Հայ փրկարարները Թուրքիայում. պոպուլիզմ, թե՞ քայլ դեպի խաղաղություն Իսմայիլը, Դանիլինը, Գրիգորյանը և Կարապետյանը Caliber.Az կայքում

Դատելով՝ Թուրքիայում ավերիչ երկրաշարժի հետևանքների վերացման համար փրկարարների խումբ ուղարկելու հետ կապված վարչապետ Փաշինյանի հասցեին հայկական լրատվամիջոցների սուր քննադատությունից՝ տարածաշրջանի հարևանների հետ հարաբերությունների բարելավումը ամենևին էլ չի մտնում հայ հասարակության մեծ մասի պլանների մեջ։ Դա հստակորեն հաստատում են նաև սոցիալական ցանցերի հայկական հատվածի որոշ օգտատերերի անկեղծ ցնծությունը և ողբերգության մասին լուրերի տակ նրանց սարսափելի մեկնաբանությունները, ինչպես նաև Երևանի կողմից Թուրքիա փրկարարական առաքելություն ուղարկելը դատապարտող թունոտ հոդվածները։

Հաշվի առնելով հայկական մամուլի վիթխարի դերը լայն զանգվածներին հակաթուրքական օրակարգն ակտիվորեն հեռարձակելու գործում, զարմանալի չէ, որ Փաշինյանի ժեստը դրական արձագանք չգտավ հայ բնակչության շրջանում։ Սակայն, այսպես թե այնպես, հայ փրկարարներ ուղարկվել են Թուրքիա, և սա, ամենայն հավանականությամբ, լավ մտածված դիվանագիտական քայլ է, որը պաշտոնական Երևանը կօգտագործի Թուրքիայի հետ հետագա հարաբերություններ կառուցելու համար։ Սա առաջինը: Երկրորդը, կասկած չի հարուցում, որ այս փաստը նախատեսված է միջազգային հանրության ուշադրության և դրական գնահատականի համար նրանով, որպեսզի ինչ-որ քաղաքական բոնուսներ վաստակել։

Այն մասին, թե վարչապետ Փաշինյանի նախաձեռնությունը ինչպես կազդի հայ-թուրքական նորմալացման վրա՝ Caliber.Az-ին իրենց կարծիքներ են հայտնել իրավասու փորձագետները։ Թուրք քաղաքագետ, պրոֆեսոր Թողրուլ Իսմայիլի կարծիքով, հայ փրկարարներին Թուրքիա ուղարկելը չպետք է դիտարկել դիվանագիտական հարաբերություններ կառուցելու համատեքստում։

«Ներկա իրավիճակում ես առանձնակի կարևորություն չէի տա հայկական կողմի նախաձեռնությանը, քանի որ ճիշտ նույնը կաներ նաև Թուրքիան։ Սա նորմալ պրակտիկա է, համամարդկային։ Հայաստանից բացի օգնության հասավ այդ նույն Հունաստանը, որը հանդիսանում է Թուրքիային հեռու ոչ բարեկամ երկիր։ Բնական է, հայկական կողմի նախաձեռնությունը ողջունվում է Թուրքիայի կողմից, բայց դա որեւէ կերպ չի կարող ազդել դիվանագիտական հարաբերությունների վրա։ Բավական է հիշել այն մասին, թե ինչպես է Ադրբեջանը ժամանակին կամավոր օգնել Հայաստանին Սպիտակի երկրաշարժի ժամանակ՝ ցուցաբերելով մեծ մարդասիրություն։ Բայց դա ոչ մի կերպ չնպաստեց հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների նորմալացմանը»,- հիշեցրել է թուրք քաղաքագետը։

Հայկական կողմի այս քայլին փոքր-ինչ այլ կերպ է վերաբերվելել ռուս քաղաքագետ Պավել Դանիլինը։ Նա համարում է, որ ստեղծված իրավիճակում հայկական կողմի ժեստը մեծապես հաշվարկված էր միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավելու համար։ Ինչպես նշել է քաղաքագետը, աշխարհը հետևել է նրան, որ Շվեդիան և Ֆինլանդիան ցավակցություն չեն հայտնել Թուրքիային, և դրա պատճառով թե՛ շվեդները, թե՛ ֆինները շատ բան կորցրին միջազգային հանրության աչքում։

«Հայաստանի դեպքում աշխարհը նույնպես ամեն ինչ տեսավ ու գնահատեց։ Մյուս կողմից, հայ-թուրքական հարաբերություններում նկատվում է որոշակի ջերմացում, երկու կողմերն էլ ցուցադրական քայլեր են անում այդ ուղղությամբ։ Այնուամենայնիվ, վաղաժամ է ասել այն մասին, որ տեսանելի ապագայում կողմերը լրջորեն կմերձենան։ Եթե պետական մակարդակով տեղի է ունենում հարաբերությունների ջերմացում, ապա կենցաղային մակարդակում դժվար թե հնարավոր լինի դրան հասնել առաջիկա տասնամյակներում։ Ակնհայտ է, որ Հայաստանի քաղաքացիական հասարակությունը պատրաստ չէ լիարժեք նորմանացման»,- ասել է Դանիլինը։

Իսկ ահա հայ քաղաքագետ Վլադիմիր Գրիգորյանի կարծիքով, հայ փրկարարներին Թուրքիա ուղարկելը չի ազդի երկու պետությունների հարաբերությունների կառուցման վրա։

«Դա պայմանավորված է նրանով, որ Թուրքիան հրաժարվում է ճանաչել «հայոց ցեղասպանությունը» (չակերտները - Խմբ.) և ամրապնդում է կապերը Ադրբեջանի հետ։ Եվ նման քաղաքականությունից Թուրքիան երբեք չի հրաժարվի»,- ասել է Գրիգորյանը։

Միևնույն ժամանակ, հայ քաղաքագետ Վահագն Կարապետյանը հայտարարել է, որ Թուրքիայում տեղի ունեցածն ընկալում է որպես «համամոլորակային ողբերգություն»։

«Համարում եմ, որ Հայաստանն ու Թուրքիան պետք է ձգտեն հարաբերությունների նորմալացման և դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելուն, քանի որ մեկ տարածաշրջանում հարևան երկրների հետագա գոյակցության այլ տարբերակներ չեմ տեսնում։ Իսկ ինչ վերաբերում է հայ փրկարարներին Թուրքիա ուղարկելու Փաշինյանի նախաձեռնությանը, ապա այս քայլն առաջին հերթին հաշվարկված է միջազգային հանրության ուշադրությունը գրավելու վրա»,- ասել է Կարապետյանը։

P.S. Փորձագիտական կարծիքների համաձայն, հայ-թուրքական հարաբերությունների հետագա կարգավորման վերաբերյալ կանխատեսումները միանշանակ հոռետեսական են, բայց առաջին հերթին դա պայմանավորված է՝ տարածաշրջանում իր հարևանների հետ հարաբերությունները լիարժեք կառուցելու հայ հասարակության չկամությամբ։