Daily Sabah. Զանգեզուրի միջանցքը՝ կամուրջ է Եվրոպայի և Ասիայի միջև

Թուրքական «Daily Sabah» պարբերականը ներկայացրել է այն հեռանկարները, որոնք Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի համար կբացվեն Զանգեզուրի միջանցքի և ղարաբաղյան հակամարտության պատճառով արգելափակված հաղորդակցության այլ ուղիները։ Ահա թե ինչու, նշում է Daily Sabah-ի հեղինակը, նախկինի երթուղիների վերականգնումը և նորերի ստեղծումը, որոնք կապահովեն տարածաշրջանի ավելի հարմար և արագ կապը, ինչպես Ասիայի, այնպես էլ Եվրոպայի հետ՝ դարձել է Ադրբեջանի համար 44 -օրյա պատերազմում հաղթելուց հետո Աառաջնահերթ խնդիր։

Զանգեզուրով անցնող ճանապարհը կդառնա Խաղաղ և Ատլանտյան օվկիանոսների միջև ցամաքային տրանսպորտային ամենակարճ ճանապարհը, ինչպես նաև Հյուսիս-Հարավ և Արևելք-Արևմուտք ուղիների հատման կետը։ Նոր ճանապարհը զգալիորեն կընդլայնի Եվրոպան Ասիայի հետ կապող ցամաքային տրանսպորտային երթուղիների ինտենսիվությունը։

Զանգեզուրի միջանցքով անցնող ինչպես երկաթուղային, այնպես էլ ավտոմոբիլային ճանապարհների աշխատանքի վերսկսման հարցը քննարկվել է Բրյուսելում Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների հանդիպումների ժամանակ։ Եվրամիությունը միանշանակ աջակցում է տարածաշրջանում տրանսպորտային ուղիների բացմանը։ Վերջերս ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ հեռախոսազրույցում հաստատել է տարածաշրջանային տրանսպորտային և հաղորդակցության գծերի ստեղծմանը աջակցելու Սպիտակ տան առաջարկը։

Ադրբեջանական տարածքների օկուպացիայից ազատագրումից հետո Զանգեզուրի միջանցքի շուտափույթ ակտիվացմանը անգնահատելի աջակցություն է ցուցաբերում Թուրքիան՝ ջանքեր գործադրելով հարաբերությունները կարգավորելու և համատեղ տրանսպորտային և լոգիստիկ նախագծեր իրականացնելու վերաբերյալ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղ երկխոսություն հաստատելու համար։ Ստամբուլում Ադրբեջանի, Պակիստանի և Թուրքիայի խորհրդարանների նախագահների հուլիսյան եռակողմ հանդիպմանը Թուրքիայի խորհրդարանի խոսնակ Մուստաֆա Շենթոփը ընդգծել է Ղարաբաղը Ադրբեջանին վերադարձնելու կարևորությունը և հայտարարել, որ Զանգեզուրի միջանցքը նկատելիորեն կբարելավի տարածաշրջանի տնտեսական բարեկեցությունը։

Ուկրաինայի շուրջ ստեղծված իրավիճակի պատճառով Կենտրոնական Ասիայի երկրները ներկա ժամանակ փնտրում են լրացուցիչ երթուղիներ դեպի Եվրոպա։ Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղու լիարժեք շահագործումը և Զանգեզուր միջանցքի գործարկումը նպատակադրված է այդ թվում նաև տարածաշրջանի բոլոր երկրների միջև Կասպից ծովով մուլտիմոդալ փոխադրումների մասին համաձայնագրի կնքմանը: Սա նշանակում է, որ բազմաթիվ ուղղություններով բեռնափոխադրումները կավելան, համապատասխանաբար բազմապատկելով արտահանվող ապրանքների ծավալը։

Զանգեզուրի միջանցքի գործարկումը կապահովի նաև Միջին միջանցքի զարգացումը, որը կլուծի բազմաթիվ աշխարհատնտեսական խնդիրներ ոչ միայն տարածաշրջանում, այլև աշխարհի այլ մասերում։ Այն ձգվելու է Սև ծովից Կովկասի և Կենտրոնական Ասիայի միջով մինչև Հնդկաստան, Չինաստան և Արևելյան և Հարավային Ասիայի այլ երկրներ։

Ինչպես հայտնի է, Հայաստանը ու Թուրքիան եկել են՝ ղարաբաղյան հակամարտության պատճառով ընդհատված հարաբերությունների կարգավորման անհրաժեշտության շուրջ համաձայնության։ Այս տարվա սկզբից Թուրքիայի և Հայաստանի հատուկ ներկայացուցիչներն այս թեմայով չորս հանդիպում են անցկացրել Մոսկվայում և Վիեննայում։ Անցած հուլիսյան հանդիպման արդյունքը եղել է՝ երրորդ երկրների քաղաքացիների համար հայ-թուրքական ցամաքային սահմանը հատելու հնարավորություն և Հայաստանի և Թուրքիայի միջև ուղիղ օդային փոխադրումների իրականացման մասին պայմանավորվածություն։ Միևնույն ժամանակ, արտաքին գործերի նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն իր ելույթներում և հայտարարություններում բազմիցս ընդգծել է, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների հաստատումը կախված է՝ Ադրբեջանի հետ խաղաղ համաձայնագրի և Նախչըվանի Ինքնավար Հանրապետություն ցամաքային միջանցքի բացման մասին Հայաստանի բանակցություններից։

Ցավոք, Հայաստանը, տարբեր պատրվակներով առայսօր փորձում է հետաձգել միջանցքի բացումը, թեև կապի ապաշրջափակումն ու վերականգնումը կարևոր է առաջին հերթին հենց՝ երեք տասնամյակ տնտեսական շրջափակման մեջ գտնվող այդ երկրի համար։ Հաշվի առնելով Զանգեզուրի միջանցքի գործարկման նկատմամբ համաշխարհային տերությունների աճող հետաքրքրությունը՝ Հայաստանը պետք է վերանայի իր դիրքորոշումը և ավելի իրատեսորեն գնահատի աշխարհաքաղաքական իրավիճակը տարածաշրջանում և աշխարհում։