ընթացքու՜մ։

Հայաստանը դուրս չեկավ ՀԱՊԿ-ից, ԵԱՏՄ-ից, ԱՊՀ-ից։ Հայաստանը ՇՀԿ-ում իր կարգավիճակը բարձրացնելու հայտ է ներկայացրել։

Հայաստանը չի պատրաստվում վերանայել Ռուսաստանի ռազմակայանի և սահմանապահների մասին պայմանագիրը։

Հայաստանը կորցնում է իր սուբյեկտիվությունը Իրանի հետ հարաբերություններում... Իրանի գերագույն առաջնորդն է Հայաստանի համար գծում տրանսպորտային ռազմավարությունները...

Հայաստանը չի պատրաստվում վերանայել «Ռոսատոմի» և «Գազպրոմի» հետ էներգետիկ պայմանագրերը և շարունակում է աշխատել «Ռուսական երկաթուղիների» հետ։

Իր հայակենտրոնության փոշու մեջ ԱՄՆ-ը ստացել է լարված հարաբերություններ Ադրբեջանի հետ՝ միակ ելքը դեպի Կենտրոնական Ասիա, և Վրաստանի հետ՝ տարածաշրջանից դեպի Սև ծով միակ ելքը: ԱՄՆ-ին չհաջողվեց հասնել հայ-թուրքական հարաբերությունների նորմալացմանը։

Ցավոք, ԱՄՆ-ի Կոնգրեսում և Սենատում չգտնվեց ոչ մի քաղաքական գործիչ, ով համեմատեր Հարավային Կովկասում ԱՄՆ-ի գործերի վիճակը՝ Բայդենի նախագահության սկզբում և վերջում: Իսկ չէ որ այդ ժամանակ Պետդեպարտամենտի նկատմամբ շատ հարցեր կլինեն։

Այդ ինչպե՞ս է ստացվել, որ 2024 թվականին Չինաստանը երկու ռազմավարական գործընկեր ունի տարածաշրջանում, իսկ Միացյալ Նահանգները ուներ ի դեմս Վրաստանի մի ամբողջ դաշնակից, որի հետ Վաշինգտոնն այսօրվա դրությամբ ունի ամենավատ հարաբերություններ։

Օ, այո, սորրի... Մոռացա նշել ԱՄՆ-ի մի ձեռքբերումը. Զվարթնոց օդանավակայանից դուրս են եկել ռուս սահմանապահները... այնտեղ թողնելով մի համակարգ, որի միջոցով նրանք առանց այդ էլ ամեն ինչ տեսնում են...»,- գրում է Ֆարհադ Մամեդովը։