Ինչու՞ է Փաշինյանը մեկնել Էրդողանի երդմնակալությանը Ֆարհադ Մամեդովի տեսակետը

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի Թուրքիայի նախագահի երդմնակալությանը մասնակցությունը կարելի է ըստ ձևի և բովանդակությամբ համարել՝ Հայաստանի կողմից տարածաշրջանային նոր քաղաքականության իրողություններին հարմարվելու հաջող փորձ։ Հայաստանի ղեկավարությունը ակնկալում էր իրավիճակի զարգացման մի քանի տարբերակ, որոնց թվում էր նաև ընդդիմության հաղթանակը՝ առավել ցանկալի տարբերակը։ Սակայն, Էրդողանը հաղթե՜ց ընտրություններում։

Ինչպես փոխանցում է Caliber.Az-ը, այդ մասին,՝Հարավային Կովկասի հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Ֆարհադ Մամեդովը գրել է իր Տելեգրամ-ալիքում։

«Փաշինյանը դիմեց իր և իր վարկանիշի համար բարդ քայլի՝ նա մեկնեց Անկարայում երդմնակալությանը՝ գիտակցելով, որ երկու չարիքից ավելի լավ է ընտրել փոքրագույնը։ Գովելի է… Ներսում նա կարող է բացատրել ամեն ինչ, ինչ ցանկանա, իսկ ահա արտաքին շրջագծում արտահայտություններով շահարկելը գնալով ավելի ու ավելի դժվար, իսկ եթե բանակցային սենյակում են Ադրբեջանի կամ Թուրքիայի նախագահը՝ ամենևին էլ անհնար է դառնում։

Բանակցային գործընթացի դինամիկան ստիպում է ենթարկվել իներցիային և դիմել որոշումներ կայացնելուն։ Այս ժամանակահատվածում Հայաստանի ղեկավարությունը, հատկապես Փաշինյանը, պետք է ավելի ուշադիր լսեն նախագահ Իլհամ Ալիևին, Ադրբեջանի ղեկավարի առաջարկների առոգանությանը ու էությունը։ Այդ առաջարկները դեռևս սեղանին են և ունեն կառուցողական բնույթ։ Այս համատեքստում, որքանով Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարները հատկապես հիմա շփվեն դեմառդեմ այնքանով կմեծանա ընդհանրապես խաղաղության, և մասնավորապես խաղաղ պայմանագրի շանսերը։

Անցնենք բանակցությունների դինամիկայով

Ադրբեջանի և Հայաստանի ԱԳՆ ղեկավարների հանդիպում ակնկալվում է հունիսի 12-ին, ԱՄՆ-ում; Անկարայում լրատվամիջոցների միջոցով հայտարարվել է Ադրբեջանի նախագահի և Հայաստանի վարչապետի հավանական հանդիպման մասին (?!); Ապաշրջափակման համար պատասխանատու փոխվարչապետները հաջողությամբ հրապարակել են ապաշրջափակման որոշումը և պայմանավորվել են հաջորդ շփումների շուրջ; ԱՄՆ-ի հատուկ ներկայացուցիչ Բոնոն, իրադարձությունների իրարանցումների տակ այցելեց տարածաշրջան և բերեց կողմերի միջև հակասություններ առաջացնող կետերի վերաբերյալ ԱՄՆ առաջարկները՝ այսպես ասած, պատրաստում են ԱԳՆ ղեկավարների ԱՄՆ-ում հանդիպումը։

Այսպիսով, բանակցային օրակարգը մնում է անփոփոխ՝ խաղաղության պայմանագիր, սահմանի որոշման սկզբունքների սահմանում, ապաշրջափակում մարդասիրական գործողությունների ֆոնին։ Դրա ակոսիչները, որ գործընթացը գնում է կառուցողական հունում, կլինի կալանավորված զինծառայողների փոխանակումը, բայց առայժմ դա տեղի չի ունեցել։

Հայաստանի Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հայտարարություններին, իմ կարծիքով, պետք է վերաբերվել փիլիսոփայորեն։ Հայաստանի ղեկավարության այս ներկայացուցիչը իր հայտարարություններով արդեն իսկ վտանգ է ներկայացնում Հայաստանի անվտանգության համար, և այդ մասին ակնարկել է Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն նրա հայտարարություններին իր արձագանքում։

Գրիգորյանի ողջ խոսքային խառնաշփոթության մեջ ուշադրության է արժանի հատվածն այն մասին, որ Հայաստանը չի պատրաստվում՝ սահմանային և մաքսակետերում ու Զանգեզուրի միջանցք մուտքի և ելքի մոտ գործառույթները տրամադրել Ռուսաստանին։ Սա, սկզբունքորեն, կանխատեսվում էր՝ ապաշրջափակումը այսօրվա դրությամբ՝ ավելի շատ հայ-ռուսական ուղի է, քան հայ-ադրբեջանական: Ըստ խաղաղության պայմանագրի և «մինչև տարեվերջ» ժամկետի սահմանումը իհարկե, ցանկալին իրականության տեղ ներկայացնելն է։ Ադրբեջանը իր համար առաջնահերթություն է դրել՝ խաղաղության պայմանագիր, և հետևողականորեն վերացնելու է խաղաղության պայմանագրի հասնելու ճանապարհին խոչընդոտները։ Ճիշտ այնպես, ինչպես տեղադրեց սահմանային անցակետը, այժմ էլ ճիշտ այդպես ցուցադրում է հաջորդ խոչընդոտները՝ հայկական զինված ուժերի մնացորդները Ղարաբաղում, տարածաշրջանի լիովին ապառազմականացում և Հայաստանի կողմից Ղարաբաղի ռեսուրսային ապահովումը։

Հայաստանի մոտ նեղանում է մանևրելու հնարավորությունը, ինչպես քաղաքական-դիվանագիտական ուղու վրա, այնպես էլ տեղում։ Ադրբեջանը բանակցային գործընթացից ակնկալում է նախագահ Իլհամ Ալիևի կողմից հնչեցված կոնկրետ արդյունքներ։ Տարածաշրջանում ստեղծված կոնյուկտուրան միայն ուժեղացնում է Ադրբեջանի դիրքերը և թուլացնում Հայաստանի դիրքերը։ Այս պայմաններում արեւմտյան գործընկերներից Փաշինյանին լավագույն խորհուրդը՝ խաղաղության պայմանագրի վերաբերյալ որոշումներ կայացնելն է։ Այլ կերպ, պայմանները սրընթաց կփոխվեն, ինչը կհանգեցնի Հայաստանի և Ղարաբաղի հայերի համար ողբալի արդյունքների»,- գրել է Ֆ.Մամեդովը։