«Եվրոպան չի կռվի Հայաստանի համար» Ալեքսանդր Օսովցևը՝ Caliber.Az-կայքում

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ ռուս քաղաքական գործիչ, փիլիսոփայության պրոֆեսոր, Համաշխարհային սիոնիստական կազմակերպության վերլուծաբան Ալեքսանդր Օսովցևի հետ։

- Արևմուտքը փորձում է ցնցել իրավիճակը Հարավային Կովկասում և խանգարել հայ-ադրբեջանական կարգավորմանը, օրերս հայտարարել է ՌԴ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշևը։ Նրա կարծիքով, Հարավային Կովկասում իրավիճակը ցնցելու, ինչպես նաև հայ-ադրբեջանական կարգավորմանը միջամտելու ձգտումները հանգեցրել են տարածաշրջանում իրավիճակի սրմանը։ Ի՞նչ է նշանակում Պատրուշևի բավականին անսպասելի ուղերձը, ինչո՞ւ է նա հիմա միանում այդ դիսկուրսին:

- Այժմ Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի Դաշնության դիրքերը նկատելիորեն թուլացել են։ Թեև բոլորովին վերջերս Ռուսաստանի ղեկավարությունը, ներառյալ Պատրուշևը, իրենց համարում էին տարածաշրջանում գլխավոր դերակատար, Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև գլխավոր «պահակադիր»։ Իսկ հիմա, փոխված իրավիճակի կապակցությամբ, երևում է, որ տարածաշրջանում փորձում են իրենց տեղը զբաղեցնել ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան, ԵՄ-ն։ Անշուշտ, Կովկասում միշտ առանձնահատուկ դիրք է գրավել Թուրքիան։ Իսկ հիմա նա տարածաշրջանում խաղում է շատ ավելի կարևոր դեր, քան դեռ հինգ-յոթ տարի առաջ։ Իմ կարծիքով, Պատրուշևը, որպես Անվտանգության խորհրդի քարտուղար, այս երկխոսությանը միացել է, որպեսզի ընդգծի, որ Ռուսաստանը՝ առաջվա պես առանցքային երկիր է տարածաշրջանում, որը ի վիճակի է ինչ-որ որոշումներ կայացնել։

Չնայած իրականում Ռուսաստանը Հարավային Կովկասում հայտնվել է շատ ծանր վիճակում։ Չէ՞ որ նա մինչև վերջերս, ըստ էության, հանդիսանում էր Հայաստանի դաշնակիցը։ Բայց Հայաստանը պարտվեց 44-օրյա պատերազմում, և հիմա, դավաճանելով Մոսկվային, աջակցություն է փնտրում Արևմուտքում։ Այնպես որ այս գործընթացում Ռուսաստանը լրջորեն թուլացել է, և ոչ բոլորովին է հասկանալի նրա տեղը տարածաշրջանում: Ադրբեջանի հարցում այստեղ ամեն ինչ պարզ է։ Նա, որպես հաղթող, ապավինում է իր ավանդական դաշնակիցներին ու գործընկերներին, առաջին հերթին Թուրքիային, կապեր է զարգացնում Արևելքի այլ արտաքին դերակատարների հետ, այստեղ ամեն ինչ տեղի է ունենում հետևողականորեն և փուլ առ փուլ։

Ռուսաստանը իր դիրքերը Հարավային Կովկասում կորցնում է երկար տարիների անհեռատես քաղաքականության պատճառով։ Եվ նա կկարողանա արդյոք պահպանել գոնե այն, ինչ ունի, արդեն ավելու շուտ կախված է ոչ թե Մոսկվայից, այլ նրանից, թե Հայաստանի ղեկավարության հավակնությունները որքան երկար ժամանակ կաջակցվեն Վաշինգտոնում, Փարիզում և Արևմուտքի այլ ուժային կենտրոններում։

- Իսկ Ո՞վ է, Ձեր կարծիքով, ընդունակ Ռուսաստանին փոխարինել Հարավային Կովկասում։

- Նայած ինչ դերում։ Ռուսաստանը Հայաստանի համար եղել է առաջին հերթին ռազմական դաշնակից։ Ե՛վ զենքի մատակարարումները, և՛ Ռուսաստանի ռազմակայանը ուժեղացնում էին Հայաստանի դիրքերը Ադրբեջանի հետ առճակատման մեջ։ Իսկ հիմա, եթե Հայաստանը պատերազմի գաղափարից հեռանա դեպի Ադրբեջանի հետ խաղաղ հարաբերություններ կառուցելուն, ապա Ռուսաստանի հետ համագործակցությունը կարող է Երևանի համար այնքան էլ անհրաժեշտ չլինել։

Ինչ վերաբերում է տնտեսական հարաբերություններին, ապա միանգամայն հասկանալի է, որ Ռուսաստանը հիմա գտնվում է ոչ լավագույն վիճակում, և Երևանի համար ԱՄՆ-ի ու ԵՄ-ի հետ տնտեսական կապերը թվում են շատ ավելի հեռանկարային։ Փաշինյանը չի թաքցնում, որ հույսը դնում է արևմտյան ներդրումների վրա, և այդ պատճառով Հարավային Կովկասում «որքան քիչ պատերազմ, այնքան շատ Արևմուտք» իրավիճակը շատ ակնհայտ է։ Խաղաղ իրավիճակը գրավիչ է նաև Չինաստանի համար, եթե նա, իհարկե, ցանկանա օգտվել դրանից և փորձի ձևավորել իր դիրքերը տարածաշրջանում, բայց ոչ մի կերպ Ռուսաստանի համար։ Ռուսական տնտեսությունը գնալով ավելի է ռազմականացվում, այնպես որ սա համագործակցության բոլորովին այլ բևեռ է, որը գնալով ավելի քիչ ընդունելի է դառնում Հարավային Կովկասի զարգացման համար։

