Նաիրա Հայրումյան. «Ռուսաստանը փորձում է արգելափակել իրանական տարանցումը Հայաստանի տարածքով»

Իրանի առաջին փոխնախագահ Մոհամմադ Մոխբերը՝ Թեհրանում բանակցություններ է անցկացրել Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի օգնական Իգոր Լեվիտինի հետ։

Փոխադարձաբար ընդգծվել է Ռեշտ-Աստարա երկաթուղու նախագծի իրականացման համար Թեհրանի և Մոսկվայի միջև համագործակցության ընդլայնման անհրաժեշտությունը։ Լևիտինը հայտարարել է, որ Իրանը կարող է լինել փոխադրումների համար այլընտրանքային ու հարմար երթուղի և հանդես գալ որպես Ռուսաստանի համար տարանցիկ հանգույց։

Ինչպես փոխանցում է Caliber.Az-ը՝ այս տեղեկությունը մեծ անհանգստություն է առաջացրել հայ փորձագիտական հանրության շրջանում։

Այսպես, «lragir»-ի հայկական խմբագրության տեսաբան Նաիրա Հայրումյանը ներխուժել է հոդվածով, որն անվանել է՝ «Ռուսաստանը փորձում է արգելափակել իրանական տարանցումը Հայաստանով. արտատարածքային միջանցքների «ծայրերը» պատրաստ են»։

«Հիշեցնեք, որ Ռեշտ-Աստարա երթուղու, որպես Հյուսիս-Հարավ միջանցքի (Սանկտ Պետերբուրգից Ադրբեջանով դեպի Իրան և Հնդկաստան) մի հատվածի մասին Պուտինը հիշել է վերջերս Թեհրան կատարած իր այցի ժամանակ: Ինքստինքյան Իրանը այդ երթուղու նկատմամբ հատուկ շահագռգռվածություն չի դրսևորել՝ լոբբինգ անելով մյուս՝ Հյուսիս-Հարավ երթուղին, որը Հայաստանի և Վրաստանի միջով անցնում է դեպի Եվրոպայի սևծովյան ափեր։

Հայաստանով անցնող երթուղին կարող է հայտնվել վտանգի տակ, եթե իրականություն դառնան Ռուսաստանի և Թուրքիայի կողմից պարտադրված արտատարածքային միջանցքները։ Հայաստանի կառավարությունն արդեն մշակել է հայ-ադրբեջանական սահմանին անցակետերի բացման մասին օրենքի նախագիծը և համաձայնել է հայ-թուրքական սահմանը երրորդ երկրների քաղաքացիների համար բացելու վերաբերյալ։ Այսինքն՝ արտատարածքային միջանցքների համար «ծայրերը» պատրաստ են, չնայած չկան ոչ մի փաստաթղթեր այն մասին, թե որտեղով են անցնում Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ Հայաստանի սահմանները։

Հայաստանի դեմ ռազմական արշավում Ռուսաստանի նպատակներից մեկը վերաբերվել է Իրանից Հայաստանի միջով դեպի Եվրոպա տարանցման արգելափակմանը։ Խոսքը ոչ միայն ապրանքների, այլեւ էներգակիրների տարանցման մասին է։

Իրանը և ԱՄՆ-ը մոտ են միջուկային գործարքի վերսկսմանը և Իրանի դեմ պատժամիջոցները չեղարկելուն։ Վերլուծաբաններն արդեն ասում են, որ իրանական էներգակիրները կարող են փոխարինել ռուսական վառելիքին եվրոպական շուկայում։ Ահա թե ինչու է Մոսկվան ակտիվորեն առաջ տանում Ռեշտ-Աստարա նախագիծը և Հայաստանի տարածքով տարանցումը տորպեդահարում է արտատարածքային միջանցքներով ու ահաբեկչությամբ։

Օրերս Իրանի հետ սահմանակից Հայաստանի Սյունիքի (Զանգեզուր-խմբ.) մարզ է այցելել նաև Հայաստանում Չինաստանի դեսպան Ֆան Յունը։ Նա առաջին անգամ է այցելել տվյալ մարզը և հայտարարել է, որ դեսպանատունը պատրաստ է իր երկրից ներդրողներ ուղղարկել Սյունիք։ Չինաստանը, որը 2020 թվականի հոկտեմբերին ձախողեց Ղարաբաղում ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձեւի ընդունումը, Թուրքիայից ապագա տրանսպորտային նախագծերի առնչությամբ նախապատվություններ է ստացել։

Օգոստոսի 30-ին Մոսկվայում կհանդիպեն Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի փոխվարչապետները, իսկ օգոստոսի 31-ին Բրյուսելում կկայանա Փաշինյան-Ալիև հանդիպումը։

Դրանից մի քանի օր առաջ Բաքուն Ռուսաստանից, որպես նվեր է ստացել Լաչինը, իսկ Ադրբեջանի վարչապետը մասնակցել է Ղրղզստանում ԵԱՏՄ-ի նիստին, որտեղ քննարկվել են նաև տրանսպորտային հարցեր։ Միաժամանակ ԱՄՆ-ը պետքարտուղարի նախկին օգնական Ֆիլիպ Ռիկերին նշանակել է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ, համառորեն հիշեցնելով Մինսկի խմբի մանդատի մասին»,- գրում է Հայրումյանը։