Մոսկվա - Լոնդոն - Վաշինգտոն. բաժանված աշխարհի լրտեսական խաղերտր Նոր Սառը պատերազմը թեժ փուլ է սահում

Լրտեսներ... Գործակալներ... Հետախուզներ... Այս սահմանումներն այսօր լրացրել են համացանցի տարածությունը: Ոչ, իհարկե, նոր միտումներ դրանք ոչ մի կերպ չես անվանի։ Բայց նորաձև են՝ դա, այո: Գրեթե բոլոր լրատվական գործակալությունները տարածել են տեղեկատվություն Ռուսաստանի կողմից վեց բրիտանացի դիվանագետների արտաքսման մասին, որոնց Մոսկվան մեղադրել է լրտեսության մեջ («հետախուզական և դիվերսիոն գործունեություն իրականացում»)։ Լոնդոնը, բնականաբար, մեղադրանքները գնահատել է որպես «բացարձակապես անհիմն» և «ակնհայտ անհեթեթ», թեև որոշ փորձագետներ անմիջապես հիշեցին մայիսին Մեծ Բրիտանիայի կողմից Ռուսաստանի ռազմական կցորդին վտարելու փաստը՝ մի շարք անշարժ օբյեկտները դիվանագիտական կարգավիճակից զրկելու սպառնալիքով։ Այդ օրերին երկրի ՆԳՆ-ի գծով եղել է հաղորդագրություն, որ այդ միջոցները ձեռնարկվել են «Ռուսաստանի հակաուկրաինական գործողությունների պատճառով», ինչպես նաև «Մեծ Բրիտանիայում և Եվրոպայում Մոսկվայի վնասակար գործունեության, ներառյալ կիբերհարձակումների և լրտեսության» հետևանքով:
 
Իսկ ընդհանրապես, նկարագրվածի մեջ գերբնական ոչինչ չկա։ Հատուկ ծառայությունների և արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների հայելային խաղերը՝ բոլորին հայտնի են։ Օրինակի համար, 2021 թվականին ՌԴ-ի համապատասխան կառույցները «BBC»-ի թղթակից Սառա Ռեյնսֆորդին կարգադրեցին վիզայի ժամկետի ավարտից հետո լքել երկիրը, ինչը Մոսկվան անվանեց պատասխան միջոց բրիտանական իշխանությունների կողմից ռուս լրագրողներին վիզաներ տրամադրելուց կամ երկարաձգելուց հրաժարվելու համար։ Ինչպես նշել են որոշ լրատվամիջոցներ, սա Լոնդոնի հակակրեմլյան քայլերին «սիմվոլիկ արտաքսում» և «սիմետրիկ արձագանք» է։
 
Այսինքն, կրկնում ենք, այս ոլորտում ոչ մի նոր բան տեղի չի ունեցել։ Հարցը միայն նրանում է, որ ներկա պատմական փուլում «լրտեսական խաղերը» չափազանց շատ են դարձել։ Այնքանով, որ նման բնույթի իրադարձությունների մասին տեղեկատվությունն արդեն առանձնահատուկ բան չի դառնում, ինչպես դա, ասենք, խորհրդային տարիներին էր։ Թեեւ, ամենայն հավանականությամբ, 8-10 տարի առաջ նման բնույթի դեպքերը հանդիսանում էին սենսացիոն նորություններ։
 
Այլ կերպ ասած՝ խոսքը արդեն «լրտեսական» առօրյայի մասին է։ Ինչի հաստատում է տեղեկությունն այն մասին, որ ԱՄՆ-ում երդվյալ ատենակալների կողմից չորս ամերիկացիներին՝ «Ռուսաստանի շահերից ելնելով ԱՄՆ-ի տարածքում անօրինական գործողություններ իրականացնելու դավադրության մեջ» մեղավոր ճանաչելու մասին տեղեկատվությունը։ Դրանով հանդերձ կոնկրետացվում է այդ անձանց ֆինանսավորումը Կրեմլամետ կազմակերպության կողմից ներկայացված «Ռուսաստանի հակագլոբալիստական շարժման» միջոցով։ Ի դեպ, այս տարվա ապրիլին՝ Գերմանիայում ձերբակալվել  է «ռուսական հատուկ ծառայությունների առաջադրանքով» երկրում դիվերսիա նախապատրաստելու մեջ կասկածվող երկու մարդ։ Ըստ նախնական տեղեկությունների՝ այդ անձինք  իրականացրել են ամերիկյան ռազմաբազաների դիտումներ, ուսումնասիրելով՝ գերմանական ռազմական բեռները Ուկրաինա տեղափոխելու ուղիների վրա հարձակվելու ճանապարհներ։ Դրան զուգահեռ, Եվրախորհրդարանի բանաձևերից մեկում ասվում էր՝ «իր անօրինական գործողությունների օրինականություն ստանալու համար ծայրահեղ աջ և ծայրահեղ ձախ եվրոպական կուսակցությունների, որոշ այլ գործիչների և շարժումների հետ՝ Եվրամիության ինստիտուցիոնալ սուբյեկտների աջակցությունը ստանալու նպատակով Մոսկվայի կողմից «սիստեմատիկ» շփումներ պահպանելու մասին:
 
