Տգեղ դիվանագիտություն Սեժուրնեն ժամանել է Երևան

«Մեզ մոտ է եկել, մեզ մոտ է եկել, մեր թանկագին Սեժուրնե՜ն»: — թերևս, դասական գնչուական կրկներգի այսպիսի վարիացիան է ամենաճիշտ կերպով արտացոլում այն բարձր տրամադրությունը, որով հայ հասարակությունը, և առավել եւս քաղաքական վերնախավը դիմավորել՝ Եվրոպայի և Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար Ստեֆան Սեժուրնեի այցը Երևան։
 
Դեռ Փարիզում Սեժուրնեն սկսել է ֆրանսիական համերաշխության սերմերով առատաձեռնորեն բեղմնավորել հայկական էգոն: Բնականաբար, շատ է խոսվել Հայաստանի, որպես «ժողովրդավարության պատվարի» մասին։ Եվ ահա արդեն Հայաստանի մայրաքաղաքում նախարարը խոստացել է ոչ թե ինչ-որ բան, այլ պաշտպանել Հայաստանը «ռուսական ճնշումից»։ Հայտարարելով ընդհանուր արժեքների մասին՝ Սեժուրնեն աջակցություն է հայտնել Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդին և կառավարությանը՝ «չնայած Ռուսաստանի սպառնալիքներին և ակնհայտ թշնամանքին, որը փորձում է ճնշում գործադրել»։
 
Պետք է ասել, որ սա միանգամայն պոպուլիստական հայտարարություն է, որն ավելի շուտ թաքցնում է, քան բացահայտում է ֆրանս-ռուսական հարաբերությունների էությունը Հարավային Կովկասի համատեքստում։ Պրակտիկան ցույց է տալիս, որ Արևմուտքն ու Ռուսաստանը հիանալի համակերպվում են Հայաստանում իրենց շահերի հաշվով։ Եվ իսկապես, ինչո՞ւ վիճել այնտեղ, որտեղ կարելի է ձեռք բերել համաձայնություն։ Հայաստանը լարվածություն է ստեղծում ողջ Կովկասում։ Սա ձեռնտու է  ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի նախկին համանախագահ՝ բոլոր երեք երկրներին։ Դրա հետ մեկտեղ, չի բացառվում, որ հայկական հանրակացարանի գծով երեք գործընկերները «կենցաղային» բնույթի վիճելի հարցեր ունեն և փորձում են, որտեղ հնարավոր է մեկնաբանություններով ու սկանդալներով փչացնել միմյանց տրամադրությունը, չխորշելով նրանից, թե որտեղ պետք է ապուրի տակ ավելացնել գազը կամ մեկ փութ աղ նետել հարեւանի բորշի մեջ։
 
Բայց վերադառնանք Սեժուրնեի մյուս հայտարարություններին՝ չէ որ նա ամենահետաքրքիրն ասել է Ադրբեջանի մասին։ «Ֆրանսիան հանդես է գալիս պայմանագրի շուտափույթ ստորագրման օգտին, որը կհաստատի արդար և կայուն խաղաղություն՝ երկու երկրների ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության հարգանքով հանդերձ։ Սրանում է 1991 թվականին Ալմաթիում ստորագրված փաստաթղթի ողջ իմաստը: Պրահայում հանրությանն է ներկայացվել նույն գաղափարը»,- նշել է Սեժուրնեն՝ փորձելով մեղմորեն սփռել կոշտ մահճակալը:
 
«Ֆրանսիան նաև նպաստում է՝ այդ նույն սկզբունքների հիման վրա պետությունների միջև սահմանի սահմանազատման գործընթացին։ Փարիզում համարում են, որ Հարավային Կովկասը պետք է դառնա խաղաղության և համագործակցության տարածաշրջան»,- թախծոտ շարունակել է բարություններ շաղ տալ ֆրանսիացի դիվանագետը՝ նախքան դուրս տալով իր լկտիությամբ ապշեցուցիչ հատվածը. «Հայաստանը խաղաղություն է ուզում։ Ֆրանսիան, միջազգային հանրությունը խաղաղություն են ուզում։ Քանի որ Ադրբեջանը շուտով կհյուրընկալի COP29-ը, նրա վրա դրված է պարտավորություն. միջոցառումից առաջ ցույց տալ, որ նա անկեղծ ուզում է հասնել խաղաղության: Կարծում եմ, մենք պետք է կարողանանք արագ առաջ շարժվել այս հարցում»,- ասել է նախարարը։
 
