Շուռտվածները ասեղների և ճամպրուկների վրա
Հայաստանը իրենից հեռացնում է իր զավակներին

Վերլուծություն  31 0Հոկտեմբերի 2023 - 18:52

Անցյալ ամիս ղարաբաղցի հայերը լուռ ու հանգիստ տեղափոխվեցին Հայաստան։ Գործընթացը տևեց մոտավորապես մեկ շաբաթ: Հեռանալու պատճառները բավականին շատ են, և դրանց մասին արդեն շատ է գրվել։ Երիտասարդ սերունդը լքել է Ադրբեջանը նույնիսկ ոչ այնքան վախից, որքան անորոշությունից՝ նա երբեք չի ապրել ադրբեջանցիների հետ և չի պատկերացնում, թե դա առհասարակ ինչպես է հնարավոր։ Այնքանով չի պատկերացնում, որ երկու ենթադրյալ չարիքներից ընտրել է, ինչպես իրեն թվում է, փոքրը՝ Հայաստանը։ Այն մասին, որ այնտեղ նրանց համար հեշտ չի լինի՝ նրանք կասկած չունեին։

Մի կողմից, Հայաստանում միշտ գերադասել են ղարաբաղցիներին սիրել հեռվից՝ նրանց արհամարհանքով անվանելով «շուռտվածներ», այսինքն՝ «վերափոխվածներ»։ Երեւանցիները սատարում էին «միացումին» և դրանով հանդերձ չէին սիրում ղարաբաղցիներին։ Եվ այստեղ, միայն առաջին հայացքից կան հակասություններ։ Ի թիվս այլ լուրջ պատճառների, հայաստանցիները օկուպացիային աջակցել են ոչ այնքան իրենց ցեղակիցների հանդեպ սիրուց, որքան ադրբեջանցիների հանդեպ ատելությունից։ Բացի այդ, չմոռանանք նաև հայերի գեոդեզիական կրքի մասին։ Հաճույք ստանալ «երկու հայկական պետություններով» քարտեզից՝ դրա համար, ինչպես երգում է ասվում, «կարելի է ամեն ինչ տալ»:

Եվ միգուցե հայերը հանուն բարձր իդեալի կհաղթահարեին փոխադարձ թշնամանքը, սակայն, կարծես ի հեճուկս, գողության մեջ բռնված ու «դաժան» ղարաբաղյան կլանի երկարատև կառավարումը միայն ավելացրեց՝ փայփայված երևանցիների զայրույթը ղարաբաղցիների նկատմամբ։ Եվ վերջապես, 44-օրյա պատերազմը վերջապես բացեց բոլոր չհասունացած ներվերը։ Երբ պարզ դարձավ, որ «միացումը» ոչ թե ամուր փորիկ է, այլ թարախային ուռուցք, որը պայթել և ծածկել է Հայաստանի մարմինը, երևանցիների մի զգալի մասը սկսեց բացահայտ դժգոհություն հայտնել, որ նրանց երեխաները զոհվում են «արցախի համար»:

Հայ հասարակությունը առանց այդ էլ շոկի մեջ էր գտնվում 44-օրյա պատերազմում կրած պարտությունից հետո, իսկ այնուհետև կայծակնային հակաահաբեկչական միջոցառումներ։ Հայերը շատ են ուզում նստել ու մտածել ուղիների, արահետների, վերջիվերջո ռևանշի մասին, բայց ահա քեզ ձախորդություն՝ 100 000 (թիվը, իհարկե, չափազանցվել է) ականճի տակ փնթփնթացող եղբայրակիցները չեն թողնում կենտրոնանալ...

Ահա թե ինչպիսի միջավայր են եկել Ղարաբաղի հայերը։ Արժե արդյո՞ք նրանց կարեկցել: Թերեւս, բալորովին քիչ, քանի որ հենց իրենք են ընտրել նման ճակատագիրը։ Հիմա նրանք ստիպված են տեղավորվել որտեղ կարող են։ Այստեղ անհրաժեշտ է անհապաղ վերապահում անել՝ ինչպես արդեն մեկ անգամ չէ, որ նշվել է՝ ղարաբաղցի հայերը միջազգային իրավունքի համաձայն, չեն կարող հավակնել փախստականի կարգավիճակին, քանի որ նրանք ունեն հայկական անձնագրեր և, հետևաբար, գտնվում են իրենց երկրի տարածքում։ Այս փաստը, իհարկե, տարբեր միջազգային կազմակերպություններին չի խանգարում կազմակերպել նրանց համար մարդասիրական մատակարարումներ և այլ օգնություն։ Բայց լուռ, առանց ավելորդ աղմուկի։ Որովհետև «հայ փախստականների» մասին յուրաքանչյուր հայտարարության կգա Ադրբեջանի ԱԳՆ-ից, և, ինչը հայերի ու նրանց հովանավորների ականջների համար առավել ցավալի է՝ Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքից պատասխանը։

