«Եթե Ադրբեջանի պայմանները չկատարվեն, ապա մեկնարկվելու է ԵԽ-ից դուրս գալու գործընթացը» Ֆարհադ Մամեդովի՝ դատողությունները

Քաղաքագետ, Հարավային Կովկասի հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Ֆարհադ Մամեդովը իր Տելեգրամ ալիքում հարց է տվել՝ ինչի՞ն է հանգեցնելու կրքերի հերթական սրումը Ադրբեջանի ու եվրոպական կառույցների, մասնավորապես ԵԽԽՎ-ի միջև։
 
«Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության եվրոպական ուղղությունը ինստիտուցիոնալորեն ընդգրկում է երեքուկես կառույց.
 
- Եվրոպայի խորհուրդ (այդ թվում նաև ԵԽԽՎ) - հանդիսանում ենք լիիրավ անդամ;
 
- ԵԱՀԿ - լիիրավ անդամ, կիսամեռ կառույց;
 
- Եվրամիություն - կա փոխհարաբերությունների մասին պայմանագիր և էներգետիկայի ոլորտում ռազմավարական գործընկերության մասին հուշագիր։
 
- Եվրոպական քաղաքական համայնք – դառայժմ  ԵԱՀԿ-ին փոխարինող փոխգործակցության ձևավորվող ձևաչափ է:
 
44-օրյա պատերազմից հետո միայն ԵՄ-ն՝ բանակցային գործընթացում դեր խաղալու հնարավորություն ուներ, սակայն ԵՄ Խորհրդի նախագահ Միշելի՝ Գրանադայի հայտարարության տակ ստորագրության պատճառով ԵՄ-ի միջնորդական առաքելությունը ձախողվեց։
 
Դրա հետ մեկտեղ, ԵՄ-ի կառույց՝ Եվրախորհրդարանը, ամենաարմատական հակաադրբեջանական դիրքորոշում գրավեց։ ԵԽ-ի օրինակին հետևեց նաև ԵԽԽՎ-ն՝ Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովը, որտեղ Ադրբեջանը հանդիսանում է լիիրավ անդամ և ԵԽԽՎ-ում ներկայացված է ազգային պատվիրակությամբ։
 
Գերմանացի պատգամավոր Շվաբեի կողմից Ադրբեջանի դեմ զրպարտչական արշավը հանգեցրեց՝ Միլլի Մեջլիսի և ԵԽԽՎ-ի միջև հարաբերությունների ճգնաժամին։ Ադրբեջանական պատվիրակությունը մեկ տարով սառեցրեց իր մասնակցությունը, իսկ դրանից հետո ԵԽԽՎ-ն դադարեցրեց ադրբեջանական պատվիրակության լիազորությունները։
 
ԵԽԽՎ-ի նման վերաբերմունքի պատճառ է հանդիսանում՝ Ղարաբաղում Հայաստանի զինված ուժերի մնացորդները ոչնչացնելու և ամբողջ տարածքում Ադրբեջանի ինքնիշխանությունը վերականգնելուն ուղղված՝ Ադրբեջանի սեպտեմբերյան հակաահաբեկչական գործողությունը։ Եվրոպայում չեն կարող հաշտվել այն մտքի հետ, որ Ադրբեջանը կարողացել է դա անել, քանի որ ենթադրվում էր, որ հատկապես Եվրոպան է՝ Ադրբեջանի շահերի հաշվին գրավելու տարածաշրջանում մշտական արբիտրի տեղը։
 
Մի քանի ամիսների ընթացքում ԵԽԽՎ-ի անդամ մի շարք երկրների ազգային պատվիրակությունները՝ հարաբերությունները կարգավորելու և ադրբեջանական պատվիրակության վերադարձի նպատակով դիմել են ԵԽԽՎ։ Սակայն այս բոլոր կոչերը անտեսվեցին։
 
Ադրբեջանը իր հերթին ԵԽԽՎ-ին չհրավիրեց  խորհրդարանական ընտրություններում մոնիտորինգ անցկացնելու, ինչպես նաև արգելել է երկիր մուտք գործել բոլոր նրանց, ովքեր քվեարկել են ադրբեջանական պատվիրակության լիազորությունները կասեցնելու օգտին...
 
Եվ սա տրամաբանական է, ինչու՞ հրավիրել և երկիր մուտք գործելու հնարավորություն տալ մի կազմակերպության ներկայացուցիչներին, որը վարձահրավիրված է և  տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը վերականգնելու համար պատժամիջոցներ է կիրառում Ադրբեջանի դե՜մ։
 
Դրա հետ մեկտեղ, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Իտալիայում ֆորումին իր ելույթի ժամանակ նշել է, որ Ադրբեջանը կվերացնի ԵԽԽՎ-ի անդամների՝ երկիր այցելելու արգելքը այն բանից հետո, երբ այդ կազմակերպությունում վերականգնվեն ադրբեջանական պատվիրակության լիազորությունները։ Ադրբեջանի այս կառուցողական դիրքորոշումը վրդովմունքի է արժանացել ԵԽԽՎ-ում, հատկապես պատգամավոր Շվաբեի ու նրա կամակատարների մոտ։
 
Ճգնաժամի հերթական սրումը տեղի ունեցավ բոլորովին վերջերս, երբ Ադրբեջանին ստիպում են համագործակցել Խոշտանգումների դեմ պայքարի կոմիտեի հետ, այսինքն մեղադրվող և ձերբակալված հայ անջատողականների թեմայով։
 
Նման պահվածքը չի կարող անպատասխան մնալ։ Ադրբեջանը տարածքային ամբողջականության և արդարության վերականգնման թեմայով թույլ չի տա ցանկացած արտաքին միջամտություն՝ հենց այսպես են Ադրբեջանում վերաբերվում ձերբակալված Հայաստանի 23 քաղաքացիների թեմային։ Եթե տարածքային ամբողջականության, ինքնիշխանության, արդարության վերականգնման պատճառով Ադրբեջանը ստիպված լինի լքել Եվրախորհուրդը, ապա դա կարվի։ Եվ թող ոչ ոք չկասկածի դրանում:
 
Դիվանագիտական աղբյուրներից, որոնց հետ տեղի է ունենում կարծիքներ փոխանակում, հայտնի է, որ Ադրբեջանը նախապատրաստվել է իրադարձությունների նման զարգացմանը և կարող է՝ ԵԽ-ից դուրս գալու ուղղությամբ քայլեր ձեռնարկել, չսպասելով հերթական հակաադրբեջանական քայլերին։
 
Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը նշել է այն պայմանները, որոնց դեպքում կարող է նորմալացում տեղի ունենալ... Եթե այդ պայմանները չկատարվեն, ապա մեկնարկվելու է դուրս գալու գործընթացը»,- գրել է Ֆարհադ Մամեդովը: