Բաքվի չեզոքությունը՝ անփոփոխ է, մարդասիրական օգնությունը՝ թափանցիկ Կործանիչների մասին տաբլոիդային ֆանտազիա՝ ընդդեմ իրականության

Ադրբեջանը նորից հայտնվել է տեղատվական աղմուկի հերթական ալիքի կենտրոնում։ Այս անգամ առիթ է դարձել բրիտանական «Daily Express» տաբլոիդի հրապարակումը, որը գրել է այն մասին, որ Բաքուն, իբր Ուկրաինա է ուղարկում «մարդասիրական օգնության տակ քողարկված» Սու-22 ինքնաթիռներ։
 
Ձևակերպումը աղմկալի է, այո և հաշվարկը հասկանալի՝ դատարկ տեղում ստեղծել սենսացիա։ Բայց գրավիչ վերնագրի հետևում, ինչպես սկզբունքորեն լինում է, չկա ո՛չ բովանդակություն, ո՛չ էլ ապացույց։ Սա ընդամենը ևս մեկ օրինակ է այն բանի, թե ինչպես են փորձում Ադրբեջանին խրել այնպիսի գործընթացների մեջ, որոնց հետ նա ոչ մի կապ չունի։
 
Այս պատմությունը թվում է լիովին կանխատեսելի, հատկապես եթե հիշենք, որ ռուս-ուկրաինական հակամարտության մեջ Ադրբեջանին ներգրավելու արշավը իր սկիզբն առնում է գրեթե 2022 թվականի փետրվարին՝ դրա սրացման սկզբից։ Եվ ամեն անգամ նույն բանն է կրկնվում. նախ հայտնվում է «աղբյուրը հայտնել է» ոգով ձևակերպված  մեղադրանք, այնուհետև՝ բազմանշանակալի ենթադրություն, իսկ հետո՝ լռություն, երբ խոսքը վերաբերում է տվյալների ստուգմանը։ Ոչ մի փաստ, ոչ մի փաստաթուղթ, ոչ մի երթուղի, ոչ մի լուսանկար, ոչ մի արբանյակային լուսանկար, ոչ մի թռիչքի գրանցամատյան, այսինքն ոչ մի համոզիչ ապացույց։ Սակայն հենց դրանց բացակայությամբ են նման հրապարակումները կան. դրանց համար կարևոր է առաջացնել հուզական արձագանք, այլ ոչ թե տրամադրել փաստեր ընթերցողներին։
 
Նրանք, ովքեր ծանոթ են տարածաշրջանային ճարտարապետության տրամաբանությանը, հիանալի հասկանում են. եթե Ադրբեջանից Ուկրաինա ռազմական տեխնիկայի մատակարարումները իրականում տեղի ունենային, Մոսկվայի արձագանքը կլիներ անհապաղ: Ռուսաստանի հետախուզական ծառայությունները անընդհատ հետևում են հակամարտության գոտի ուղղվող սպառազինության ցանկացած տեղաշարժին: Նման պայմաններում ռազմական տեխնիկայի նույնիսկ փոքր խմբաքանակ թաքցնելը անհնար է, առավել ևս՝ կործանիչների: « Daily Express »-ի կողմից նկարագրված սցենարը չի անցնում տրամաբանության ամենահիմնական փորձությունը և ամենևին էլ նոր բան չէ:
 
Բաքվի մասնակցությունը Ուկրաինային ռազմական մատակարարումներին վերագրելու փորձերը, ինչպես նշեցինք վերը, նախկինում էլ են նկատվել: Երբեմն խոսքը գնում է «խորհրդավոր անօդաչու թռչող սարքերի», երբեմն՝ «գաղտնի շարասյուների», երբեմն՝ «վերասարքավորված բեռների» մասին: Սխեման նույն է. որքան բարձր է հնչում մեղադրանքը, այնքան ավելի է այն կտրված իրականությունից: Եվ միշտ բաց է թողնվում մի առանցքային կետ՝ Ադրբեջանի պաշտոնական դիրքորոշումը մնում է անփոփոխ և հեշտությամբ ստուգելի: Ռուս-ուկրաինական պատերազմի հենց սկզբից մեր երկիրը պահպանել է հստակ չեզոքություն՝ չի մասնակցում ռազմական գործողություններին և ոչ մի կողմին սպառազինություն չի մատակարարում:
 