Հայաստանի կառավարությունը մի շարք միջոցներ է ձեռնարկել ղարաբաղցի հայերին ժամանակավոր կացարանով, տաք կերակուրով, տաք հագուստով և այլնով ապահովելու համար։ Սակայն արդեն տեղեկություններ են գալիս, որ օգնությունը ոչ բոլորին է հասնում։ Մերթ այստեղ, մերթ այնտեղ լսվում են դժգոհ ղարաբաղցիների ձայները։ Սակայն, ամենայն հավանականությամբ, պատճառը ոչ միայն նյութական խնդիրն է, այլև, ոչ պակաս չափով, այն գործոնի մեջ է, որն արդեն նշվել է վերևում՝ Ղարաբաղի հայերին Հայաստանի Հանրապետությունում չեն ընդունում էմոցիոնալ մակարդակով։ Օտարացումը, ըստ երևույթին, հասել է այնպիսի սահմանների, որ վերաբնակները սկսել են պիկետներ ստեղծել Երևանում Ֆրանսիայի դեսպանատան դիմաց։ Ուրեմն, վերջիերիս հանրահավաքի մասնակիցները ոչ ավել, ոչ պակաս ցանկացել են՝ հասնել Հինգերորդ Հանրապետությունում մարդասիրական ապաստան ստանալուն։ Հրաշալի «արցախի» շրջանի մասին մեր կատակները, որը պետք է հայտնվի ֆրանսիական Մարսելում, ձեռք է բերում իր առաջին չարաբաստիկ ուրվագիծը։

Եվ տես հիմա, դժբախտ ֆրանսիացի դիվանագետները կուչ են եկել անկյուններում՝ զգուշանալով հայտնվել լուսամուտին՝ տառապող ամբոխի աչքերում։

«Արցախցիներին պառակտել են, իրար դեմ են տրամադրել, և Հայաստանում ոչ ոք չի լուծում մեր խնդիրները»,- Ֆրանսիայի դեսպանատան մոտ հանրահավաքի ժամանակ հայտարարել է Հադրութից հեռացած մի հայ։ «Նիկոլ Փաշինյանը գնում է Եվրոպա և ասում, որ լուծել է 100 հազար մարդու բնակարանային խնդիրը, բայց նա լավ գիտի, թե ինչպես են այդ մարդիկ տեղավորվել, ինչ պայմաններում են ապրում։ Մարդիկ լքում են երկիրը, քանի որ իշխանությունները ոչինչ չեն անում նրանց համար»,- նշել է տղամարդը։

Ընդհանրապես, Մակրոնը, իհարկե, պետք է կատարի իր խոստումը, որը այս ամռանը Մարսելում տվել է դաշնակներին։ Ահա, թե այդ ժամանակ նա նրանց ինչ է ասել. «Հարց Փաշինյանին. Ես միակն եմ, ով ունի հստակ դիրքորոշում ու ուղերձ արցախի հարցում. Մի կասկածեք արցախի և ընդհանրապես Հայաստանի առնչությամբ իմ վճռականության մեջ։ Ես կշարունակեմ ջանքերս, նույնիսկ եթե միջազգային ընտանիքում գրեթե միակն լինեմ այս օրակարգով»,- նշել է Ֆրանսիայի նախագահը։

Համաձայնվեք, որ Ֆրանսիայի դեսպանատուն ներխուժած ղարաբաղցի հայերի վրդովմունքը հիանալի կերպով արձագանքում է Մակրոնի հայտարարությանը։ Չէ որ Մակրոնը խոստացել է հայերի համար լինել ինչ-որ բանով ավել, քան Փաշինյանը։ Վարչապետը ղարաբաղցի հայերի համար Հայաստանում ապրելու պայմաններ չի ստեղծում, հետեւաբար Մակրոնը պետք է նման պայմաններ ստեղծի Ֆրանսիայում։ Իմ կարծիքով հայերը երբեք այսքան տրամաբանական չեն եղել։ Սակայն Մակրոնին օտար չէ պոպուլիզմը օդի մեջ բաց թողնելը: Իսկ ընդհանրապես, Լազուր ափին ծարավների խնդիրն անտեսելը մանրուք է։ Նոր հայերի վերաբնակեցման հետ առաջին հերթին համաձայն չեն ֆրանսիիացի հայերը, որոնց համար շատ ավելի հեշտ է մի բաժակ կարմիր գինուց հետո բղավել «ցեղասպանության» մասին, քան տեղավորել ցեղակիցների ամբոխին, նեղվելով և քրտնել Մարսելի սոց. ծառայություններում, և մի բան էլ ավել, դրա վրա ծախսելով իրենց եվրոները:

Ուստի, ամենայն հավանականությամբ, այն ղարաբաղահայերը, ովքեր չեն ցանկանում կուչ գալ Հայաստանի անմխիթար պայմաններում (կարծում եմ, որ նրանք մեծամասնություն են լինելու), կլքեն «քարերի երկիրը»։ Ի դեպ, Փաշինյանն ինքը վերջերս խոստովանել է, որ 3000-ից ավելի ղարաբաղցի հայեր լքել են Հայաստանը։ Ակնհայտ է, որ նրանց մեծ մասն ավանդաբար կուղևորվեն Ռուսաստան, որտեղ համալրելու է հարյուր հազարավոր «պատանդների» շարքերը, որոնց առնչությամբ, կախված Մոսկվայի հանդեպ Երևանի հավատարմության աստիճանից, կարող են ժամանակ առ ժամանակ կիրառվեն տարբեր աստիճանի սպառնալիքներ, ընդհուպ մինչև արտաքսում իրենց հայրենիք։

Այնուամենայնիվ կա տարբերակ, որ Ռուսաստանը չի բացելու իր լայն գիրկը։ Ինքն է որոշելու: Նա այս իրավիճակում կարծես թե շահավետ դրության մեջ է:

Caliber.Az

Դիտումներ: 189