«Բաքուն գնալով ավելի կարևոր դեր է խաղում Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում» Փորձագիտական կարծիքները՝ Caliber.Az-կայքում

Իսրայելա-լիբանանյան սահմանին իրավիճակը կտրուկ սրվել է հուլիսի 27-ի երեկոյան, երբ Գոլանի բարձունքների հյուսիսում գտնվող Մաջդալ Շամս շրջանը ենթարկվել է հռթիռակոծման, ինչի հետևանքով զոհվել են 10 իսրայելցի երեխաներ։ Իսրայելը հարվածի համար մեղադրել է «Հեզբոլլահին» և վերջնագիր է ներկայացրել լիբանանյան իշխանություններին՝ Լիտանի գետից հարավ «Հեզբոլլահի» ստորաբաժանումների դուրսբերման հետ կապված: Այս մասին X-ի իր էջում հայտնել է Իսրայելի արտաքին քաղաքական գերատեսչության պաշտոնական ներկայացուցիչ Օրեն Մարմորշտեյնը։ «Խաղաղության համար միակ միջոցը՝ լայնամասշտաբ պատերազմի կանխումն է, որը կործանարար կլինի Լիբանանի համար, - «Հեզբոլլահին» ստիպելն է կատարել ՄԱԿ-ի 1701 բանաձեւը», - գրել է Մարմորշտեյնը:

Այս կապակցությամբ հիշեցնենք, որ անցյալ շաբաթ իսրայելական «BESA» (Բեգինա-Սադաթի ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոն) վերլուծական կենտրոնը՝ Մեծ Մերձավոր Արևելքի աշխարհաքաղաքականության մեջ Ադրբեջանի հնարավոր միջնորդական դերին նվիրված հոդված է հրապարակել։ Հոդվածի հեղինակ, իսրայելցի քաղաքագետ Զեև Հանինի կարծիքով, Բաքուն կարող է որպես միջնորդ հանդես գալ Լիբանանի և Իսրայելի միջև, քանի որ հանդիսանում է դիվանագիտական կապերի ստեղծող տարածաշրջանի բազմաթիվ երկրների հետ։ Հեղինակի կարծիքով, «Ադրբեջանին դիմելը Լիբանանին թույլ է տալիս խուսափել բարդություններից», քանի որ Բաքուն չի սրել հարաբերությունները հակամարտող կողմերի հետ՝ հավատարիմ մնալով հավասարակշռված քաղաքական օրակարգին։

Իսկ Իսրայելի և Լիբանանի միջև ներկայիս սրման լույսի ներքո ինչպե՞ս են Ադրբեջանի հնարավոր միջնորդական դերին վերաբերվում իսրաելցի քաղաքագետները, որոնց հետ, մեկնաբանությունների համար կապվել է Caliber.Az-ի թղթակիցը։

Այսպես, իսրայելցի լրագրող և հրապարակախոս, Իսրայելի Ժուռնալիստների միության միջազգային կապերի հարցերով հանձնաժողովի ղեկավար Ռոստիսլավ Գոլցմանը նշել է, որ այս ամառվա սկզբից Ադրբեջանը միջնորդական ջանքեր է գործադրել՝ փորձելով լուծել Իսրայելի և Լիբանանի միջև հարաբերություններում առկա սուր ճգնաժամը։

«Զեև Հանինի վերլուծական նյութի հայտնվելուց դեռ մի քանի օր առաջ, ես պատրաստել եմ Բաքվի հավանական առաքելության մասին իմ սեփական հոդվածը։ Եվ իրոք, դատելով նրանից, որ հաճախայնացել է Իսրայելի ղեկավարության ներկայացուցիչների այցերը Բաքու, վերջին շրջանում նկատվում է ջանքերի ակտիվացում լիբանանյան ուղղությամբ։ Հասկանալի է, որ առանց Իրանի շատ բան հնարավոր չէ լուծել։ Այս հարցում նույնպես Ադրբեջանի օգնությունը, որի դեսպանատունը Թեհրանում վերջերս վերսկսել է աշխատանքը՝ պարզապես անգնահատելի է։

Իհարկե, չենք շտապի եզրակացություններ անել։ Առայժմ միայն կսահմանափակվենք այն փաստի հավաստագրմամբ, որ Ադրբեջանի ջանքերով Իսրայելը և Լիբանանը շարունակում են պահպանել շփումները։ Թե որքանով են արդյունավետ այդ շփումները, պարզ կդառնա արդեն օգոստոսի ընթացքում»,- նշել է Գոլցմանը։

Ինչպես համարում է իսրայելցի հայտնի գրող, հրապարակախոս, ռազմական փորձագետ Պյոտր Լուկիմսոնը՝ քանի դեռ Լիբանանը՝ Իրանի արբանյակն է, ոչ մի միջնորդություն չի օգնի։

«Մենք հարյուր հազարավոր փախստականներ ունենք Լիբանանի հետ սահմանակից շրջաններից, իսկ «Հեզբոլլան» ամեն օր հրթիռներով գնդակոծում է երկրի սահմանից ավելի ու ավելի հեռու շրջանները, կան զոհեր: Հասկանալի է, որ կա միայն ռազմական լուծում, և վաղ թե ուշ դրան է հասնելու։ Ուրիշ ելք պարզապես չկա, և մեր ղեկավարությունը վաղ թե ուշ դա կհասկանա։ Իսկ Ադրբեջանը մեզ համար այժմ կարևոր է արաբական ուղղությամբ։