Բաքուն  Ուկրաինային իր աջակցությունը սահմանափակում է բացառապես մարդասիրական օգնությամբ, ինչպես նաև գազի մատակարարումներով, որոնք իրականացվում են բացահայտ և պաշտոնապես՝ առանց դրանց ուղղությունները կամ նպատակակետերը թաքցնելու փորձերի: Ահա մի վերջին օրինակ: Այս տարվա օգոստոսին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը՝ Ուկրաինային 2 միլիոն դոլարին համարժեք մանաթի մարդասիրական օգնություն ցուցաբերելու մասին կարգադրություն է ստորագրել:
 
«Հենվելով մարդասիրության սկզբունքների վրա՝ Ադրբեջանի Հանրապետությունը երկկողմ և բազմակողմ հիմունքներով մարդասիրական օգնություն է ցուցաբերում աշխարհի բազմաթիվ երկրներին: Վերջին տարիներին Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակի կապակցությամբ, Ադրբեջանի  պետությունը մի քանի անգամ մարդասիրական օգնություն է ուղարկել ուկրաինացի ժողովրդին», - ասվում է այս փաստաթղթում:
 
Եվ հենց մարդասիրական հոսքերի տրանսպարենտությունն է դրանք դարձնում հարմար թիրախ կեղծիքների համար. դրանց վրա հեշտ է «կառուցել» զենքի տեղափոխման մասին ֆանտազիաներ: Այդպես են առաջանում «որպես մարդասիրական օգնություն գրանցված ինքնաթիռների» մասին հերյուրանքները, չնայած իրականում նման գործողությունը տեխնիկապես անհնար է՝ բեռների տեխնիկական բնութագրերը, վերահսկողական փաստաթղթերը և միջազգային լոգիստիկան պարունակում են չափազանց շատ պարտադիր ընթացակարգեր, որոնց անհնար է աննկատ շրջանցել։
 
Ինչպես  Caliber.Az-ին հայտնել են հավաստի աղբյուրները, «Daily Express»-ի հոդվածը՝հանուն տրաֆիկի սենսացիա ստեղծելու դասական օրինակ է: Թերթիկների ժանրը ապրում է նման հոդվածների շնորհիվ: Նման նյութերում չկան տարածաշրջանի պետությունների շահերի հավասարակշռությունը հասկանալու և  անկախ ալիքների միջոցով տեղեկատվությունը ստուգելու, ինչպես նաև պաշտոնական հայտարարությունները վերլուծելու փորձեր: Երբ հաստատումը բացակայում է, գործում է բնորոշ տրամաբանությունը. եթե ինչ-որ բան կարելի է ենթադրել, ապա այն կարող է հրապարակվել: Իսկ պատերազմի նկատմամբ բարձր հետաքրքրության պայմաններում ցանկացած նման պնդում արագ տարածվում է, նույնիսկ եթե այն 100%-ով հիմնված է անհիմն ենթադրությունների վրա։
 
Սակայն արժե ուշադրություն դարձնել մեկ այլ ասպեկտի վրա: Նման նյութերը չեն առաջանում վակուումում: Ադրբեջանի վրա տեղեկատվական հարձակումները սրվում են աշխարհաքաղաքական անկայունության ժամանակահատվածում, երբ Բաքուն կայացնում է՝ արտաքին դերակատարների սպասումներին չհամապատասխանող անկախ որոշումներ: Ռուս-ուկրաինական պատերազմում չեզոքությունը նյարդայնացնում է այն շրջանակներին, որոնք կցանկանային բացել «երկրորդ ճակատ», Հարավային Կովկասն դարձնել ավելի կախված որոշակի քաղաքական վեկտորներից: «սպառազինության թաքնված մատակարարի» կերպարի ստեղծումը՝ ճնշման գործիք է, որը թույլ է տալիս կասկածի տակ դնել Ադրբեջանի դիվանագիտական դիրքորոշումը։
 
«Daily Express»-ի սցենարը մեր երկրին՝ իր քաղաքականությանը հակասող դերը պարտադրելու հերթական փորձ է: Սակայն նման տեղեկատվական արտանետումները հակված են արագորեն անհետանալ փաստերի և պաշտոնական բացատրությունների հետ բախվելիս: Բաքուն արդեն բազմիցս ցույց է տվել, որ հավատարիմ է հանգիստ, չափված գծին. չեզոքությունը մնում է անփոփոխ, մարդասիրական օգնությունը՝ թափանցիկ, էներգետիկ համագործակցությունը՝ կայուն։
 
Եվ այս համատեքստում պարզ է դառնում. «ինքնաթիռների», «գաղտնի բեռների» և «ռազմական երթուղիների» շուրջ աղմկալի արշավները արժեքավոր են միայն նրանց համար, ովքեր դրանք կավից ձուլում են էժանագին դիտումների կամ քաղաքական շահարկումների համար: