Ինչպես Ադրբեջանը քաղաքացիություն առաջարկեց, բայց ստացավ մեղադրանքներ «էթնիկ զտումների» հարցում Հայկական առաքելությունը անիրագործելի է

Դուք երբևէ նկատե՞լ եք, հարգելի ընթերցողներ, որ արժե միայն բարձր գոռալ «ցեղասպանություն», կամ «էթնիկական զտում», ինչպես մեր «բազմաչարչար հարևանները» անմիջապես վազում են, ինչպես ուտիճները դուստի վրա։ Վերոնշյալի լույսի ներքո նույնիսկ տպավորություն է ստեղծվում, որ հայերը սեփականաշնորհել են այդ արտահայտություններն ու տերմինները՝ դրանք կիրառելով բացառապես իրենց նկատմամբ։ Եթե թերթել հայկական մամուլը, կամ սոցիալական ցանցերի վերջին երեք շաբաթվա հայկական հատվածը, ապա հեշտությամբ կարելի է դրանում համոզվել։ Այնուամենայնիվ, օրինակների համար հեռու չենք գնա։

«Ավելի քան 120 000 մարդ, այդ թվում նաև 30 000 երեխա, ենթարկվում են էթնիկ զտման։ Մարդկանց փորձում են սովի սպառնալիքի տակ ստիպել լքել հարազատ վայրերը»,- իր ֆեյսբուքյան էջում ամենայն լրջությամբ գրում է Հայաստանի Հանրապետության նախկին օմբուդսմեն, «Թաթոյան» հիմնադրամի տնօրեն՝ Արման Թաթոյանը։

Այստեղ անմիջապես միտս է գալիս հովիվ տղայի մասին առակը, որն անընդհատ խաբում էր իր գյուղի բնակիչներին՝ օգնություն կանչելով ու գոռալով «Գա՜յլ»։ Հարևանները սկզբում մտածում են, որ գայլը հարձակվում է ոչխարների հոտի վրա և շտապում են օգնելու, բայց հետո հասկանում են, որ հովիվն իզուր է կանչել իրենց։ Իսկ երբ գայլն իսկապես հարձակվում է հոտի վրա, գյուղացիներից ոչ մեկը օգնության չի գալիս՝ մտածելով, որ հովիվը կրկին խաբում է։ Լաչինի ճանապարհին տիրող իրավիճակի հետ կապված աշխարհին խաբելով՝ հայերը դրանով վնասեցին միայն իրենց։ Չէ որ, ինչպես գիտեք, սուտը վարկաբեկում է ոչ միայն մարդուն, այլեւ երկրներին ու ժողովուրդներին։ Որպես արդյունք, «ցեղասպանության» և «էթնիկական զտումների» մասին աղաղակներին աշխարհում ոչ ոք չի հավատում , այլապես, եթե Ադրբեջանը իսկապես խախտեր միջազգային իրավունքի սկզբունքները, ապա անհապաղ կհետևեին պատժամիջոցները։ Իսկ այստեղ, նույնիսկ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում, ֆրանսիացիներն ու հայերը ձախողվեցին, պարզապես այն պատճառով, որ աշխարհը չի ցանկանում մասնակից լինել իրենց նյարդների կեղտոտ խաղին: Հայերը դրանում վարժվել են դեռ 1915 թվականից՝ ամեն տարի ավելացնելով հորինված ցեղասպանության «զոհերի» թիվը։ Ավաղ, այս դեպքում շատ երկրներ են հավատացել այս ստին։ Թեև, օրինակ, ամերիկացի ժողովրդագիր, Լուիսվիլի համալսարանի պատմության նախկին պրոֆեսոր Ջասթին Ա. Մակարտին գրում է, որ «հայկական սփյուռքը մինչև 1973 թվականը 1915 թվականի իրադարձությունները երբեք չի անվանել ցեղասպանություն», այո և ռուսաստանցի պատմաբան, արևելագետ Միխաիլ Մայերը մեջբերել է նրա անհերքելի ապացույցներ, որ 1915 թվականի իրադարձությունները չեն հանդիսանում ցեղասպանություն։ Բայց, ով սթափ մտածող ձայնին կլսի՝ մասշտաբային կեղծիքի և անվերջ քաղաքական խաղի անդունդում։

