«Ի՞նչն է ավելի կարևոր. Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կարգավորման գործընթացի ձևը, թե՞ բովանդակությունը»։ Ֆարհադ Մամեդովի դատողությունները

Քաղաքագետ, Հարավային Կովկասի հետազոտաությունների կենտրոնի ղեկավար Ֆարհադ Մամեդովը իր տելեգրամ-ալիքում մեկնաբանել է՝ Բաքվի և Երևանի միջև բանակցային գործընթացը։

«Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև բանակցային ցիկլը կրկին թափ է հավաքում։

Ռուսաստանը ազդարարում է Ադրբեջանի և Հայաստանի ԱԳՆ ղեկավարների հանդիպման մասին։

ԱՄՆ-ի Պետդեպարտամենտը դիտորդների ամբողջ կազմով զբաղվում է նորմալացման գործընթացով. Դերեկ Հոգանը (նա երկար ժամանակ աշխատել է Ադրբեջանում ԱՄՆ-ի դեսպանատանը) հեռախոսով, Էրիկա Օլսոնը և Լուի Բոնոն «տեղում»։

Երևում է, որ քրտնաջան աշխատանք է տարվում առնվազն Վաշինգտոնում, կամ ինչ-որ տեղ դաշնակից երկրում հանդիպում կազմակերպելու ուղղությամբ։ Պետդեպարտամենտը ձգտում է հանդիպումը դարձնել առարկայական։

Վերջին երեք շաբաթվա ընթացքում, հայ-ադրբեջանական ուղու վրա ավանդական թեմաների հետ մեկտեղ հայտնվել են նոր թեմաներ, որոնք ավելի շուտ լարվածություն են ստեղծում, քան կստեղծեին մերձեցման համար հիմքեր:

Ադրբեջանի համար կարևոր է բանակցությունների բովանդակությունը, և ադրբեջանական դիվանագիտության գլխավոր ձեռքբերումն կայանում է նրանում, որ բանակցային երկու հարթակներում էլ քննարկվում է նույն օրակարգը։

- խաղաղության պայմանագիրը առաջնահերթության մեջ է;

- Խաղաղության պայմանագիրը հիմնված է Ադրբեջանի կողմից առաջարկված հինգ սկզբունքների վրա;

- հաղորդակցությունների ապաշրջափակման թեման ցուցակում երկրորդն է;

- սահմանի թեման չի ենթադրում զորքերի դուրսբերում, այլ բաղկացած է սահմանի որոշման հիմքի բնորոշման մեջ;

- չնայած հայկական կողմի ջանքերին, միջպետական օրակարգում Ղարաբաղի թեման չկա, և դա ընդունվում է պաշտոնական Իրևանի կողմից։

Այսինքն, բանակցությունների բովանդակությունը միանման, բայց միջնորդների համար առաջնահերթության մեջ են նրանց շահերը որոշակի թեմաներով։ ԱՄՆ-ի համար կարևոր է ինքստինքյան խաղաղ պայմանագրի փաստը, Ռուսաստանի համար՝ ապաշրջափակումը իր մասնակցությամբ և նոր լրացուցիչ գործառույթներ Հայաստանի տարածքում։

Այնուամենայնիվ...

Ղարաբաղի հայալեզու բնակչության թեման դառնում է Հայաստանի համար որոշակի նախապայման Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում։ Եթե սա միակ նախապայմանն է, եւ դա չի ընդունվում Ադրբեջանի կողմից, ապա հարկավոր է Հայաստանին իսպառ զրկել Ղարաբաղի հայալեզու բնակչության ճակատագրում Հայաստանի այդ նվազագույն սուբյեկտիվությունից։

«Միջազգային հանրությունն» արդեն պատրաստ է դրան։ Այս ուղու վրա բանակցությունների խափանումը, իսկ երևում է, որ գործընթացը կտապալվի, պայմաններ կստեղծի Ադրբեջանի կողմից այդ ուղղությամբ գործողությունների իրականացման համար։

ԱՄՆ-ը և Ռուսաստանը, տարբեր դրդապատճառներով համերաշխ են՝ պայմանական սահմանին տխրահռչակ անցակետի ստեղծման հակազդումների մեջ։ Սակայն Ադրբեջանի սկզբունքայնությունը և բանակցային գործընթացի ալգորիթմը անխուսափելի են դարձնում պայմանական սահմանին անցակետի տեղադրումը։ Անհրաժեշտ է փոխել պայմանները բանակցային գործընթացի առաջընթացի համար։ Հայաստանի ղեկավարությունը անում է իրենից կախված ամեն ինչ, որպեսզի բանակցությունները մտնեն փակուղու մեջ»,- գրել է Ֆարհադ Մամեդովը։