Բանաստեղծություններ և փող Սամիթ Ալիևի «Անհարմար ճշմարտությունը»

Հուլիսի 22-ին կայացել է Եվրամիության արտաքին գործերի նախարարների խորհրդի նիստը, որում որոշում է կայացվել՝ Խաղաղության եվրոպական հիմնադրամից Հայաստանին 10 մլն եվրո հատկացնելու մասին։

Մեջբերում եմ անում. «Եվրոպական խաղաղության հիմնադրամի նպատակն է՝ բարձրացնել հակամարտությունները կանխելու, խաղաղությանը աջակցելու և միջազգային կայունությունն ու անվտանգությունը ամրապնդելու ԵՄ-ի կարողությունը: Հիմնադրամի շնորհիվ ԵՄ-ն կկարողանա ավելի լավ օգնել գործընկեր երկրներին, աջակցել նրանց խաղաղ գործողություններին, կամ պետությունների տարածքում անվտանգությունը ապահովելու համար բարձրացնել նրանց զինված ուժերի հնարավորությունները»:

Իսկ հիմա խնդրում եմ ձեր ուշադրությունը՝ ահա սա ինձ ամենից շատ է դուր եկել. նախատեսված օգնությունը ոչ մի հանգամանքներում չի օգտագործվի մահաբեր զենք գնելու համար: Իսկ ինչի՞ վրա են ծախսվելու այդ գումարները։ Էլեկտրաշոկերների և գազի բալոնների վրա, ի՞նչ է։ Դե-դե։ Թեեւ կա տեղեկատվություն, որին ես անձամբ չեմ հավատում, որ այս գումարով իբր նախատեսվում է ստեղծել մեկ գումարտակի համար մոդուլային դաշտային ճամբար, որի կազմի մեջ կմտնի նաեւ բուժամբուլատորիա։ Նույնիսկ չգիտեմ էլ ինչ ասեմ։ Միգուցե հարեւանիկները իրենց պահե՞ն այնպես, որ իրենց զինծառայողները չհայտնվեն հոսպիտալում։

Գիտեք, մենք հաղթանակից հետո շատ ենք փոխվել, անձամբ ինձ, օրինակ, շատ է ուրախացնում, որ մենք դադարել ենք Հայաստանին վերաբերվել որպես թշնամի։ Մի վայրկյան, հիմա ես ամեն ինչ կբացատրեմ: Մենք նրան վերաբերվում ենք որպես հակառակորդի, որպես գործիքի իսկական թշնամու ձեռքին, իսկ դա, համաձայնվեք, մի փոքր այլ է։ Թույլ հակառակորդի կարծիքը ընդհանրապես ոչ մեկին չի հետաքրքրում։ Մեզ՝ առավել եւս, մենք սովորել ենք նայել սուրը բռնող ձեռքին, այլ ոչ թե հենց զենքին։ Դուք կզարմանաք, բայց թույլ հակառակորդի կարծիքը չի հետաքրքրում նույնիսկ նրա հովանավորներին, այսինքն՝այդ սրին, դե, գործիքին ոչ ոք չի ափսոսում, եթե ինչ-որ բան պատահի, այն հեշտությամբ զոհաբերում են, ինչը չի խանգարում ցավակցություն հայտնել և նույնիսկ խորը մտահոգություն: Հիշո՞ւմ եք Օսմանյան կայսրության իրադարձությունները: Գործիքին շատ բաներ էին խոստացել, իսկ հետո ամեն ինչ այլ ձևով գնաց։ Այդպես երբեմն պատահում է: Հովանավորների մասին էլ մոռանալ չի կարելի։ Հակառակորդի սուրը դադարում է քեզ սպառնալ միայն այն դեպքում, եթե դու կտրել ես նրա երկու ձեռքերը։ Մեզ համար, դա իհարկե, մեր ուժերից վեր է, բայց հակառակորդը ունի աշխարհաքաղաքական մրցակիցներ, որոնց օգնել կարելի է, հարկավոր է և պետք է։ Այո, սա և կոչվում է «իրավիճակային դաշնակցություն»: Եվ այստեղ հիմնական բառը ոչ թե «դաշնակցություն» է, այլ «իրավիճակայինը»։ Իհարկե, նախ պետք է հաշվարկել ինչպես օգուտները, այնպես էլ ծախսերը: Համեմատելով հավանական ծախսերը հնարավոր շահույթի հետ: Եվ չպետք է մոռանալ այն արտահայտությունը, որը 70-ականներին հեգնանքով կիսաբերան ասել է աշխարհի ոչ ամենահիմար մարդը՝ Քիսինջերը. «Իսկ ես հատկապես ում պետք է զանգահարեմ, որպեսզի իմանամ Եվրոպայի կարծիքը»։ Այնպես որ, ԵՄ-ի հետ խոսելը ոչ մի իմաստ չունի, դա ավելի շատ խաղի ինչ-որ կանոնները պահպանելու ծես է, բայց պետք է խոսել ԵՄ-ի կազմի մեջ մտնող երկրների հետ։ Առանձին-առանձին: Քանի որ ԵՄ-ի յուրաքանչյուր երկիր՝ իր շահերն ունի։ Այո, հիմա 70-ականները չեն, և հիմա կա այն, ինչ կոչվում է «որոշումների կայացման կենտրոն», այսինքն՝ Բրյուսել, բայց... պայմանավորվել անհրաժեշտության դեպքում՝ պետք է, ևս մեկ անգամ՝ յուրաքանչյուր երկրի հետ առանձին։ Բնականաբար, անհրաժեշտությունից ելնելով, կշռադատելով նրա հետ մեր հարաբերությունների կարևորությունը և այն հնարավոր հետևանքները, եթե մենք պարզապես ցուցադրաբար հրաժարվենք այս կամ այն պետության հետ խոսելուց։ Որքանո՞վ է նա մեզ համար կարևոր և ինչ վատ բան կարող է անել մեզ։ Հաշվապահություն, հաշվարկ, ռացիոնալիզմ, դե նաև, իհարկե, Ադրբեջանում տարբեր համագումարների անցկացում։ Օրինակ՝ Ֆրանսիայի անդրծովյան տարածքների և Փարիզի գաղութային քաղաքականությունից տուժած երկրների ներկայացուցիչների համագումարներ։ Սա ինչ-որ մեկին ստիպում է նյարդայնա՞լ: Համաձայնվեք, որ դա ուղղակի հրաշալի է։

