Հայկական քաղաքականության պարադոքսներ Երևանը՝ «խաղաղության» և էսկալացիայի միջև

Հայաստանը չի դադարում զարմացնել։ Հայաստանի զինված ուժերի կողմից ադրբեջանական դիրքերի հաճախակիացող գնդակոծությունների ֆոնին՝ Հայաստանի պաշտոնյաները շարունակում են լավատեսական հայտարարություններ հնչեցնել Ադրբեջանի հետ բանակցային գործընթացի վերաբերյալ՝ վստահեցնելով նոր պատերազմի վտանգի բացակայության մասին։
 
Վերջերս նման ուղերձով հանդես է եկել Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը։ Լրագրողի սադրիչ հարցին. «Կարելի է արդյո՞ք, դատելով Ադրբեջանի կողմի կրակոցներից, համարել, որ բանակցությունները փակուղի են մտել», նա հայտարարել է, որ Բաքվի հետ բանակցությունները շարունակվում են և փակուղի չեն մտնում։
 
«Բանակցությունները փակուղի չեն մտնի, իսկ պատերազմի հավանականությունը ոչ մի ձեռնարկվող քայլերով չի ավելանում: Մենք պետք է անենք ամեն հնարավորը, որպեսզի մեր օրակարգը` իսկ այն խաղաղություն է՝ դառնա իրականություն։ Այնտեղ կրակել են կամ չեն կրակել՝ սրանք այնպիսի բաներ են, որոնց մենք, իհարկե, ուշադրություն ենք դարձնում, եզրակացություններ ենք անում, բայց մեր նպատակը՝ խաղաղությունն է»,- նշել է Սիմոնյանը։
 
Պատասխանելով հնարավոր էսկալացիայի մասին հարցին՝ Հայաստանի խոսնակը հավելել է. «Կարող է ոչ մի կրակոց չլինի՝ և միևնույն է տեղի ունենա սրացում: Գոյություն ունի հիմնական գործընթաց, որի միջոցով նման բաները կանխվում կամ կանխատեսվում են: Մինչև 2018 թվականը շատ էին գնդակոծությունները, բայց պատերազմ չկար։ Բազմաթիվ զոհեր եղան սահմանին, բայց իրավիճակը այլ էր։ Հիմա մենք ունենք մի իրավիճակ, որի դեպքում կա համաձայնեցված պայմանագիր»։
 
Ինքնաբերաբար ծագում են հետևյալ եզրակացությունները։
 
Առաջինը, հայկական կողմը օգտագործելով դիվանագիտական հնարքներ՝ փորձում է միջազգային հանրությանը համոզել նրանում, որ սահմանին ապակայունացումն իբր հրահրում է Ադրբեջանը, ինչը լիովին հակասում է իրականությանը։
 
Երկրորդը, Երեւանը հնարավոր էսկալացիայի համար պատասխանատվությունը նախօրոք տեղափոխում է Բաքվի վրա՝ շարունակելով բոլորին հավաստիացնել Հայաստանի խաղաղ մտադրությունների մեջ։
 
Նմանատիպ հայտարարություններ ավելի վաղ հնչեցրել է նաև վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ այս տարվա ապրիլին ելույթ ունենալով Հայաստանի խորհրդարանում. «Պատերազմ չի լինի՝ դրա համար ոչ մի հիմքեր չկան, կլինի խաղաղություն»,- հայտարարել է նա։
 
Դրանով հանդերձ, փետրվարին Փաշինյանը արդեն փորձել է համաշխարհային հանրությանը համոզել նրանում, որ հենց Ադրբեջանում են «առաջանում Հայաստանի անվտանգության սպառնալիքները»։ Այս անհեթեթ միտքը նա շարադրել է իր հոդվածում՝ Հայաստանի ռազմականացումը արդարացնելով ազգային բանակում բարեփոխումների անհրաժեշտությամբ։
 
