Հայ նացիստ «Դրո»-ի անվան մեդալ. ո՞վ է ստացել և որտե՞ղ են հիմա դրանք Caliber.Az-ի վերլուծությունը

Ընդամենը մի քանի օր առաջ մարեց լուրջ սկանդալը, որը պայմանավորված էր Ռուսաստանի հայերի միության մոլագար ցանկությամբ՝ Մոսկվայում ցուցադրելու ֆաշիստական կամակատար Գարեգին Նժդեհին փառաբանող ֆիլմը։ Բոլոր այս օրերին Մոսկվայում հայկական սփյուռքը այտերը փքելով, ոտքերը նեղացած դոփելով սպառնում է Ռուսաստանի լրատվամիջոցների դեմ գրգռել քաղաքագետներին և նույնիսկ պատգամավորներին, Արա Աբրահամյանի կամակատար փաստաբաններին։ Բայց այս ամենի հետ մեկտեղ, փաստը մնում է փաստ, որ այս սկանդալի շնորհիվ մեծ թվով ռուսներ իմացան, որ Հայաստանում, որը համարվում է Ռուսաստանի «ռազմավարական դաշնակիցը», բացահայտ փառաբանում են նացիստների համախոհներին։ Ավելին, նրանց հերոսացումը բարձրացվել է պետական քաղաքականության աստիճանի։

Սակայն, ինչպես ասում են, տվյալ քաղաքականությունը միայն մի Գարեգինով չի սահմանափակվել։ Եվ այսօր մենք, այդ թվում նաև Caliber.Az-ի Ռուսաստանում ընթերցողներին կպատմենք Երրորդ ռեյխի մյուս հայ կամակատար մասին, ում փառաբանումը Հայաստանում քիչ մասշտաբորեն չի իրականացվում, քան Նժդեհի դեպքում։ Եվ սա չի կարող չհամարվել նրա տագնապալի հայտանիշը, որ այդ հանրապետությունում, ահա արդեն շատ տարիներ տեղի է ունենում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատմության վերանայում։ Խոսքը, որպես «գեներալ Դրո» հայտնի Դրաստամատ Կանայանի մասին է։ Սակայն եկեք նախորոք պայմանավորվենք. որպեսզի խուսափել Հայաստանի և Ռուսաստանի որոշ ընթերցողների կողմից կողմնկալության մեղադրանքից, իբր, սա գրում է ադրբեջանցի լրագրողը և նա ապրիորի կանխակալ է գեներալ Դրոյի նկատմամբ՝ մենք տվյալ հոդվածում հղում կանենք ոչ թե ադրբեջանական, այլ չեզոք աղբյուրներին։ Պայմանավորվեցի՞նք։ Ուրեմն առաջ։

Նախ կցանկանայի հիշատակել հեռու 1905 թվականին Բաքվի իրադարձությունները, որոնք ռուսական պատմագրության մեջ հիշատակվում են, որպես «Հայ-թաթարական կոտորած»։ Եվ ահա, այդ փաստի կապակցությամբ ինչ է գրում ռուսական KM.ru-ն. «Միթե՞ տրամաբանական չէր լինի ենթադրել, որ 1905 թվականին հայ-թաթարական կոտորածի հետևում կանգնած էր, ոչ թե պետական իշխանությունը, այլ նրա թշնամիները։ Երբ հաջողվեց ջարդերը վերջապես սանձահարել, անցկացվեց Կուզմինսկի գլխավորությամբ սենատորական վերստուգում, որը արձանագրել է, որ ազգամիջյան ջարդերը հրահրել են «Հնչակ» կուսակցության ծայրահեղականները։ Այդ կուսակցությունը եղել է ծայրահեղ հակապետական, և նույնիսկ որոշ ժամանակ գտնվել է «Դաշնակցության» հետ դաշինքի մեջ։ Հետագայում նրանց ճանապարհները բաժանվել են, բայց «ցարիզմի» դեմ պայքարը մնացել է և՛ առաջինի, և՛ երկրորդի նպատակը։ Ինչպես և հարկ է ակնկալել՝ «Դաշնակցությունը» ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Բաքվի արյունոտ իրադարձություններում։ Իսկ երբ Բաքվի ընդհարումները ավարտվեցին, ահաբեկիչները չհանգստան. ռումբի պայթյունի հետևանքով սպանվեց գավառապետ Նակաշիձեն, նրա ծառան և երկու պատահական անցորդներ։ Հաշվեհարդարի կատարողը՝ դաշնակ Դրաստամատ Կանայանն էր, ով առավել հայտնի է «Դրո» մականունով։