Գումարած, անհրաժեշտ է ուշադիր հետևել, թե ԵՄ-ի լրտեսական առաքելությունը ինչ է անում հայ-ադրբեջանական պայմանական սահմանին։ Այդ առաքելությունը անընդհատ ավելանում է, որքան գիտեմ, այնտեղ արդեն մոտ 200 մարդ կա։ Դես ու դեն են շարժվում, տնտղում են, թաքուն նայում են և թաքուն ականջ են դնում։ Եվ տեղեկատվությունը փոխանցում են այնտեղ, որտեղ անհրաժեշտ է։

Իսկ հիմա՝ այն, ինչ ես աշխարհում ամենից շատ եմ սիրում: Եթե ասեմ, որ թքած ունեմ Հայաստանի մշակույթի վրա, դա լրիվ սուտ կլինի։ Կա մի բան, ազնիվ խոսք, կա, հատկապես նախքան նրա ժամանակակից և ոչ միայն գրականությանը։ Հարևանիկների մշակույթը պետք է ուսումնասիրել, ասեմ ավելին, այն պետք է անընդհատ պահել տեսադաշտում, քան ԵՄ-ի այդ առաքելությունը։ Որովհետև հատկապես գրականության և կինոյի մեջ է, որ առավել հստակ դրսևորվում են հասարակության մեջ գերիշխող միտումները։ Գրողները երբեմն անզգուշաբար ասում են ավելին, քան կցանկանային ասել, իսկ դա՝ հասարակության մեջ տիրող տրամադրությունների ճշմարիտ բարոմետր է: Հիշեք մի պարզ բանաձև. ինչ մարդկանց մտքում է, այն գրողի լեզվի վրա է:

Եվ երբ, արդեն մշուշի մեջ,

Կհամակի սառը քրտինքը

Դու կլսես դրոնի ձայնը.

«Գնացքն այլևս չի գնում,

խնդրում եմ դուրս եկեք վագոնից»։

Հրաշալի ոտանավոր, չե՞ք կարծում։ Սա հայ բանաստեղծ Վիտալի Հայրիյանն է, իսկ ոտանավորը կոչվում է «Բայրաքտար»: Դե, այսօրվա համար, թերևս այսքանը։