«Հայաստանի բանակում բարեփոխումները որևէ կապ ունեն արդյո՞ք Ադրբեջանի հետ։ Եվ այո, և ոչ։ Ոչ, որովհետև Հայաստանը Ադրբեջանի դեմ ռազմական գործողություններ իրականացնելու պլան, մտադրություն կամ նպատակ չունի։ Այո, որովհետև Հայաստանի Հանրապետության անվտանգությանը սպառնալիքները  առաջանում են հենց Ադրբեջանում»,- գրել է Փաշինյանը։
 
Նա նման թեզեր նախկինում էլ է հնչեցրել՝ 2024 թվականի դեկտեմբերին «armenpress.am»-ին տված հարցազրույցում, փորձելով ազդել ներքին լսարանի վրա. «Եթե Ադրբեջանը նույնպես չունի Հայաստանի վրա հարձակվելու մտադրություն, ապա տարածաշրջանում էսկալացիայի հավանականությունը հավասար է զրոյի»։
 
Իսկ 2024 թվականի սկզբին «France-24»-ին տված հարցազրույցում Փաշինյանը նույնիսկ հայտարարել է, որ Ադրբեջանը իբր պատրաստվում է հարձակվել Հայաստանի վրա և ձգտում է գրավել նրա տարածքներ՝ դրանք անվանելով Արևմտյան Ադրբեջան։
 
Բաքուն, իր հերթին բազմիցս ընդգծել է, որ օտարերկրյա տարածքներ զավթելու ծրագրեր չունի։ Ադրբեջանը վերականգնել է իր ինքնիշխանությունը միջազգային իրավունքի շրջանակներում։
 
Այս համատեքստում Հայաստանը, վարելով հակասական քաղաքականություն, չի տալիս դրա երաշխիքներ, որ Բաքվի խաղաղ օրակարգին աջակցելու նրա այսօրվա հռետորաբանությունը մոտ ապագայում չի փոխվի։
 
Հայկական քաղաքականության անհետևողականությունը հաստատում է նաև Փաշինյանի վերջին հայտարարությունը՝ Հայաստանում «ղարաբաղյան շարժմանը» վերջ դնելու մտադրության մասին։
 
Ծագում է օրինաչափ հարց. եթե դա իրոք այդպես է, ապա ինչո՞ւ է մինչև հիմա Երեւանում գործում Սամվել Շահրամանյանի գլխավորած «արցախի նախագահի» գրասենյակը, ինչպես նաեւ «արցախի խորհրդարանը»։
 
Հայաստանում առաջվա պես կան ղարաբաղյան անջատողական խունտայի նախկին առաջնորդներ՝ Սերժ Սարգսյանի, Ռոբերտ Քոչարյանի և նրանց համախոհների կողմից աջակցվող ռևանշիստական ուժեր։
 
Եթե Փաշինյանը իսկապես մտադիր է հետևել խաղաղ նախաձեռնություններին, ապա նա պետք է զբաղվի ռեւանշիստական կառույցների վերացմամբ՝ ստանալով բնակչության աջակցությունը։ Հայկական լրատվամիջոցների տվյալներով՝ ռեւանշիստներին հասարակական-քաղաքական աջակցությունը չի աճում, իսկ վարչապետի վարկանիշը մնում է կայուն։
 
Եթե Նիկոլ Փաշինյանը իսկապես ուզում է նոր էջ բացել հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում, ապա նրան անհրաժեշտ է առանց հապաղելու կատարել Բաքվի երկու առանցքային պայմանները։
 
Սակայն ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը լուծարելու և Հայաստանի Սահմանադրությունը վերանայելու Երևանի խոստումները մնում են միայն որպես խոսքեր։ Հայաստանի իշխանությունների կողմից խաղաղությանն աջակցելու մասին ոչ մի հայտարարություն Բաքվին չի համոզի իրենց մտադրությունների անկեղծության մեջ, քանի դեռ չեն հետևել իրական գործողությունները։