Այսինքն՝ այս մարդն ուզում է մեզ վրա կախել խաղաղություն ստորագրելու որոշակի պատասխանատվություն, և ոչ թե երբևիցե, այլ խիստ սահմանված ժամկետում։ Կարճ ասած՝ ֆրանսիացին մեզ վերջնագիր է ներկայացնում։ Նա մեզ չպատմեց այն մասին, թե ինչ կլինի, եթե մենք չլսենք նրա խրատները, բայց նկատի է առնվում, որ այս խոսքերից հետո Բաքվում պետք է կուչ գան և մտածեն այն մասին, որ ֆրանսիացիների համբերությունը սպառվել է, և որ նրանց հետ այլևս չի կարելի կատակել, և մեկ էլ տեսար մեզ վրա կթռչի ատոմային ռումբը՝ ուղիղ Մուրուրոա օղակաձև կղզուց:
 
Ֆրանսիացի հյուրի համար բեք-վոկալով է հանդես եկել Հայաստանի գլխավոր դիվանագետ Արարատ Միրզոյանը։ «Ինչպես գիտեք, մենք փոխանցել ենք հերթական խմբագրությունը, որոնցում տեքստն ամբողջությամբ համաձայնեցված է»,- հիշեցրել է Միրզոյանը։ – Մենք պատրաստ ենք արագ ստորագրել համաձայնեցված տեքստը։ Պայմանագիր, որով երկրները փոխադարձաբար ճանաչում են տարածքային ամբողջականությունը, Ալմաթիի հռչակագիրը, սահմանները, որոնք եղել են ԽՍՀՄ-ի փլուզման պահին»:
 
Ստացվում է, որ բավական է պարզապես հայտարարել այն մասին, որ պատրաստ ես ստորագրել այն տեքստը, որը համաձայնեցված է, որպեսզի ներկայանաս որպես խաղաղությանը պատրաստ կողմ։ Ընդգծենք նրանց համար, ովքեր դեռևս թեմային ծանոթ չեն (բայց ոչ Սեժուրնեի համար, ով առանց այդ էլ ամեն ինչ գիտի), միայն համաձայնեցված կետերի հիման վրա խաղաղություն ստորագրելու Հայաստանի ձգտումների տակ թաքնված է՝ խաղաղության համար հիմնարար հարցը լուծելու նրա չկամությունը՝ ազատվել սահմանադրության այն դրույթներից, որոնք տարածքային պահանջներ են պարունակում Ադրբեջանի նկատմամբ։
 
Իսկ  ահա Սեժուրնեին մենք այլ կերպ կասենք՝ ավելի լավ կլիներ որ դուք, պարոն նախարար, չշտապեիք աջակցել նման նախաձեռնություններին՝ այս հարցում ֆրանսիացիների եռանդը հեգնանքի հսկայական ստվեր է գցում Հինգերորդ Հանրապետության վրա։ Չէ որ ֆրանս-հայկական այս ամբողջ բառապաշարն իր ուղերձում նման է այն բանին, թե ինչ կլիներ, եթե Կոնրադ Ադենաուերը 1958 թվականին (հենց այդ ժամանակ է կնքվել Ֆրանսիայի և Գերմանիայի միջև բարեկամության մասին պայմանագիրը) ստանալով, օրինակ, ԱՄՆ-ի աջակցությունը՝ Փարիզին առաջարկեր պայմանագիր ստորագրել այն վերապահումով, որ Բեռլինը ճանաչում է միայն Ֆրանսիայի կեսը, դուք չէ որ հասկանում եք, թե ինչի՞ մասին ենք խոսում: Այո, իհարկե, իրավիճակը ճիշտ և ճիշտ նույնը չէ (ադրբեջանցիները, ի տարբերություն ֆրանսիացիների, իրենք են ազատագրել իրենց հողերը, իսկ հայերը, ի տարբերություն գերմանացիների, իրենք չեին նվաճել դրանք), սակայն, իր փոքր-ինչ չափազանցված փոխաբերական էությամբ, ամեն ինչ հենց այդպիսի տեսք ունի։
 
