Երեւանի սադրանքը՝ հեռահար նպատակով Այժմ արդեն Թեհրանի թելադրանքո՞վ։

Ինչպես հայտնի է, ապրիլի 11-ի մոտավորապես ժամը 16:20-ի սահմաններում, Հայաստանի զինված ուժերի ստորաբաժանումները տարբեր տրամաչափի զինատեսակներից գնդակոծել են Լաչինի շրջանում տեղակայված ադրբեջանական բանակի դիրքերը։ Ադրբեջանական կողմի պատասխան հարվածով հակառակորդի կրակային դիրքերը ճնշվել են, իսկ Հայաստանի զինված ուժերի ստորաբաժանումները զգալի կորուստներ են կրել։ Ցավոք, կորուստներ եղան նաև ադրբեջանական կողմից։ Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի այս նոր ռազմական սադրանքը ևս մեկ անգամ հաստատեց, որ հակառակ Բաքվի խաղաղ նախաձեռնություններին և ջանքերին՝ Երևանը նպատակաուղղված փորձում է ապակայունացնել տարածաշրջանը ։

Մինչդեռ որոշակի հանգամանքներ վկայում են այն մասին, որ հայկական կողմի սադրանքը գործնականում կանխորոշված էր։ Ինչպես նախկինում, հայերի շրջանում ագրեսիայի նոր աճի հիմնական պատճառներից մեկը՝ Բաքվի հետ բացահայտ խոսելու Երևանի համառ չցանկանալն էր։ Հենց այն բանից հետո, երբ հայտնի դարձավ Վաշինգտոնում նախագահ Ալիևի և վարչապետ Փաշինյանի հնարավոր բանակցությունների մասին, որի նախաձեռնությունը պատկանում է ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենին՝ հայկական կողմը ռազմական միջադեպ կազմակերպեց։ Այսինքն՝ իրավիճակի վրա ազդելուն ունակ ցանկացած կարևոր, շրջադարձային իրադարձությունների նախաշեմին՝ Երևանն ավանդաբար ձեռնարկում է զինված սադրանքներ, որպեսզի դրանք խափանի և միջազգային հանրության ուշադրությունը ուղղի «Ադրբեջանի ագրեսիայի» վրա։ Սա առաջինը:

Իսկ երկրորդը, չի բացառվում, որ ներկայիս սադրանքը դրդված է ու հավանություն է ստացել երրորդ երկրների կողմից։ Օրինակ՝ Իրանը, որն ավանդաբար, հատկապես հիմա՝ բացասական է տրամադրված Ադրբեջանի դեմ։ Հասկանում եք արդյոք, Թեհրանին դուր չի գալիս նոր տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացման հեռանկարները և երբեմնի գոյություն ունեցող տրանսպորտային հաղորդակցությունների բացումը, առաջին հերթին Զանգեզուրի միջանցքի, թեև դա, անկասկած, ռազմավարական առումով շահավետ է տարածաշրջանի բոլոր դերակատարների համար: Այն, որ Իրանը սկսել է բացահայտ թշնամություն դրսևորել Ադրբեջանի նկատմամբ Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմից գրեթե անմիջապես հետո, որը հիմնովին փոխեց ուժերի հավասարակշռությունը Հարավային Կովկասում, ակնհայտ փաստ է, ինչպես նաև այն, որ Թեհրանը չափազանց անհանգստացած է ոչ միայն Հայաստանի նկատմամբ Ադրբեջանի հաղթանակով, այլ նաև Մերձավոր Արեւելքում Թուրքիայի հզորացմամբ։ Թուրքիայի և Ադրբեջանի դիրքերի ամրապնդումը վերակենդանացրել և սնուցել է Իրանի կառավարիչների ֆոբիաները, ովքեր իրենց պատկերացնում են տարածաշրջանի առաջնորդներ և արտակարգ խանդով են վերաբերվում իրենց հարևանների հաջողություններին։ Իսկ նման ինքնակոչ առաջնորդներին անհրաժեշտ է աջակցություն, ավելի լավ ստրկամիտ, որը, բացի Հայաստանից՝ Թեհրանը այժմ գործնականում ոչ մի տեղ չի կարող ստանալ: Այնպես որ Երևանը իզուր է գայթակղվում իրանցիների փոքրիկ ողորմություններով և շողոքորթ խոստումներով՝ նա նրանց պետք է միայն իրենց շահախնդրությունները բավարարելու համար:

Սակայն, Հայաստանը սովոր չէ դրսից հրահանգներով գործել, իսկ Բաքվի վրա կեղտոտ հնարքներ անելու համար նա պատրաստ է ամեն ինչի, նույնիսկ սեփական ժողովրդի թշվառության, և ոչ միայն Իրանի նկատմամբ ստրկական վիճակին։ Այն, որ իրանական մոլոկրատիան դարձել է Թեհրանի և Բաքվի հարաբերությունների սրման նախաձեռնող՝ Երևանի համար նման է երկրային մանանայի, և զարմանալի չէ, որ հայկական լրատվամիջոցներում այս թեման արծածվում է առանձնակի եռանդով։ Հայաստանում երազում են Ադրբեջանի ու Իրանի գոտեմարտի մասին, մանավանդ, որ իրանական կողմն արդեն բավականին սադրիչ քայլերի է ձեռնարկել։ Օրինակ՝ հենց Իրանն է առաջինը զորավարժություններ անցկացրեց Ադրբեջանի հետ սահմանի մոտ, սահմանին օդային թռիչքներ է իրագործել, ահաբեկչություն իրականացրեց Թեհրանում Ադրբեջանի դեսպանատանը, և նույնիսկ ահաբեկչություն ադրբեջանցի պատգամավորի դեմ։