Հայ-ադրբեջանական զինված հակամարտությունները Բաքվով չեն սահմանափակվել։ Ամենաարյունոտը տեղի է ունեցել գլխավոր քաղաք՝ Շուշայում, որտեղ ընդհարումները վերածվեցին մասշտաբային մարտական գործողությունների։ Հետագայում դաշնակները շարունակել են ավելացնել իրենց կազմակերպության ռազմական ներուժը։ 1907 թվականին «Դաշնակցությունը» իր մարտական խմբերի համար ծրագիր հաստատեց, որտեղ մատնանշվում է, որ «մարտական խմբերի առջև եղել է մեկ նպատակ՝ ազգային ազատագրում զենքի ուժով»։ «Զենքի ուժով» - մեր կարծիքով դրանով ամեն ինչ ասված է։

Իսկ այժմ դիմենք Stopfashizm.ru կայքում հրապարակված Վերմախտի հայկական լեգիոնի վերաբերյալ հրապարակումներին. «1944 թվականի սկզբին գեներալ Դրոն (Դրաստամատ Կանայան) ժամանել է Բեռլին և տեղացի ազդեցիկ հայերը կազմակերպել են ՍՍ ռայխսֆյուրեր Հիմլերի հետ նրա աուդենցիան։ Զրույցը տևել է մեկ ու կես ժամ (սա Հիմլերի մոտ, ով իր գեներալներին տաս րոպեից ավել չի հատկացրել)։

Դրոն ցանկություն է հայտնել այցելել Բեռլինից 150 կմ հեռավորության վրա գտնվող ռազմական ճամբար, որտեղ նախապատրաստվում էին ապագա հայ լեգիոներները։ Հիմլերը ոչ միայն թուլատրել է այդ այցը, այլ նաև իր հյուրին առաջարկել է երկրում բոլոր շրջագայությունների համար իր սեփական երկաթուղային վագոնը։ Հանդիպելով հայ ռազմագերիների հետ, Դրոն օգտագործելով իր պերճախոսությունը, սկսել է ճամբարում ներկաներին համոզել ընդունվել լեգիոնի կազմում։ Գեներալ Դրոն տակտիկական պլանով նպատակադրված էր սկզբում հայ զինվորներին նախապատրաստել վերմախտի կարիքների համար։

Այդ նույն 1942 թվականի ամռանը Բեռլին է ժամանել Հայաստանի մյուս լեգենդար հերոս, «Ցեղակրոն» շարժման հեղինակ Գարեգին Տեր-Հարությունյանը՝ Նժդեհը։ Նա Բեռլին է ժամանել Բուլղարիայի միջով, որտեղ աշխատել է Հայաստանում հակասովետական տրամադրվածությունների ստեղծման նպատակով 20-30 մարդուց բաղկացած դիվերսիոն խմբերի ստեղծման վրա։ Գերմանիայում նրան օգնել է Մոսկվայում այդ երկրի նախկին դեսպան, Նժդեհի հին ծանոթ գրաֆ Շուլենբերգը։

Հայկական լեգիոնի սկզբնական թվաքանակը եղել է 8 000 մարդ, հետագայում ավելացել է մինչև 30 000-ի։ Լեգիոնը ղեկավարել է Դրաստամատ Կանայանը (Դրո)։ Լեգիոնի զինծառայողների պարապմունքները անցկացվել են ՍՍ-ի հրահանգիչների կողմից։ Հայկական լեգիոնի գումարտակները ակտիվորեն մասնակցել են Կովկասի վրա հարձակումներին։ Պատերազմի վերջում լեգիոնի անդամների մեծամասնությունը հանձնվել են անգլո-ամերիկական զորքերին։

Ցավոք, պատերազմից հետո Դրաստամատ Կանայանին հաջողվել է խուսափել պատժից։ Չնայած 1945 թվականին նա բանտարկվել էր ամերիկացիների կողմից, բայց շուտով ազատվել է։ Իր կյանքի վերջին տարիները Դրոն անցկացրել է Բեյրութում (Լիբանան)։ Վախճանվել է 1956 թվականի մարտի 8-ին, Բոստոնում (ԱՄՆ), որտեղ և թաղվել է։ Սակայն Հայաստանի անկախություն ձեռք բերելուց հետո, հանրապետությունում սկսել է սրընթաց աճել նացիստների կամակատարների նկատմամբ համակրանքը։ Վերջիվերջո, 2000 թվականին Դրոի աճյունը մեծ պատվով վերահուղարկավորվել է Հայաստանում։

Հետո՝ ավելի շատ։ Արդեն 2001 թվականի հուլիսին Հայաստանում ընդունվել է «Դրաստամատ Կանայան» մեդալի կանոնադրությունը։ Կանոնադրությանը համաձայն՝ «Դրաստամատ Կանայան» մեդալով պարգևատրվում են այն սպաները և ենթասպաները, ովքեր զգալի ավանդ ունեն ՀՀ-ի բանակաշինության, ռազմակրթական համակարգի զարգացման գործում, երիտասարդ սերնդի ռազմահայրենասիրական դաստիարակության մեջ, ժամկետային ծառայության ժամանակ հայրենիքի սահմանների պաշտպանության ժամանակ անձնական արիություն դրսևորած զինծառայողները, հայկական բանակի կազմավորման և ամրապնդման գործում զգալի ավանդ ունեցող անձինք»։

