Երևանի դես ու դեն ընկնումներ, հավակնություններ և վախեր Իսկ հանկա՞րծ էժանանանք:

ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի հետ Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավար Մևլութ Չավուշօղլուի հանդիպումը բացահայտեց՝ Հարավային Կովկասում Վաշինգտոնի քաղաքականության հետաքրքիր շեշտադրումները։ Եվ այս առումով երկխոսության հիմնական թեմաներից մեկ է դարձել ամերիկացիների կողմից Հայաստանի դիրքորոշման թերահասկացումը։ Մինչդեռ Վաշինգտոնը կարծես թե ցանկանում է իրեն ապահովագրել և Թուրքիային ներգրավել որպես անկախ արբիտր: Պետք է ասել, որ Սպիտակ տան նման կասկածները հիմնազուրկ չեն, և փաստերն ինքնին խոսում են իրենց մասին. Հայաստանը պատրաստ է ամեն ինչի՝ Եվրոպայից դիտորդներ հրավիրել երկիր, համաշխարհային բոլոր խաչմերուկներում բղավել հորինված հումանիտար աղետի մասին, միայն թե շրջանցի Բաքվի հետ իրենց հարաբերությունների կարգավորման հիմնական՝ սահմանների սահմանազատման և խաղաղության պայմանագրի ստորագրման հարցերը։

Այդ իսկ պատճառով Չավուշօղլուն ու Բլինկենը հատուկ ուշադրություն են դարձրել այս թեմային։ «Մենք կարծիքներ ենք փոխանակել Կովկասում տեղի ունեցող գործընթացների, ներառյալ հայ-թուրքական, ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունների նորմալացման շուրջ»,- Վաշինգտոնում կայացած զրույցից հետո ընդգծել է Թուրքիայի արտաքին քաղաքական գերատեսչության ղեկավարը։

Այդ բանակցությունների արդյունքները միանշանակ վկայում են այն մասին, որ ԱՄՆ-ը Թուրքիային դիտարկում է որպես միանգամից մի քանի տարածաշրջանների անվտանգության երաշխավոր։ Ըստ լրատվամիջոցների հաղորդագրությունների, ԱՄՆ պետքարտուղարը նույնիսկ առաջարկել է Անկարայի հետ գործողությունների համակարգում Ուկրաինայում, Սիրիայում և այլ ուղղություններով տիրող իրավիճակի շուրջ։ Դրանով հանդերձ, պաշտոնական Վաշինգտոնը հաստատում ՝է Թուրքիայի, որպես և՛ Արեւելքում, և՛ Արեւմուտքում կարեւոր դերակատարի կարգավիճակը։

Չավուշօղլուն իր հերթին ընդգծել է, որ Անկարան և Բաքուն անկեղծորեն տրամադրված են Հայաստանի հետ հարաբերությունների նորմալացմանը, սակայն Երևանը գնալով ձգձգում է պաշտոնական փաստաթղթերի ստորագրումը, ինչն ավելի ու ավելի է զայրացնում Թուրքիային։

«Այսօր ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենն ասաց, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը անկեղծ է, բայց մենք ուզում ենք դա տեսնել ոչ միայն խոսքով, այլև գործով»,- կոշտ հետ է մղել Չավուշօղլուն ադրբեջանա-հայկական հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված Անկարայի ջանքերի թուլացման համար ԱՄՆ պետքարտուղարի նախատինքը՝ նշելով, որ կա միայն մեկ խնդիր՝ Երևանը հիմնովին ձգձգում է բանակցություններն ու վերջնական որոշումները։

Չավուշօղլուի դիտողությունը չափազանց օբյեկտիվ է. մի քանի ճակատներում Երևանի խաղը դարձել է իսկապես գրոտեսկային. ըստ երևույթին, Հայաստանի իշխանություններն իսկապես չգիտեն, թե ում վրա ավելի թանկ սաղացնեն իրենց երկիրը։

Այս համատեքստում, մինչև 200 հոգանոց ԵՄ դիտորդների նոր առաքելության ուղարկումը, որոնք տեղակայվելու են ոչ միայն հայ-ադրբեջանական սահմանի մոտ, այլև կտարակենտրոնացվեն ողջ Հայաստանի տարածքով, հարցեր է առաջացնում հենց հայ հասարակության մոտ։ Հասկանալի է, որ հաշվի առնելով Հայաստանում 102-րդ ռուսական ռազմակայանի տեղակայումը և ՀԱՊԿ-ին երկրի անդամակցությունը՝ Երևանի և Մոսկվայի «հատուկ դաշնակցային» հարաբերություններն այժմ լրջորեն ենթարկվում է ամրության փորձություններին։ Այսպես, օրերս ապշեցուցիչ մանրամասներ են ի հայտ եկել. ինչպես հաղորդում է Ազատություն ռադիոկայանի հայկական խմբագրությունը, Հայաստանում ԵՄ-ի ապագա առաքելության մեջ ամենաուշագրավ փաստ է դարձել նախապես պայմանավորված դրույթը այն մասին, որ երկրի ղեկավարությունը պարտավոր է «երաշխավորել եվրոպացի դիտորդների անվտանգությունը ռուս զինվորականներից». Եվ ինչպե՞ս է Երևանը, հարց է առաջանում, պատրաստվում դա երաշխավորել։ Իսկ ինչպե՞ս Մոսկվան կարձագանքի այս սադրիչ աբսուրդությանը։ Առայժմ պատասխան չկա, բայց որ այն կլինի ծանրակշիռ ու բարձրաձայն՝ կասկածից վեր է։

Բանակցային գործընթացը ձգձգելու վրա հայերի խաղը՝ փորձելով իր համար թռցնել որոշ նոր, «խոշոր» նախապատվություններ, հստակ տեսանելի է Հայաստանի ներկայիս քաղաքականության մեջ, որտեղ ամեն հայտարարվածը երկխոսության խաթարելուն ուղղված սադրիչ հիստերիայի հոտ ունի։ Սա և «Ադրբեջանի մեղքով հումանիտար ճգնաժամի» մասին նողկալի սուտն է, սա և խաղաղության պայմանագրի ստորագրման բոլոր հարցերի վրա դատարկից դատարկ թափելու պրակտիկան է և շատ այլ բաներ։

Հայկական հերթական «երկար խաղը» նշել է նաեւ Ադրբեջանի նախագահը. «Կարծում եմ, որ այս տարի շատ բան կպարզվի։ Ես, ի դեպ, անկեղծորեն հույս ունեի, որ մինչև տարեվերջ մենք կկարողանանք հասնել ստորագրմանը։ Բայց դա տեղի չունեցավ։ Ինչի՞ է սպասում Հայաստանը։ Դե, հավանաբար, ինչ-որ աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների, հավանաբար ինչ-որ մի բանի, որը նրան ինչ-որ մեկը խոստացել է»,- ասել է Իլհամ Ալիևը: Եվ նա միանգամայն իրավացի է՝ որպեսզի պարզել, թե այս անգամ Երևանն ուր է քշել տարել, հեռու գնալ պետք չէ, բավական է հիշել Հայաստանում Ամերիկայի նախկին դեսպան Լին Թրեյսիի անցյալ տարվա հայտարարությունը, ով հենց իր գնալուց առաջ խոստովանել է, որ Երևանի հետ՝ «Հայաստանում լուրջ ժողովրդավարական փոփոխություններ» անցկացնելուն ունակ «հետկուլիսային մեծ բանակցություններ» է անցկացնում: Սակայն, հիանալի իմանալով դրսից եկած ցանկացած առաջարկի նկատմամբ հայերի ագահությունն ու հակվածությունը, կարելի է ամենայն հավանականությամբ ենթադրել, որ Հայաստանը ի վիճակի է իր աշխարհաքաղաքական շահերը վաճառել ում ասես։ Վաճառել բոլոր հայկական եղած-չեղածով և ռուս-հայկական բարեկամության ողջ պատմությամբ՝ բոլորովին չմտածելով նման գործարքի աշխարհաքաղաքական հետևանքների մասին։

Բայց հ այժմ ձախորդություն կա՝ Երևանին անընդհատ ներսից կրծում են իրենց «տառապանքների» վրա բավականաչափ չվաստակելու, էժանանալու կասկածները, ամբիցիաները և վախը... Դրանով հանդերձ Հայաստանը չափազանց անվստահելի գործընկեր է. եթե վաղը հայերին ինչ-որ բան դուր չգա, նրանք հեշտությամբ կարող են անցնել նախկին սուզերանի մոտ: Այդ իմաստով վարչապետ Փաշինյանը իր նախկին հայտարարություններից հրաժարվելու կապույտ աչքով վարպետ է, ինչը նշանակում է, որ նա կկարողանա Մոսկվայից ներում աղերսել, նույնիսկ նրան նախօրեին ստորաբար դավաճանելով։ Ինչպես Կարաբաս-Բարաբասի մասին այն երգում, որտեղ չարագործը խոստովանում է, որ ինքը «պատրաստ է նվաստանալ, միայն թե մի փոքր մոտենա նվիրական նպատակին»։ Եվ այն, որ Երևանը շաբաթվա մեջ ունի յոթ ուրբաթ, արդեն պարզել են նաև Վաշինգտոնում։