Այս բոլոր հայտարարությունների հետևում պարզ երևում է մի տեսարան, որում ֆրանսիացի տղա դիվանագետները խորհուրդներ են տալիս հայ տղա դիվանագետներին. «Իսկ եկեք այսպես անենք...»: Թեև պետք է խոստովանել, որ իր բնույթով ինքնին խաղաղություն առաջարկելու գաղափարը՝ դրանից բացառելով հիմնարար կետերը, ավելի շատ նման է հայկականի, քան ֆրանսիականի: Այո, այս խենթ ու սրբապիղծ երգչախմբում ավելի ցայտուն առանձնանում է հայի դեմագոգիկ աղմկոտ ձայնը, քան ֆրանսիական անկաշկանդ հարբուխային արտասանությունը։ Այդ դեպքում մնում է արձանագրել, որ ֆրանսիացի խորհրդատուները չունեն ոչ տաղանդ, ոչ էլ կարողություն՝ իրենց գրգռված խնամարկյալներին դիվանագիտական պայքարի ավելի ծանրակշիռ տարբերակ առաջարկելու համար: Այն, որ հանճարեղ Թալեյրանի ժառանգները ստիպված են վերցնել նման էժանագին գործիքներ Հովհաննես քեռիի խաչքարերի արհեստանոցից՝ խոսում է այն մասին, որ նրանք դիվանագիտական ասպարեզում ավելի նշանակալից բանի ընդունակ չեն։ Եվ դա լավ նորություն է:
 
Սակայն կա նաև վատ նորություն, և այն դրված է Ֆրանսիայի և Հայաստանի միջև ռազմական համագործակցության հարթության վրա, և այդ մասին Սեժուրնեն առիթը բաց չի թողել նորից հիշեցնել՝ հայտարարելով, որ Փարիզը կշարունակի Երևանի հետ համագործակցել պաշտպանության և անվտանգության ոլորտում։ «Հայաստանը պետք է ունենա իր տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը, իր բնակչությանը պաշտպանելու հնարավորություն»,- ասել է նա։ Դրանով հանդերձ դիվանագետը երկերեսանիորեն հավաստիացրել է, որ «երկու երկրների միջև պաշտպանական համագործակցությունը ուղղված չէ տարածաշրջանում էսկալացիային՝ ոչ ոք նման մտադրություններ չունի»։
 
Եվ այստեղ մենք, իհարկե, պետք է հատկապես զգույշ լինենք։ Հայաստանի սպառազինումը, որի գնացքաքարշ է հանդես գալիս եվրոպական հսկա՝ Ֆրանսիան, սպառնում է մշտական զինված էսկալացիայի տարածաշրջանում։
 
Եվ վերջապես, Սեժուրնեն հայտարարել է, որ Ֆրանսիան Հայաստանին կփոխանցի 29 միլիոն եվրո՝ «Ղարաբաղի բռնի տեղահանվածներին աջակցելու համար»։ Այսպիսով, պաշտոնական Փարիզն իր վրա է վերցնում՝ Ադրբեջանի Ղարաբաղի տարածաշրջանից Հայաստան հայերի իբր բռնի վերաբնակեցման մասին կեղծիքները տիրաժավորելու հանդգնությունը: Օգնելով հայ վերաբնակիչներին՝ ֆրանսիացիներն ավելի են ընդգծում նախկին ագրեսորին զիջելու իրենց կեղծավոր քաղաքականությունը։ Չէ որ, օկուպացիայի ողջ ընթացքում Ֆրանսիայի կառավարությունը ոչ մի ցենտ չի տրամադրել ադրբեջանցի փախստականների և հարկադիր վերաբնակների կարիքների համար։
 
Փարիզը հերթական քայլ արեց Բաքվի հետ առճակատման ուղղությամբ։ Նույնիսկ շեշտակի գործելուն սովոր, և, պետք է նշել, դրա համար ավելի շատ հնարավորություններ ունեցող Միացիալ Նահանգները ձգտում է խուսափել Ադրբեջանի հասցեին կոշտ հայտարարություններից։ Այնուամենայնիվ, հավանաբար, հենց Վաշինգտոնն է, որ «վատ տղայի» դերը պատվիրել է ֆրանսիացիներին, որը նա ուրախությամբ կատարում է՝ դրանում տեսնելով իր ուժեղ լինելը դրսևորելու հնարավորություն: Դրանով հանդերձ նրանք, իհարկե, հասկանում են, որ այդ «ուժեղության» աղբյուրն իրենց մեջ չէ, ինչը էլ ավելի է բորբոքում նրանց մաղձը։ Դե ինչ, առավել զավեշտական կլինի նայել Փարիզի թթված դեմքին, երբ Վաշինգտոնը այնուամենայնիվ ճիշտ գնահատի իրավիճակը և իրավիճակը չսրելու պրագմատիկ որոշում ընդունի։
 
Դա միշտ այդպես է լինում, երբ աշխատում ես օտար քեռու համար։ Սա, ի դեպ, ավելի շատ վերաբերվում է հայերին։ Չէ որ նրանք են հիմնականում գտնվում՝ Հարավային Կովկասի ապակայունացման վրա հյուսված սննդի շղթայի ամենացածր օղակում, և ցանկացած դասավորության դեպքում առաջին հերթին նրանց կուտեն։