- Բրյուսելում քննարկում են, որ հաջորդ Եվրահանձնաժողովի կազմում պետք է լինի պաշտպանական հարցերի համար պատասխանատու հանձնակատար։ Խոսքը կրկին ՆԱՏՕ-ից անջատ համաեվրոպական բանակի մասի՞ն է։

- Եվրոպական բանակ ստեղծելու մասին խոսակցությունները արդեն շատ վաղուց են ընթանում։ Հիշում եմ, որ նույնիսկ սկսել էին ձևավորվել ինչ-որ ֆրանս-գերմանական բրիգադներ։ Բայց գործը դրանից ավել չգնաց: Հասկանալի է, որ Եվրոպայի արևելքում պատերազմը եվրոպական երկրներին մղում է իրենց պաշտպանունակությունը ուժեղացնելուն։ Եվրոպական պետությունները արդեն սկսել են ներդրումներ կատարել՝ սպառազինության արտադրության, իրենց բանակների կառուցման և հզորացման մեջ։ Եվ այս գործընթացը կանգ չի առնի այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի նվազել արեւելքից եկող ռազմական սպառնալիքը։

Միեւնույն ժամանակ, ես չեմ հավատում, որ Եվրոպայի ռազմական ռազմավարությունը կտարածվի Հարավային Կովկասի վրա։ Եվրոպական երկրները չեն սկսի այստեղ ռազմական պլանով լուրջ միջամտություն անել, կամ խաղալ այն դերը, որը խաղացել է Ռուսաստանը, դա նրանց հարկավոր չէ, նույնիսկ չնայած Եվրոպայում, հատկապես Ֆրանսիայում հայկական սփյուռքի որոշակի ազդեցությանը։ Զարգացնել կապերը՝ այո, ինչ-որ չափով գաղափարապես աջակցել՝ այո, բայց հանուն Հայաստանի դառնալ տարածաշրջանում իրական զինված առճակատման մաս՝ Ֆրանսիան չի ցանկանա, իսկ մնացած եվրոպական երկրները՝ առավել ևս։

Օպերատիվ ձևաչափով հնարավոր է Արևելյան Եվրոպայում որոշակի բանակի ստեղծումը, որպես յուրատեսակ սանիտարական սահմանապահ ջոկատ, օրինակ՝ Լեհաստանի, Բալթյան երկրների և Ռումինիայի մասնակցությամբ։ Նման տարբերակները վաղուց են քննարկվել, այլ բան է, որ այդ երկրները, բացի Լեհաստանից, փոքր են և չունեն անհրաժեշտ ներուժ։ Այնպես որ ԵՄ-ի բանակ ստեղծելու հարցը ունի իր հեռանկարը, բայց այդ նախագծի իրականացման համար տարիներ կպահանջվի, և այս գաղափարն արագ չի իրականացվի։

- Իսրաելը ի՞նչ է ակնկալում ԱՄՆ-ի առաջիկա ընտրություններից։ Ո՞ւմ կողմն են իսրայելցիների համակրանքը՝ Բայդենի, թե՞ Թրամփի։

- ԱՄՆ-ում ընտրությունների ելքը դեռ դժվար է կանխատեսել։ Հասկանալի է, որ հանրապետականների միակ թեկնածուն, ում դեմ Բայդենը կարող է պայքարել՝ դա Թրամփն է։ Այս պահին Թրամփի վարկանիշը ավելի բարձր է, քան Բայդենի։

Հասկանալի է, որ ներքաղաքական պատճառներով Բայդենը ավելի ու ավելի քիչ է աջակցում Իսրայելին ներկայիս պատերազմում, Բայդենի աշխատակազմի և Իսրայելի հարաբերությունները վատթարանում են, իսկ հիմա էլ ծագել է Պաղեստինի պետության թեման, որը շատ ցավալի է Նեթանյահուի և նրա կառավարության զգալի մասի համար։ Այնպես որ, կարծում եմ, Նեթանյահուն կանի ամեն ինչ, որպեսզի դիմանա մինչև ամերիկյան ընտրությունները, իսկ հետո կամ Թրամփը ԱՄՆ-ի դիրքորոշումը կփոխի հօգուտ Իսրայելի, կամ Բայդենը, հաղթելու դեպքում կդառնա շատ ավելի ազատ իր որոշումների ընտրության մեջ։ Չէ որ, այն ամենը, ինչ նա հիմա ասում է, հաշվարկված է առաջին հերթին իր կուսակցության ձախ թևի համար, որոնց ձայները նա վախենում է կորցնել։ Այնպես որ Իսրայելի դիրքորոշումը հիմա մոտավորապես այսպիսին է. դիմանալ մինչև նոյեմբերը, իսկ հետո կտեսնենք:

Ընդհանրապես, Իսրայելում, իհարկե, Թրամփին հիշում են որպես բարեկամի՝ նման իսրաելամետ նախագահ դեռ Ամերիկայում երբեք չի եղել։