Ահա հիմա էլ, ամեն անկյունում գոռալով այն մասին, որ Ադրբեջանը իբր «շրջափակում է Լաչինի ճանապարհը, ինչով էթնիկական զտման է ենթարկում 120 000 մարդկանց», հայերը ոչ միայն փորձում են խաբել աշխարհին, այլ նաև իրենց կեղծիքով հարթաչափում են «էթնիկ զտում» արտահայտությունը։ Մենք այստեղ մանրամասն չենք անդրադառնա այն ամենի վրա, ինչի մասին արդեն գրվել է անցյալ տարվա դեկտեմբերին, և ոչ մեկ անգամ, Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանում ռուս խաղաղապահների ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում բնակչության թվաքանակը չի գերազանցում 30 000 մարդը։ Այսպիսով, հայերի պնդմամբ, «120 000 մարդ ենթարկվում է էթնիկկական զտման»։ Հետաքրքիր է, ահա արդեն 25 օր է Լաչին-Խանքենդի ճանապարհի հատվածում ակցիա անցկացնող ադրբեջանական հասարակության անզեն ներկայացուցիչները ինչպե՞ս կարող են էթնիկ զտումներ իրականացնել։ «Էթնիկական զտումներ» տերմինի սահմանման հարցում տարաձայնություններ չլինենելու համար, եկեք դիմենք իրազեկ աղբյուրներին։ «Միջազգային իրավունքի սկզբունքների համաձայն՝ էթնիկական զտումը հանդիսանում է հանցագործություն մարդկության դեմ և օրենքով պատժվում է որպես միջազգային հանցագործությունների ձևերից մեկը։ Էթնիկ զտումները հասկացվում են, որպես ժողովրդին պատմականորեն բնակեցված տարածքից մշակութային, հաճախ լեզվական և կրոնական տարբերությունների հիման վրա վտարելուն ուղղված քաղաքականություն: Դրանով հանդերձ, այս քաղաքականության իրականացման ձևերը կարող են տարբեր լինել. «անցանկալի» էթնիկ խմբերի զանգվածային վերաբնակեցումից և բռնի արտագաղթի ստիպումից մինչև արտաքսում և ցեղասպանություն։

«Էթնիկական զտում» արտահայտությունը առաջացել է Կոսովոյի հակամարտության ժամանակ։ Տերմինը միջազգային լեքսիկոն է մտել որպես սերբա-խորվաթական արտահայտության բառապատճեն։ 1990-ականներին նախկին Հարավսլավիայի զանգվածային լրատվական միջոցները այդ արտահայտությունը պարբերաբար օգտագործում էին այդ երկրում քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում վարվող քաղաքականության նկատմամբ։ 1992 թվականին տերմինը փոխառվել է միջազգային լրատվամիջոցների կողմից»,- գրում է ազդեցիկ «DW»-ն։

Իսկ հիմա եկեք գտնենք Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանում տիրող իրավիճակի գոնե մեկ տարր, որն ընկնում է «էթնիկական զտումներ» սահմանման տակ։ Արդյո՞ք Բաքուն Ղարաբաղի հայ ազգաբնակչությունից պահանջում է լքել իրենց տները (հատկապես իրենց, որտեղ նրանք ապրել են 1988 թվականի փետրվարին հակամարտությունը սկսվելու ժամանակ, այլ ոչ թե ադրբեջանցիներից խլվածների մեջ), կամ նրանց ստիպու՞մ է արտագաղթել: Իհարկե ոչ։ Ադրբեջանը ամենաբարձր մակարդակով, նախագահ Իլհամ Ալիևի մակարդակով, բազմիցս հրապարակավ հայտարարել է. «Ինչ վերաբերում է 200 տարի առաջ մեր պապենական հողերում վերաբնակեցված հայերի ապագային, ես ասել եմ, որ նրանք հանդիսանում են մեր քաղաքացիները։ Նրանք նույնպես պետք է ազատվեն այդ խունտայից։ Եթե նրանք չեն կարողանում իրենց փրկել, մենք նրանց կօգնենք։ Եվս մեկ անգամ կրկնում եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղում ապրող մարդիկ հանդիսանում են մեր քաղաքացիները»։

Եվ ահա Ի.Ալիևի ևս մեկ հայտարարություն. «Ղարաբաղում ապրող հայերը մեր քաղաքացիներն են, և մենք մտադիր չենք այս կամ այն երկրի, այդ թվում նաև Հայաստանի հետ քննարկել նրանց ճակատագիրը, նրանց ապագան։ Սա մեր ներքին գործն է, հայերը կունենան այն նույն իրավունքները, ինչպես Ադրբեջանի քաղաքացիները։ Համենայն դեպս նրանք կարող են վստահ լինել նրանում, որ իրենց կյանքը, ադրբեջանական հասարակության մեջ ինտեգրված կյանքը, զգալիորեն ավելի լավն է լինելու, քան ներկայիս»։

