Պրոֆեսոր Խաչիկյանի երևակայությունները Օզերն ու Մաիսայան՝ Caliber.Az-կայքում

ԱՄՆ-ի Սթենֆորդի համալսարանի քաղաքական գիտությունների դոկտոր Արթուր Խաչիկյանը ռուսական «EADaily»-ին ասել է, որ «ադրբեջանական կողմի հայտարարությունները գնալով ավելի ագրեսիվ են դառնում, քանի որ նա հասկանում է, որ Հայաստանը գտնվում է բավականին ծանր վիճակում, և Բաքվից են կախված նաև Եվրոպան, և Ռուսաստանը»: Նրա խոսքով, Ադրբեջանը կարող է ցանկացած պահի օգտվել տարածաշրջանում տիրող իրավիճակից, որտեղ տեղի է ունենում՝ Իսրաելի, Պաղեստինի, Սիրիայում որոշ խմբավորումների մասնակցությամբ տարածաշրջանային հակամարտություն։

«Սա բավականին խոշոր տարածաշրջանային պատերազմ է, և այն բարենպաստ հող է ստեղծում Թուրքիայի և Ադրբեջանի համար, քանի որ նրանք, օգտվելով այդ իրավիճակից, Արևմուտքին կառաջարկեն իրենց ծառայությունները ընդդեմ Իրանի։ Եվ այս ծառայության դիմաց, ինչպես միշտ, կպահանջեն Հայաստանին առնչվող մի բան, օրինակ՝ Սյունիքի տարածքը (Զանգեզուր-Խմբ.), որպեսզի ավելի հեշտ տեղափոխեն իրենց զինված ուժերը։ Չպետք է մոռանալ նաև Իսրայելի և Ադրբեջանի միջև ռազմավարական դաշինքի գոյության մասին։ Միևնույն ժամանակ Ռուսաստանը զբաղված է Ուկրաինայում պատերազմով և չի ցանկանում կոնֆլիկտ ունենալ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ։ Դաշնակից գտնելու մեր հնարավորությունները շատ սահմանափակ են»,- ասել է Խաչիկյանը։

Որքանո՞վ են առհասարակ համարժեք նման հայտարարությունները։ Ինչի՞ համար է Ադրբեջանի և Թուրքիայի միջազգային իմիջը փչացնելու այդչափ անշնորհք փորձը։

Այս հաշվով Caliber.Az-ի հետ իրենց կարծիքներով կիսվել են արտասահմանյան հայտնի փորձագետները:

Թուրք քաղաքագետ, «Անկարա-Մոսկվա» փորձագիտական-վերլուծական ցանցի առաջատար մասնագետ Էնգին Օզերը սկսել է հեգնական նկատողությամբ այն մասին, որ մեր «սիրելի» պրոֆեսոր Խաչիկյանը մոռանում է այն մասին, որ Հայաստանի ներկայիս աշխարհաքաղաքական դրությունը ստեղծվել է ինքնին Հայաստանի ժողովրդի կամքով։

«Որովհետև հայերը վարչապետ ընտրեցին Փաշինյանին, և նա Հայաստանի համար ընտրեց նոր կուրս՝ արևմուտքի հետ մերձեցման ուղի։ Վերջերս նա հայտարարել է, որ Հայաստանը սառեցրել է ՀԱՊԿ-ում անդամակցությունը։ Սրա հետ ոչ մի կապ չունեն ո՛չ Անկարան, ո՛չ Բաքուն, ո՛չ էլ մյուս մայրաքաղաքները։ Սա նրանց սեփական որոշումն է։

Հավանաբար, Խաչիկյանը նկատի ունի Զանգեզուրի խնդիրը՝ իբր Թուրքիան և Ադրբեջանը պատրաստվում են ուժով վերցնել այդ միջանցքը։ Բայց եթե նույնիսկ այդպես լիներ, Հայաստանը վաղուց պետք է փորձեր այդ հարցը լուծել դիվանագիտական ճանապարհով։ Որքան ժամանակ է անցել, բայց Երեւանի կողմից ոչ մի էական որոշումներ չեն նկատվել՝ սա փաստ է։ Իսկ ի՞նչ են նրանք առաջարկում։ Սպասել ևս 100 տարի՞: Ոչ։

Ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ Ադրբեջանը չեն պատրաստվում հարձակվել Հայաստանի վրա։ Նման ցանկություն չկա։ Բայց ինչ որ ուժ, հավանաբար, պետք է կիրառել, որպեսզի հայերին ստիպել չխանգարել Զանգեզուրի միջանցքի իրականացմանը։ Խաչիկյանը ինչ-որ քարոզչական անհեթեթություն է դուրս տալիս, և դա ինչ-որ քիչ է համապատասխանում Սթենֆորդի համալսարանի դոկտորի նրա կարգավիճակին»,- ասում է Օզերը։

Ռազմական և քաղաքական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Վախթանգ Մաիսայան (Թբիլիսի) ենթադրում է, որ, նախ սա զուտ քարոզչական ելույթ է։

«Ես կարծում եմ, որ Հայաստանի քաղաքական էլիտայի որոշ հատվածները ուզում են, կամ արդեն սկսել են տեղեկատու-հոգեբանական պատերազմ։ Մենք տեսնում ենք դրա նախաբանը: Սա նրանց բացած «առաջին կրակն է»։ Ես չգիտեմ, թե ինչի վրա են հիմնված այդ շահարկումները այն մասին, որ Ադրբեջանը իբր ուզում է ռազմական հակամարտություններ՝ հատկապես Իրանի հետ, էլ չեմ ասում Հայաստանի մասին։ Բաքուն՝ Երևանի հետ վիճելու և իր հարաբերություններում լարվածությունը մեծացնելու պատճառներ չունի։ Ադրբեջանը կատարել է իր առաքելությունը, ազատագրել է իր օկուպացված տարածքները և վերականգնել է պետության ամբողջականությունը։ Այնպես որ հետագայում, կարծում եմ, Բաքուն, ընդհակառակը, շահագրգռված է աշխարհատնտեսական հարաբերությունների հաստատմամբ և տարածաշրջանային ու գլոբալ մակարդակով աշխարհատնտեսական կարգավիճակի ձեռք բերմամբ։ Ես կարծում եմ, որ Միջին միջանցքի գաղափարի խթանումն արդեն իսկ հանդիսանում է Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության հիմնական առաջնահերթությունը։

Այնպես որ, նման սադրիչ նյութերը, ես համարում եմ, որ պատվեր են, որոնք գալիս են այն երկրներից, որոնք շահագրգռված չեն մեր տարածաշրջանում կայունացմամբ։ Առավել ևս, այն ժամանակահատվածում, երբ Հայաստանը իր կողմնորոշումը թեքում է հյուսիսից դեպի արևմուտք։ Այսինքն, ահա այս տեղեկատու-հոգեբանական մշակումը նպատակադրված է նրան, որպեսզի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ պայմանագիր չկնքվի։ Ահա, թե ինչի հետ, ցավոք սրտի, այսօր Բաքուն ստիպված է բախվել»,- ասում է դոկտոր Մաիսայան: