Հայկական ցնորք հատված խաղաղության մասին Իսկ սահմանադրությու՞նը։

Հայաստանի կառավարությունը, չնայած միջազգային հարթակների ամբիոններից Ադրբեջանի հետ խաղաղության իր իբր պատրաստակամության մասին ամպագոռգոռ հայտարարություններին՝ իրականում ցուցաբերում է միանգամայն հակառակը։ Ծայրահեղ դեպքում, այս փուլում ակնհայտ է, որ հայկական կողմը հույս է տածում հատված խաղաղ պայմանագիր կնքել՝ չփոխելով իր սահմանադրությունը, որում կան տարածքային պահանջներ Ադրբեջանի նկատմամբ, ինչի հետ Բաքուն կտրականապես համաձայն չէ։
 
Մտքում ունենալով հենց այս նպատակը՝ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և նրա թիմը բաց չեն թողնում՝ միջազգային հանրությանը դեպի իրենց ցուցադրական խաղաղասիրությունը գրավելու փորձերը, հատկապես Բաքվի COP29-ի նախաշեմին։ Այսպես, անցած շաբաթ Նիկոլ Փաշինյանը Կազանում ԲՐԻԿՍ XVI գագաթնաժողովի «Աուտրիչ / BRICS+» ձևաչափով նիստի ժամանակ իր ելույթում նորից հայտարարել է, որ Երևանն ու Բաքուն անցած ամիսների ընթացքում համաձայնեցրել են «Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների հաստատման մասին» պայմանագրի նախագծի 80%-ը։ Դրանով հանդերձ Փաշինյանը չի զլացել կրկին հնչեցնել միտքն այն մասին, որ, իբր, Երևանը պատրաստ է Բաքվի հետ խաղաղ պայմանագիրը կնքել արդեն այս ամիս։
 
«Մենք Ադրբեջանին առաջարկում ենք ստորագրել այն, ինչն արդեն համաձայնեցված է, և, այսպիսով, ունենալ խաղաղություն ոչ միայն դե ֆակտո, այլ նաև դե յուրե, և շարունակել մնացած բոլոր հարցերի շուրջ աշխատանքը»,- ասել է Փաշինյանը՝ հավելելով, որ «տարածաշրջանում խաղաղ իրավիճակի պայմաններում մնացած հարցերի լուծումը շատ ավելի հեշտ կլինի»։
 
Հաշվի առնելով Երևանի անհետևողական քաղաքականությունը՝ հասկանալի է, որ հայկական կողմի «գայթակղիչ» առաջարկը լուրջ վստահություն չի ներշնչում Բաքվի մոտ։ Հայաստանում, ամենայն հավանականությամբ, հասկանում են, որ Բաքուն դժվար թե համաձայնվի խաղաղ պայմանագրի առաջարկված սխեմային, ուստի շարունակում է համառել նրա վրա, որպեսզի բանակցային գործընթացը վերջնականապես փակուղի մտցնի։ Այնուամենայնիվ, դրանում զարմանալի ոչինչ չկա. չէ՞ որ հայկական կողմը ադրբեջանական տարածքների գրեթե երեսուն տարվա օկուպացիայի ընթացքում բոլոր ջանքերը գործադրեց Ադրբեջանի հետ բանակցությունները տորպեդահարելու համար։ Եվ, ըստ երևույթին, այս առումով Երևանի մարտավարությունն առանձնապես չի փոխվել։
 
Ահա ակնառու օրինակ։ Հայաստանի կառավարությունը կտրականապես հրաժարվեց տարածաշրջանային «3+3» ձևաչափը օգտագործել որպես Բաքվի հետ բանակցությունների հարթակ։ Հիշեցնենք, որ վերջերս Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը «3+3» հարթակի նիստի արդյունքներով առաջարկեց  այս հարթակը օգտագործել խաղաղ պայմանագրի շուրջ աշխատանքները ավարտին հասցնելու համար։
 
«Ե՛վ մենք, և՛ թուրքերը, և՛ իրանցիները Երևանի և Բաքվի մեր գործընկերներին առաջարկել ենք «3+3» հարթակը օգտագործել՝ խաղաղության պայմանագրի շուրջ աշխատանքը ավարտելու համար»,- ասել է Լավրովը։
 
Հայաստանը, ինչպես և սպասվում էր, պատասխանեց կտրական մերժումով։ «Երևանը «3+3»-ը չի դիտարկում որպես Բաքվի հետ բանակցությունների հարթակ, բայց կշարունակի մասնակցությունը այս տարածաշրջանային ձևաչափին։ Նման առաջարկ սեղանին չկա։ Եվ եթե նույնիսկ այն լինի, մենք նպատակահարմար չենք համարում դրական արձագանքել դրան, քանի որ մենք Ադրբեջանի հետ ունենք բանակցությունների երկկողմ ձևաչափ՝ և՛ խաղաղ պայմանագրի, և՛ սահմանազատման շուրջ»,- ասել է Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանը՝ ելույթ ունենալով Ազգային ժողովում, վկայակոչելով իր ադրբեջանցի գործընկերոջ հետ ունեցած հանդիպումները։
 
«...Մեզ մոտ կայացել է բանակցությունների հերթական փուլը։ Մենք կենտրոնացել ենք խաղաղ պայմանագրի տեքստի վրա, փորձել ենք ապահովել դրական զարգացում և հնարավորինս շուտ մոտեցնել ստորագրումը»,- հայտարարել է Միրզոյանը՝ ամբողջությամբ մերժելով Լավրովի առաջարկը։
 
Ելնելով դրանից՝ պարզ է, որ հայկական կողմը նախընտրում է առաջվա պես մեծախոսել խաղաղության մասին, բայց կոնկրետ քայլեր չձեռնարկել այն մերձեցնելու համար։ Իսկ հաշվի առնելով Երևանի նոր կուրատորների գործոնը, վերջինս առաջիկայում ևս կշարունակի մերժել Մոսկվայի կամ տարածաշրջանային այլ դերակատարների այս ձևաչափի ցանկացած նախաձեռնություները՝ համառորեն պնդել ինչ-որ արևմտյան երաշխիքների վրա և դրանով իսկ տորպեդահարել խաղաղ օրակարգը։
 
Իր հերթին, ևս մեկ անգամ հիշեցնենք, որ, առաջինը՝ Ադրբեջանին ոչ մի երաշխիքներ պետք չեն, մենք կողմ ենք երկկողմ ձևաչափով բանակցություններին։ Երկրորդը՝ Բաքուն չի վազում վերջնաժամկետների հետևից, մեզ հատված խաղաղ պայմանագիր պետք չէ։ Խաղաղ պայմանագրի հիմնական պայմանն է հանդիսանում Հայաստանի սահմանադրության փոփոխությունն և դրանից Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջների նույնիսկ նշույլը հանելը։ Եվ քանի դեռ այս պայմանը չի կատարվել, խաղաղ պայմանագիրը չի ստորագրվի։ Բաքուն Երեւանին այլ տարբերակ չի առաջարկի։ Սա նշանակում է, որ Հայաստանը վաղ թե ուշ ստիպված է լինելու ընդունել ադրբեջանական կողմի պայմանները, և որքան շուտ դա տեղի ունենա, այնքան լավ  նրա համար։ Սակայն, դատելով Արևմուտքի և Արևելքի միջև Երևանի շարունակվող հուսահատ դես ու դեն ընկնելուն՝ այնտեղ շուտով չեն  ցուցաբերի ողջամտություն…