Համաձայնվեք, հազիվ թե մի պետություն, որը մտադիր է էթնիկական զտումներ անցկացնել իր տարածքի ինչ-որ հատվածում, նախագահի մակարդակով այնտեղ ապրող մարդկանց համոզի, որ նրանք հանդիսանում են երկրի լիիրավ քաղաքացիներ, որ պատրաստ են նրանց օգնել ադրբեջանական հասարակությանը վերաինտեգրվելու մեջ, որ նրանց առաջարկվում են նույն իրավունքները, ինչպես Ադրբեջանի մնացած բնակիչների։ Առավել ևս, նրանց առաջարկվում է ավելի լավ կյանք, քան այժմ և վերջին 30 և ավելի տարիների ընթացքում։ Ինչը կարելի է դժվարությամբ անվանել կյանք՝ մենք դեռ հիշում ենք լուսանկարներ և տեսանյութեր ազատագրված տարածքներից, որտեղ հայերը օկուպացիայի ողջ տարիներին ինչպիսի հյուղակներում և խրճիթներում են ապրել: Կարևոր է նաև ընդգծել, որ ի տարբերություն Հայաստանի, Ադրբեջանում քաղաքացիների միջև տարբերություն չի դրվում լեզվական և կրոնական առումով, հակառակ դեպքում մեզ մոտ չէր լինի այդպիսի էթնիկական և կրոնական բազմազանություն, մզկիթների հարևանությամբ չէին լինի սինագոգներն ու եկեղեցիները։ Վերջիվերջո, եթե Բաքուն իսկապես պլանավորեր զանգվածային զտումներ իրականացնել Ղարաբաղում, ապա այդքան հզոր զինված ուժերի առկայությամբ դրա համար կպահանջվեր լավագույն դեպքում մեկ երկու-երեք օր։ Սակայն ահա 44-օրյա պատերազմի ավարտից հետո արդեն երրորդ տարին է, ինչ Բաքուն շարունակում է էթնիկ հայ բնակչությանը համոզել, որ նա հանդիսանում է ադրբեջանական հասարակության մի մաս։ Էթնիկ զտումները, Արման-ջան, այդպես չեն իրականացվում։

Վերջում։ Ոչ թե հայերը, այլ հենց ադրբեջանական ժողովուրդն է ենթարկվել ցեղասպանության, էթնիկ զտումների ու տեղահանության։ Հիշենք Արեւմտյան Ադրբեջանը 1987-1989 թվականներին։ Ո՞ւր անհետացավ այնտեղից 250 հազար բնիկ ադրբեջանցի բնակչությունը։ Այն բռնի տեղահանվեց՝ հայ ազգայնական-մորուքավորները վտարեցին ադրբեջանցիներին, որոնք ձմռանը ձյունածածկ ոլորաններով, շատերը առանց տաք հագուստի, որը պարզապես չհասցրեցին վերցնել, փրկություն գտան Ադրբեջանի Հանրապետությունում։ Իսկ որտե՞ղ է Ղարաբաղի տարածաշրջանի 750 հազար ադրբեջանցի բնակչությունը։ Այն 1991-1994 թվականներին հայերի կողմից ենթարկվել է էթնիկ զտումների՝ Ադրբեջանի տարածքների օկուպացմամբ ուղեկցվող էթնիկ և կրոնական ատելության հողի վրա։ Իսկ Խոջալու՞ն։ Միթե՞ սա չէ իրական ցեղասպանության օրինակը։

Խանքենդին և ռուսական խաղաղապահ քանակակազմի ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում գտնվող այլ տարածքներն այսօր ակնհայտորեն չեն չափվում «պաշարված Լենինգրադի» կերպարի հետ, «30 000» մանուկների մահը Ադրբեջանում ոչ ոք չի ցանկանում։ Հետևաբար Լաչինի ճանապարհով դեպի Խանքենդի անարգել անցնում են մարդասիրական առաքելություններով մեքենաներն ու բեռները, վերադարձին տեղափոխում են ծանր հիվանդներին։ Այո և շարքային հայերի՝ ադրբեջանցի էկոակտիվիստներից և ոչ մեկը ճանապարհը չի փակել՝ ճանապարհը փակել են բոլորովին այլ մարդիկ և բոլորովին այլ պետության։ Իսկ մենք ուղղակի առաջարկում ենք Ադրբեջանում ապրել ադրբեջանական օրենքներով։ Ոչ ավել, ոչ պակաս։