Այսինքն Թեհրանի հակաադրբեջանական քաղաքականության հետեւում կանգնած են բացառապես հենց Իրանի շահերը, իսկ ամենևին էլ ոչ Հայաստանի։ Մասնավորապես, Թեհրանը կտրականապես դեմ է իր գլխավոր թշնամու՝ Իսրայելի տարածաշրջանում ցանկացած ներկայությանը, իսկ Ադրբեջանն ամեն օր գնալով ավելի է խորացնում նրա հետ համագործակցությունը։ Իսկ ինչու, ըստ էության, Բաքուն պետք է լսի Թեհրանին, եթե մեր այս հարավային հարեւանը 30 տարի բացարձակ անտարբերություն է ցուցաբերել Ղարաբաղի և Արևելյան Զանգեզուրի օկուպացիայի նկատմամբ՝ լուռ հետևելով մեր ժողովրդի պատմական և հոգևոր ժառանգության ոչնչացմանը։ Ինչպես ասում են, ինչպես դուք մեր նկատմամբ, այնպես էլ մենք ձեր նկատմամբ ...

Փոխարենը Հայաստանը միանգամայն ուրախ է, որ ադրբեջանցիների նկատմամբ համընդհանուր թշնամանքի պատճառով հայտնվել է Իրանի հետ նույն կապի մեջ, և պատրաստ է անվերապահորեն գործել նրան հաճոյանալու համար։ Մանավանդ, որ այս պահին նրանց ձգտումները հաջողությամբ համընկել են։

Դե իսկ երրորդը, լիովին հավանական է, որ Հայաստանում որոշել են ՀԱՊԿ-ի առաքելությունը տեղակայել ադրբեջանա-հայկական սահմանին և սադրանքների մեթոդով փորձում են արդարանալ իրենց արևմտյան գործընկերների մոտ՝ ռազմական միջադեպի մեղքը բարդելով Ադրբեջանի վրա։ Հետևաբար կարելի է ենթադրել, որ տարածաշրջանում ՀԱՊԿ-ի դիտորդական առաքելության հայտնվելու հավանականությունը, ընդ որում մոտ ապագայում, իրականություն է դառնում։ Երևանում, ըստ երևույթին, հասկանում են, որ Արևմուտքը չի կերակրի թշվառ Հայաստանին, իսկ Ռուսաստանը, թեև ներկայումս գտնվում է ծանր վիճակում ուկրաինական պատերազմի պատճառով, այնուամենայնիվ հայերին չի մերժում էժան գազ և չի խանգարում ԵԱՏՄ-ի գծով նրանց համար կենսական կարևոր առևտրին:

Մյուս կողմից, Հայաստանում ԵՄ-ի առաքելության գտնվելը այդքան էլ չարդարացրեց Երևանի պատրանքները, որոնք ակնկալում էին, որ ԵՄ-ի և Ադրբեջանի հարաբերությունները կզրոյանան։ Սակայն, չնայած նրան, որ ԵՄ-ի առաքելությունը Հայաստան է ուղարկվել առանց Բաքվի համաձայնության, դա փորձաքար չդարձավ երկկողմ հարաբերություններում, ինչպես, ըստ երեւույթին, սպասում էր Երևանը։ Հասկանալի է, որ այս փաստն ակնհայտորեն նվազեցրել է Բաքվի վստահությունը Բրյուսելի նկատմամբ, և որպես դրա արդյունք՝ Ադրբեջանը ապագայում Հայաստանի հետ բանակցություններում հնարավոր է նախապատվությունը կտա ամերիկյան և ռուսական ուղիներին, քան եվրոպականին։ Բայց ընդհանուր առմամբ, Ադրբեջանի, որպես Հարավային Կովկասում էներգետիկ անվտանգության երաշխավորի՝ ԵՄ-ի քաղաքականությունը չի փոխվել։ Իսկ ահա Բաքվի համար ակնհայտ է, որ Հայաստանում ԵՄ-ի դիտորդական առաքելությունը չի դարձել ինչ-որ զսպող գործոն տարածաշրջանային կայունության պահպանման համար, ինչի մասին վկայում են՝ Երևանի ռազմական սադրանքների շարքը Ադրբեջանի հետ սահմանին։ Ըստ էության, սա Մոսկվայի ձեռքում գլխավոր հաղթաթուղթն է, և ամենայն հավանականությամբ դա կճնշի Երևանին տարածաշրջանում ՀԱՊԿ-ի առաքելության հարցում։ Սակայն, որքան էլ Հայաստանը փորձի խոչընդոտել Ադրբեջանի հետ խաղաղության հաստատմանը՝ սահմանին ռազմական սադրանքներ կազմակերպելով, նա այդպես էլ մնալու է իր երևակայական հովանավորների կամքին՝ կատարելով Մոսկվայի, Բրյուսելի և հիմա էլ Թեհրանի հրահանգները։