Ինչո՞վ ավանդական չէ Հայաստանի նացիզմի գաղափարախոսությանը Հայաստանի հավատարմությունը։ Երևանի կենտրոնում կանգնեցվել է Նժդեհի հուշարձանը, հիտլերական կամակատարի պատվին անվանվել են Երևանում փողոցներ և սահմանվել է մեդալ, որով պարգևատրվել են՝ Հայաստանի նախկին պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանը, ՀՀ ԶՈւ Գլխավոր շտաբի նախկին պետ Օնիկ Գասպարյանը, պաշտպանության ևս մեկ նախկին նախարար Դավիթ Տոնոյանը։

Ի դեպ, կամ սա համընկնություն և հանգամանքի բերում է, կամ կարմա է, բայց նրանցից քչերը, ովքեր պարգևատրվել են «Դրաստամատ Կանայան» մեդալով, կարողացան ուրախանալ կյանքով և միջոցառումներին քայլել կրծքին այդ երկաթի կտորով։ Այսպես, Խոջալիում և ողջ Ղարաբաղում խաղաղ ադրբեջանցիների մարդասպան և ռազմական հանցագործ Սերյրան Օհանյանը 2016 թվականի ապրիլյան պատերազմում Հայաստանի պարտությունից հետո, խայտառակությամբ ազատվել է պաշտոնից։ Զոհվածների և ոչ մարտական պայմաններում բանակում հաշմանդամ դարձած հայ երիտասարդների ծնողները մինչև այժմ թքում են Օհանյանի կողմը։ Եվ եթե չլիներ Ռոբերտ Քոչարյանը, ով Օհանյանին վերադարձրեց Հայաստանի քաղաքական կյանք՝ նրան նշանակելով Ազգային ժողովի «Հայաստան» խմբակցության ղեկավար, կաղ Սեյրանը այդպես էլ մոռացության կմատնվեր։

Իսկ ի՞նչ կասեք այս մեդալի արժանացած մյուսների մասին։ Օնիկ Գասպարյանը իջել է հատակը և այժմ վախենում է անգամ քիթը ցույց տալ հանրությանը. Փաշինյանը, ինչպես գիտեք, վրեժխնդիր անձնավորություն է և պարզապես սպասում է պահի, որպեսզի հիշեցնի Գասպարյանին իր անցյալ տարվա ըմբոստությունը։

Դավիթ Տոնոյանը, ով մեզ ԱՄՆ-ում սպառնում էր՝ նոր պատերազմ - նոր տարածքներ, տանուլ տվեց պատերազմը և հայտնվեց բանտում։

Այս մեդալի մեկ այլ դափնեկիր՝ տխրահռչակ մսի պահածոների գեներալ Մանվել Գրիգորյանը զինվորների չափաբաժինն ու ներքնազգեստը գողանալու համար արհամարվելով յուրայինների կողմից՝ մահացել է։

Այնուամենայնիվ, ծանոթանալով Դրաստամատ Կանայան մեդալով պարգեւատրված հայ զինվորականների ցանկին՝ ավելի շատ հակված եմ կարծելու, որ նրանց տխուր ճակատագիրը կարման է։ Հայաստանում ֆաշիզմի փառաբանման կարմա, այն նացիստ հանցագործների հերոսացումը, որոնց ձեռքերը մինչև արմունկները թաթխված են անմեղ զոհերի արյան մեջ։ Բայց կարևոր է նաև իմանալ, որ Հայաստանում այս քաղաքականությունն իրականացվում է պետական մակարդակով։ Այո, Նժդեհի հուշարձանն ու Դրաստամատ Կանայան մեդալը հայտնվել են նախկինների՝ Քոչարյանի ու Սարգսյանի օրոք։ Բայց արդյո՞ք Հայաստանի ներկայիս իշխանությունները, իրենց դիրքավորելով որպես ժողովրդավարակրոններ, ապամոնտաժե՞լ են հուշարձանը, կամ չեղարկե՞լ են նացիստական կամակատարների անվան շքանշանը։ Իհարկե ոչ։ Իսկ դա պերճախոս խոսում է՝ Հայաստանում Երրորդ ռեյխի կամակատարներին հերոսացնելու քաղաքականության շարունակականության մասին։ Ինչպես ասվում է, Հայաստանի կառավարությունում գլուխների վերադասավորումից՝ ցեղակրոնն ու նացիզմը չեն անհետանում։