Այլ բան է, որ Ռուսաստանի Դաշնությունում և ԱՄՆ-ում վերջին «լրտեսական» իրադարձությունները տեղի ունեցան հստակ Վաշինգտոնում ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենի և Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Քիր Սթարմերի հանդիպման նախօրեին։ Ինչը որոշ վերլուծաբաններին հիմք է տալիս ասելու, այս «նշանային բացահայտումների», հիմնականում մոսկովյան երանգի, ոչ պատահականության մասին՝ այս հանդիպման ժամանակ Ուկրաինային կողմից երկրի խորքում ռուսական օբյեկտների դեմ արևմտյան զենքի կիրառման հարցը  քննարկելու գովազդված հնարավորության հիման վրա։ Հիշեցնենք, որ նախագահ Պուտինը Ռուսաստանի դեմ արևմտյան հեռահար ճշգրիտ զենքի կիրառումը հավասարեցրեց պատերազմին՝ ՆԱՏՕ-ի երկրների անմիջական մասնակցությանը։ Իսկ դա, նրա խոսքով, «էապես փոխում է հակամարտության բուն էությունը, բուն բնույթը», նշանակելով, որ ՆԱՏՕ-ի երկրները «պատերազմում են Ռուսաստանի հետ», ինչի կապակցությամբ Մոսկվան «համապատասխան որոշումներ կկայացնի»։
 
Շատ ախտանշանային է, որ Սթարմերը բավական անորոշ է արձագանքել Պուտինի ասածին՝ ընդգծելով արևմտյան երկրների աջակցությունը «Ուկրաինայի ինքնապաշտպանության իրավունքին»: Հատկանշականորեն ավելացնելով, որ Լոնդոնը «չի փնտրում հակամարտություն Ռուսաստանի հետ՝ դա ամենևին էլ չի մտնում մեր մտադրությունների մեջ», թեև բրիտանական «The Guardian»-ը ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենի և Մեծ Բրիտանիայի արտգործնախարար Դեյվիդ Լամիի վերջերս Կիև կատարած այցի համատեքստում հայտնել է՝ Ուկրաինայի կողմից, Ռուսաստանի տարածքներին հարվածելու համար Մեծ բրիտանիայի կողմից մատակարարված  «Storm Shadow» թեւավոր հրթիռները օգտագործելու Լոնդոնի կողմից թույլ տալու մասին: Ճիշտ է, այս ռեսուրսը, այդ նույն պարզեցված կիսատոն երիզվածքում հաղորդել է՝ Կիևի կողմից հրթիռների օգտագործման հնարավոր սահմանափակումների մասին՝ «անխոհեմ անհարկի հարձակումները» կանխելու նպատակով։
 
Ահա թե ինչպես է այդ ամենը հնչում զարդարուն և տողերի միջև: Նույն կերպ կարելի է դիտարկել նաև ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի ղեկավարների ավարտված հանդիպման արդյունքները։ Ինչպես դրա վրա ուշադրություն են դարձրել լուրջ հրապարակումները՝ զրույցի արդյունքում կողմերը չեն բարձրաձայնել՝ ռուսական տարածքի խորքերը արևմտյան բարձր ճշգրտության հրթիռների կողմից հարվածներ հասցնելու թույլատրելիության մասին պայմանավորվածությունները։ Քեյր Սթարմերը պարզապես կրկնել է «ռազմավարական համատեքստում մի շարք մարտավարական որոշումների կայացման կարևորությունը»: Հենց այս «մարտավարական և ռազմավարական» նրբերանգների երկկողմանի դիտարկումը կարծես թե տեղափոխվել է՝ սեպտեմբերի վերջին կայանալիք Գլխավոր ասամբլեայի 79-րդ նստաշրջանի շրջանակները։ «Մենք կօգտվենք այս հնարավորությունից», - նույնպես քողարկված տեսքով ամփոփել է Սթարմերը:
 
Դե, իսկ ինչ վերաբերում է այդ նույն «լրտեսական խաղերին», որոնց մասին մենք խոսեցինք նյութի սկզբում, ապա նույնիսկ կարևոր չէ, թե դրանք ուղղակիորեն կապված են ռուսական ուղղությամբ «Storm Shadow»-ի հնարավոր կիրառման հեռանկարի հետ։ Խոսքը այստեղ այն մասին է, որ իրավիճակն աշխարհում՝ «սառը պատերազմի» ժամանակակից տարբերակի թեժ փուլի աստիճանական անցման բնույթ է ընդունում։ Ինչից ելնելով, փորձագիտական հանրությունը համարել է, որ Կրեմլի ուղերձը լսվել է ինչպես Լոնդոնի, այնպես  էլ Վաշինգտոնի կողմից։