Երևանի դես ու դեն ընկնելը Զախարովան Փաշինյանին ցույց տվեց իր տեղը

Հայաստանի ղեկավարությունը, փորձելով իր ավանդական ոճով տորպեդահարել Բաքվի հետ բանակցությունները և ընդհանրապես տարածաշրջանում խաղաղության ընդհանուր օրակարգը, իբր «Ղարաբաղում ցեղասպանության սպառնալիքի» մասին հերթական սարսափելի պատմություն է հնչեցրել։ Սա, ինչպես պնդում է Երեւանը՝ «ռազմական նոր բախումների վտանգ է ստեղծում տարածաշրջանում եւ հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով»։ Իհարկե, հայկական կողմը ամբող ուժով ջանք է թափում, որպեսզի միջազգային հանրության ուշադրությունը հրավիրի «Ղարաբաղի հայերի բնաջնջման սպառնալիքի» վրա։ Այսպես, օրինակ, Հայաստանի վարչապետ Փաշինյանը կառավարության նիստում հայտարարում է, որ «Ադրբեջանը նախապատրաստում է Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի էթնիկ զտումներ և ցեղասպանություն», և դա կանխելու համար անհապաղ հարկավոր է «Լեռնային Ղարաբաղ և Լաչինի միջանց ուղարկել միջազգային փաստահավաք առաքելություն»։

Ըստ էության անհեթեթ և ոչ մի բանով չհիմնավորված նման բովանդակությամբ պնդումները Հայաստանի վարչապետը մի քանի օր անց նորից է կրկնել՝ այս անգամ ընդգծելով, որ «ցեղասպանության սպառնալիքը» վերացնելու համար արդեն «գործարկել է միջազգային մեխանիզմ»։ Կարճ ասած, չնայած Հայաստանում ԵՄ-ի առաքելության հայտնվելու առնչությամբ Ռուսաստանի և Ադրբեջանի դժգոհությանը, Երևանում արդեն հող են շոշափում անմիջապես Ղարաբաղում, այսինքն՝ ինքնիշխան ադրբեջանական պետության տարածքում միջազգային միջնորդներին ներգրավելու համար՝ դիմելով «ղարաբաղցի հայերի անվտանգության մասին» անհեթեթ փաստարկին։ Ընդ որում, այս անգամ Փաշինյանը նույնիսկ վերջնագիր է ներկայացրել Ռուսաստանին՝ փաստորեն նրան մեղադրելով «2020 թվականին ստանձած՝ Ղարաբաղի բնակչության և քաղաքացիական ենթակառուցվածքների անվտանգության երաշխիքները չկատարելու մեջ»։

«Մենք հուսով ենք, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը լիովին կկատարի այդ գործառույթը»,- ընդգծել է Հայաստանի վարչապետը։ - Բայց եթե մեր դաշնակիցը որևէ օբյեկտիվ պատճառով չի կարող դա անել, կարծում եմ, որ նա պետք է դիմի ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին՝ զգուշացնելով Լեռնային Ղարաբաղի խաղաղ բնակչությանը վտանգի մասին»,- զգուշացրել է Հայաստանի վարչապետը Մոսկվային։

Այսինքն, նրա խոսքերից հետևում է, որ Ռուսաստանը պետք է ընդունի սեփական անունակությունը «Ղարաբաղի պաշտպանության գործում» և աջակցի տարածաշրջան միջազգային խաղաղապահ ուժերի մուտքին։ Բնականաբար, Փաշինյանի նման նախաձեռնությունները տարակուսանք են առաջացրել Մոսկվայում։

«Մենք Հայաստանի ղեկավարության հայտարարությունները դիտարկում ենք որպես այն գծի շարունակություն, որը որդեգրվել է 2022 թվականի հոկտեմբերին Պրահայի գագաթնաժողովում ԵՄ հովանու ներքո։ Մենք Հայաստանի ղեկավարության խղճին ենք թողնում Ղարաբաղի ճակատագրի պատասխանատվությունը երրորդ երկրների վրա դնելու փորձերը»,- հայտարարել է Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան։ Նա Հայաստանի վարչապետին հիշեցրել է, որ կողմերի բոլոր պարտավորությունները շարադրված են Եռակողմ հայտարարության մեջ. «Մեր կողմի բոլոր պարտավորությունները հստակ շարադրված են, և դրանք շարադրված են Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների եռակողմ հայտարարության մեջ։ Պարզապես պետք է բացել այդ փաստաթուղթը և նայել, թե ինչպիսի պարտավորություններ է կրում մեր կողմը և ինչպիսին՝ ոչ,»: Իսկ Հայաստանի վարչապետի հայտարարությունը այն մասին, որ Ռուսաստանը կարող է միջազգային մեխանիզմներ ստեղծելու համար դիմել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին՝ Զախարովան անվանել է «խոսքերի անհավանական լարախաղաղացություն», խոստովանելով, որ դրանց համար այլ սահմանում չի կարող գտնել։

Դեռևս իր դաշնակցի կողմից սադրիչ հարձակումներին Ռուսական կողմի կատեգորիկ սուր արձագանքը պարզ հասկացնել է տալիս, որ Երևանին թույլ չեն տա հատել «կարմիր գծերը» և օգտագործել ՄԱԿ-ի մեխանիզմներ, որոնք ուղղված են Ռուսաստանի և Ադրբեջանի շահերի դեմ։ Եվ հավանական է, որ Երեւանի այս փորձը ձախողվելու է։ Նախ, որովհետև Ռուսաստանը հանդիսանում է Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ և թույլ չի տա, որ Հայաստանը Ղարաբաղում ՄԱԿ-ի դիտորդներ տեղակայելու իրավունքով մանդատ ստանա, անկախ նրանից, թե ինչ են ասում այդ մասին Երևանում։ Երկրորդը, Բաքուն թույլ չի տա, որ ՄԱԿ-ի առաքելությունը հայտնվի իր տարածքում, քանի որ Ղարաբաղը Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածքն է, և այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում այնտեղ, նրա ներքին գործն է։ Ինչը հաստատում են այդ թվում նաև ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի չորս բանաձեւերը, որոնք ժամանակին անտեսվել են Հայաստանի կողմից։ Համապատասխանաբար, կասկածից վեր է, որ հայկական կողմի՝ Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահներին ՄԱԿ-ի առաքելությամբ փոխարինելու հեռու գնացող ծրագրերը չեն իրականանա։ Բացի այդ էլ, ոչ վաղ անցյալում Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը Հայաստանին շատ հստակ հասկացրեց, որ «Ղարաբաղում ՄԱԿ-ի խաղաղապահների առաքելություն տեղակայելու ծրագրերը հնարավոր են միայն հակամարտող կողմերի համաձայնության դեպքում», այսինքն՝ Ադրբեջանի։ Եվ այսպես թե այնպես, Հայաստանը և Արևմուտքում նրա հովանավորները, ովքեր այժմ բացահայտորեն պաշտպանում են Երևանի ռազմական սադրանքները Ղարաբաղում և, ընդհանրապես, պատերազմի ու ագրեսիայի քաղաքականությանը՝ ստիպված կլինեն հաշվի նստել այս փաստի հետ։ Միանգամայն ակնհայտ է, որ Հայաստանը պատրաստ չէ խաղաղության պայմանագիր կնքել, և այդ իսկ պատճառով, հակադրվում է Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջները բացառող կետերին՝ փորձելով որպես «միջազգային մեխանիզմներ» և «երաշխիքների միջազգային ինստիտուտ» առաջ մղել իր ապակառուցողական մոտեցումը, չնայած նրան, որ հռչակագրային մակարդակով հավատարմություն է հայտնում խաղաղության և տարածաշրջանային կայունության նկատմամբ։

Երևանում պետք է հասկանան, որ Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանի հայկական ծագումով բնակիչների իրավունքները երբեք չեն կարող ավելի բարձր լինել, քան տարածաշրջանի ադրբեջանական բնակչության իրավունքները, քանի որ մեր երկիրը կիրառում և կիրառելու է միայն հավասարազոր մոտեցում իր տարածքում ապրող տարբեր էթնիկ ժողովուրդների նկատմամբ։ Այնպես որ, հայազգի բնակիչների վերաինտեգրումը նույնպես Ադրբեջանի ներքին գործն է, իսկ օտար պետություններն այստեղ որևէ որոշիչ դեր չունեն։

Ղարաբաղյան տարածաշրջանի հայ բնակիչների հետ Բաքվի երկխոսության հարցին միջամտելու և այդ գործընթացը միջազգայնացնելու Հայաստանի վարչապետի փորձերը, ինչպես նաև իր կողմից՝ «Ղարաբաղի ժողովուրդ ու իշխանություն» արտահայտությունների օգտագործումը կտրականապես անընդունելի է Ադրբեջանի համար։ Բայց այս փուլում ակնհայտ է, որ Երևանը պատրաստ չէ կատարել վերը նշված կետերից որևէ մեկը, այլ, ընդհակառակը, համառորեն տրամադրված է լայն զանգվածների մեջ «ցեղասպանության սպառնալիքի մասին» նոր առասպել մտցնելու մեջ, որը դիպչում է ոչ միայն Բաքվի, այլեւ Մոսկվայի շահերին՝ ստիպելով ավելի արմատական քայլերի դիմել իր կեղծ դաշնակցի դեմ։