Միևնույն ժամանակ, վախենում եմ, որ մեզ մոտ Թուրքիայի հետ ամեն ինչ շատ հեռու է գնացել։ Թուրքերի հետ մեր հարաբերությունների սառեցումը երկար կտևի, թեև, իհարկե, ոչ հավերժ»,- ասել է Պ. Լյուկիմսոնը։

Միևնույն ժամանակ, «Սոխնուտ» հրեական համաշխարհային գործակալության պատվավոր դեսպան, իսրայելցի քաղաքագետ և լրագրող Ռոման Գուրևիչի կարծիքով, առանց որևէ կասկածի, Ադրբեջանը կարող էր արդյունավետ միջնորդ դառնալ Լիբանանի և Իսրայելի միջև։

«Ինչպես գիտեք, Լիբանանն ու Իսրայելը չունեն քաղաքական հարաբերություններ, և, հետևաբար, երբ Լիբանանի կառավարությունը ուզում էր կարևոր ուղերձ փոխանցել, Բեյրութը սկսել է փնտրել միջնորդներ, ովքեր կարող էին դա անել ավելի լավ, և եկել են այն եզրակացության, որ ամենահարմար թեկնածու է հանդիսանում Ադրբեջանը։ Բոլորովին վերջերս Լիբանանի արտաքին գործերի նախարար Աբդուլլահ Աբու Հաբիբը Ադրբեջանի միջոցով ուղերձ է փոխանցել Իսրայելի արտաքին գործերի նախարար Կացին, որում ասվում է, որ Բեյրութը շահագրգռված չէ պատերազմի մեջ և խաղաղություն է ցանկանում։ Այս համատեքստում նկատի էր առնվում այն իրավիճակը, որը ստեղծվել էր Լիբանանի հետ Իսրայելի հյուսիսային սահմանին այն բանից հետո, երբ «Հեզբոլլահը» հարձակումներ էր կատարում Իսրայելի խաղաղ քաղաքների վրա: Որքան գիտեմ, նույն միջոցով, Ադրբեջանի միջնորդությամբ է փոխանցվել նաև նախարար Կացի պատասխանը։

Ինչու՞ Ադրբեջանը։ Որովհետև Ադրբեջանը գնալով ավելի կարևոր դեր է խաղում Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանում և ոչ միայն: Ադրբեջանի իմաստուն բազմավեկտոր քաղաքականությունը նրան թույլ է տալիս լավ հարաբերություններ կառուցել այն երկրների հետ, որոնք չեն շփվում միմյանց հետ։ Լիբանանն ու Իսրայելը՝ բազմաթիվ օրինակներից միայն մեկն են։

Հիշեցնեմ, որ ժամանակին ձեռք է բերվել Իսրայելի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների նորմալացում, ինչի արդյունքում կայացավ Իսրայելի նախագահ Իսահակ Հերցոգի առաջին այցը Անկարա, որտեղ նրան ջերմորեն ընդունեց նախագահ Էրդողանը։ Եվ առանց Ադրբեջանի միջնորդական ջանքերի դա տեղի չէր ունենա։ Եվ ՄԱՍՍԱԴ-ի նախկին ղեկավար Թամիր Պարդոն բոլորովին էլ հենց այնպես չի կարծիք հայտնել, որ, եթե ապագայում, ինչպես հույս ենք տածում, կվերականգնվեն Իրանի և Իսրայելի հարաբերությունները, ապա, հնարավոր է, որ հատկապես Ադրբեջանը կդառնա միջնորդ, կապող օղակ այդ գործընթացում։

Ընդհանրապես, Ադրբեջանի աճող աշխարհաքաղաքական ազդեցությունը դժվար է գերագնահատել։ Դա դրսևորվում է ամեն ինչում՝ միայն Ադրբեջանի և Հորդանանի հարաբերությունների ամրապնդումը ցույց է տալիս, թե որքան մեծ է Բաքվի նշանակությունը տարածաշրջանում իրավիճակի կայունացման համար։ Եվ ոչ միայն մեր տարածաշրջանում, այլ շատ ավելի լայնարձակ՝ Ադրբեջանի ղեկավարությունը վստահության և հարգալից հարաբերություններ է հաստատել աշխարհի շատ երկրների հետ։ Սա պատահական չէ: Ադրբեջանը 44-օրյա պատերազմում տարած հաղթանակից հետո դարձել է հզոր ռազմական տերություն, ինչպես նաև աշխարհաքաղաքական և տնտեսական ուժ, որի հետ հաշվի են նստում ամենաազդեցիկ երկրները։

Մյուս կողմից, սա ոչ միայն հեղինակություն և ուժ է, այլ նաև վստահության տարր, որն Ադրբեջանը առաջացնում է իր քաղաքականությամբ և դիվանագիտական դիսկուրսով, խնդրահարույց հարցերի լուծմանը իր մոտեցմամբ։ Այնպես որ, կարծում եմ, որ Ադրբեջանը կարող է շարունակել կարևոր դեր խաղալ Լիբանանի և Իսրայելի միջև շփումներում, ինչպես նաև լինել արդյունավետ միջնորդ»,- ամփոփել է Ռ. Գուրևիչը։